“ไอลอว์-วีวอช”ออกแถลงการณ์ร่วมสะท้อนปัญหาการเลือก สว. และเสนอข้อเรียกร้อง 5 เรื่องให้ กกต. ปรับปรุงก่อนวันเลือก สว. ชี้เป็นการรักษาสิทธิ์และความยุติธรรม และเพื่อความโปร่งใสในการเลือก สว. ของประชาชน
วันนี้ (4 มิ.ย.) ผู้สื่อข่าวรายงานว่า โครงการอินเทอร์เน็ตเพื่อกฎหมายประชาชน หรือ ไอลอว์ และเครือข่ายเยาวชนสังเกตการเลือกตั้งเพื่อประชาธิปไตย หรือ วีวอช ได้ออกแถลงการณ์ร่วมกัน เรื่องปัญหาการเลือกสมาชิกวุฒิสภา 2567 และข้อเรียกร้องก่อนวันเลือกกันเอง โดยได้หยิบยกการดำเนินการของคณะกรรมการการเลือกตั้งที่กระทบต่อสิทธิพลเมือง สิทธิทางการเมืองความยุติธรรม การมีส่วนร่วมและความโปร่งใสในการเลือก สว. ของประชาชน 5 ประการ
ประกอบไปด้วย 1. ปัญหาการตัดสิทธิ์ผู้สมัคร กรณีที่ผู้สมัครอำเภอเดียวคนเดียวจำนวน 10 คน ซึ่งเห็นว่า กกต. มีหน้าที่ส่งเสริมการเข้าถึงสิทธิ์ของประชาชน แต่กลับทำขัดต่อหลักการอย่างร้ายแรง ในการตัดสิทธิ์ผู้สมัครในลักษณะนี้เป็นเพียงการตัดปัญหาออกจากตัว ทำให้ไม่เกิดความยุติธรรมและขัดต่อเจตนาของการส่งเสริมประชาธิปไตย รวมถึงการตัดสิทธิ์ของผู้สมัครจำนวนกว่า 2,000 คน ขาดความรัดกุมตั้งแต่ขั้นตอนการรับสมัคร
2. ปัญหาการปกป้องสิทธิ์ของผู้สมัคร โดยการตัดสิทธิ์นั้นไม่ได้มีการเปิดให้ประชาชนตรวจสอบและกฎหมายออกแบบให้ กกต. ใช้อำนาจไร้ความรับผิดชอบ และไม่ต้องรับผิด ในขณะที่ผู้สมัครกลับต้องยื่นคำร้องต่อศาลฎีกาภายใน 3 วัน ซึ่งเป็นวิธีการที่ยากลำบาก และระยะเวลาสั้นเกินไปจนไม่อาจปกป้องสิทธิ์ของตนเองได้
3. การแก้ไขบัตรเลือกไขว้ ซึ่งการแก้ไขช่วงเวลานี้มีความเสี่ยงที่ทำให้เกิดความสับสนและความกังวลในหมู่เจ้าหน้าที่ที่ได้รับการอบรมไปแล้ว รวมถึงเกิดความกังวลต่อผู้สมัคร สว.เอง ที่ได้ศึกษารูปแบบบัตรเลือกแบบเดิมไว้ก่อนแล้วอาจส่งผลต่อประสิทธิภาพในการลงคะแนน
4. ปัญหาความเข้าใจที่คลาดเคลื่อนและการฝึกอบรมของเจ้าหน้าที่ โดยอ้างอิงว่าพบปัญหาในช่วงการรับสมัครมากมายที่เกี่ยวข้องกับความผิดพลาดเกิดจากความเข้าใจของเจ้าหน้าที่ อันสะท้อนถึงการเตรียมการ การอบรมของ กกต. ที่นำไปสู่ข้อกังวลในการจัดการของวันเลือกจริง ซึ่งมีกลไกที่ซับซ้อนมากกว่า
5. การสังเกตการณ์ของประชาชน แม้จะมีการเปิดให้ประชาชนเข้าสังเกตการณ์โดยต้องทำหนังสือไปถึงผู้อำนวยการสำนักงาน กกต. จังหวัดจังหวัด แต่จากบทเรียนที่ผ่านมาเห็นว่ายังคงต้องเพิ่มการอำนวยความสะดวกบางประการ เพื่อลดปัญหาที่อาจเกิดขึ้นกับประชาชน
จากปัญหาที่กล่าวมาข้างต้น จึงเรียกร้องให้ กกต. ทบทวนและปรับปรุงตามแนวทางดังนี้ กกต. ต้องมีช่องทางอำนวยความสะดวกในการยื่นคำร้องและสนับสนุนให้ประชาชนปกป้องสิทธิ์และพิสูจน์ความบริสุทธิ์ ต้องเผยแพร่รายงานการประชุมและเหตุผลประกอบการใช้ดุลย์พินิจตัดสิทธิ์ผู้สมัคร สว. ทางออนไลน์ ควรเปิดให้มีการลงทะเบียนสังเกตการณ์แบบออนไลน์ได้ และต้องยืนยันว่าประชาชนที่ไม่ได้ลงทะเบียนลงทะเบียนก็มีสิทธิ์ที่จะไปสังเกตการณ์ได้ และต้องเผยแพร่รายงานการนับคะแนนแบบรายกลุ่มและในรอบการเลือกไขว้เพื่อให้ประชาชนตรวจสอบได้บนช่องทางออนไลน์
กรณีบัตรเลือกไขว้ ควรชี้แจงเหตุผลในการแก้ไขพร้อมกับทำการทดสอบความเข้าใจของเจ้าหน้าที่และผู้สมัครก่อนจัดให้มีการเลือก และเสนอให้ กกต. อบรมมาตรการเลือก สว. อย่างมีคุณภาพ โดยให้ประชาชนร่วมรับชมในช่องทางออนไลน์และเปิดรับฟังความคิดเห็นในการพัฒนาต่อไป
โดยหวังว่าข้อเสนอเหล่านี้จะเกิดเกิดขึ้นได้จริงและขอความร่วมมือจากประชาชนในการสนับสนุนและเผยแพร่ข้อเรียกร้องนี้เพื่อรักษาสิทธิ์ความยุติธรรมการมีส่วนร่วมและความโปร่งใสในการเลือก สว. ของประชาชน
