วันที่ 25 กรกฎาคม 2566 กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม (ทส.) โดยกรมส่งเสริมคุณภาพสิ่งแวดล้อม (สส.) จัดพิธีเปิดศูนย์เรียนรู้ชุมชนปลอดขยะ (Zero Waste) ณ ชุมชนบ้านหนองจับเป็ด ตำบลปะตง อำเภอสอยดาว จังหวัดจันทบุรี เพื่อเป็นพื้นที่แห่งการเรียนรู้และถ่ายทอดการจัดการขยะมูลฝอยที่มีประสิทธิภาพแก่สังคม ส่งเสริมความรู้ความเข้าใจ เปลี่ยนมุมมองขยะเป็นสิ่งที่มีคุณค่า ตามแนวทางเศรษฐกิจหมุนเวียน มุ่งสู่ Build forward Greener ปรับเปลี่ยนชีวิตวีถีใหม่ อย่างเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม และพร้อมรับมือการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ ทั้งนี้ได้รับเกียรติจากนายวรพล จันทร์งาม รองอธิบดีกรมส่งเสริมคุณภาพสิ่งแวดล้อม เป็นประธานพิธี โดยมีนางสาวระเบียบ ภูผา ผู้อำนวยการกลุ่มสื่อสิ่งแวดล้อมและกิจการพิเศษ พร้อมด้วยผู้บริหารกรมส่งเสริมคุณภาพสิ่งแวดล้อม ผู้บริหารจังหวัดจันทบุรี ผู้บริหารและเจ้าหน้าที่องค์การบริหารส่วนตำบลปะตง และสมาชิกชุมชนบ้านหนองจับเป็ด ให้การต้อนรับ
นายวรพล จันทร์งาม รองอธิบดีกรมส่งเสริมคุณภาพสิ่งแวดล้อม กล่าวว่า จากวิกฤติ Climate Change ส่งผลให้ประเทศไทยตกอยู่ในความเสี่ยงอันดับที่ 9 ของโลก ซึ่งถือว่าเป็นอันดับต้นๆ แม้เราจะเป็นผู้ปล่อยก๊าซเรือนกระจกเพียง 0.88% เป็นอันดับที่ 19 ของโลกก็ตาม ปัญหาการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศถือเป็นเรื่องที่สำคัญ ประกอบกับอนุสัญญาสหประชาชาติว่าด้วยการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ พิธีสารเกียวโต และความตกลงปารีส ตลอดจนความร่วมมือระหว่างประชาคมโลกในการดำเนินงานด้านการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ ประเทศไทยได้กำหนดเป้าหมายบรรลุความเป็นกลางทางคาร์บอน (Carbon neutrality) ภายในปี ค.ศ. 2050 และการปล่อยก๊าซเรือนกระจกสุทธิเป็นศูนย์ (Net Zero GHG emission) ภายในปี ค.ศ. 2065 ด้วยเหตุนี้ ทำให้รัฐบาลเล็งเห็นว่าควรมีหน่วยงานที่จะรับมือในประเด็นดังกล่าว คณะรัฐมนตรีจึงได้มีมติเห็นชอบ ร่างพระราชกฤษฎีกา เปลี่ยนชื่อ กรมส่งเสริมคุณภาพสิ่งแวดล้อม เป็น กรมการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศและสิ่งแวดล้อม เมื่อวันที่ 5 กรกฎาคม 2566 เพื่อรองรับสถานการณ์การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศที่เป็นวาระสำคัญของโลกและเป็นการตอบโจทย์ปัญหาที่เกิดขึ้นให้มีการแก้ไขอย่างเป็นรูปธรรมและเกิดประโยชน์ต่อประเทศชาติ ซึ่งการจัดการขยะที่ต้นทางเป็นอีกแนวทางหนึ่งที่สามารถช่วยลดก๊าซเรือนกระจก และลดผลกระทบการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ
กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม (ทส.) โดยกรมส่งเสริมคุณภาพสิ่งแวดล้อม (สส.) ได้ดำเนินงานโครงการโรงเรียนปลอดขยะและชุมชนปลอดขยะ ผ่านแนวคิด Zero Waste การจัดการขยะเหลือศูนย์ โดยใช้หลัก 3Rs พร้อมทั้งส่งเสริมความร่วมมือและการมีส่วนร่วมของเครือข่ายชุมชน โรงเรียน และองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในการจัดการขยะมูลฝอยแบบครบวงจร ตั้งแต่ต้นทางถึงปลายทาง โดยเริ่มจากการจัดการขยะ จากต้นทางแหล่งกำเนิดขยะ การลดปริมาณขยะ การนำกลับมาใช้ใหม่ การจัดการกลางทางโดยระบบการบริหารจัดการขยะมูลฝอยขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น และการจัดการปลายทางโดยการกำจัดที่ถูกต้องตามหลักวิชาการ จนได้รับการยอมรับและนำไปต่อยอดประยุกต์ใช้ในพื้นที่ต่างๆ ของประเทศ เนื่องจากเป็นแนวคิดที่สามารถปฏิบัติได้จริง ปรับให้สอดคล้องกับวิถีชีวิตและบริบทของแต่ละพื้นที่ได้อย่างเหมาะสม โดยปัจจุบันมีศูนย์เรียนรู้ชุมชนปลอดขยะ (Zero Waste) จำนวน 39 ศูนย์เรียนรู้ และมีศูนย์เรียนรู้โรงเรียนปลอดขยะ (Zero Waste School) จำนวน 18 ศูนย์เรียนรู้ ซึ่งกรมส่งเสริมคุณภาพสิ่งแวดล้อม ได้พัฒนาพื้นที่ขยายผลอย่างต่อเนื่อง เพราะโรงเรียนปลอดขยะและชุมชนปลอดขยะ ถือเป็นกำลังสำคัญในการขับเคลื่อนงานการจัดการขยะและสิ่งแวดล้อมในระดับพื้นที่ เป็นฟันเฟือนสำคัญขับเคลื่อนนโยบายของประเทศ ช่วยส่งเสริมความรู้ความเข้าใจ เปลี่ยนมุมมองขยะเป็นสิ่งที่มีคุณค่า ตามแนวทางเศรษฐกิจหมุนเวียน รวมถึงมีส่วนสำคัญในการช่วยลดภาวะโลกร้อน หรือการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ (Climate Change) อันเป็นวาระระดับโลกที่มีความสำคัญและเร่งด่วน ส่งผลกระทบไม่เฉพาะต่อความยั่งยืนทางสิ่งแวดล้อม แต่ยังรวมถึงการปรับตัวทั้งทางด้านเศรษฐกิจ สังคม และคุณภาพชีวิตความเป็นอยู่ของประชาชน
ชุมชนบ้านหนองจับเป็ด เป็นชุมชนขนาดเล็ก นายกองค์การบริหารส่วนตำบลปะตงได้กำหนดนโยบายการจัดการขยะ ปะตงโมเดล ส่งเสริมและสนับสนุนให้ทุกหมู่บ้าน จำนวน 11 หมู่บ้าน เป็นหมู่บ้านปลอดขยะ Zero Waste ชุมชนมีความสุข น่าอยู่น่าอาศัย ภายใต้การมีส่วนร่วมของประชาชนและการบริหารจัดการที่ดี ซึ่งความสำเร็จของชุมชนบ้านหนองจับเป็ดเป็นตัวอย่างของความสามัคคี การเสียสละและร่วมแรงร่วมใจของทุกคน ส่งผลให้ชุมชนบ้านหนองจับเป็ด ได้รับรางวัลชนะเลิศระดับประเทศ ถ้วยพระราชทานพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ประเภทชุมชนขนาดเล็ก ประจำปี 2565 มีคณะศึกษาดูงานจากหน่วยงานต่างๆ เข้ามาศึกษา แลกเปลี่ยนองค์ความรู้ด้านการจัดการขยะมูลฝอยกับชุมชนบ้านหนองจับเป็ดอย่างต่อเนื่อง กรมส่งเสริมคุณภาพสิ่งแวดล้อม จึงส่งเสริมและสนับสนุนให้มีการเปิดศูนย์เรียนรู้ชุมชนปลอดขยะ (Zero Waste) ชุมชนบ้านหนองจับเป็ด ในวันนี้ขึ้น โดยมีกลุ่มเป้าหมายจากหน่วยงานราชการในพื้นที่ เยาวชน เครือข่ายสิ่งแวดล้อม และประชาชนในจังหวัดจันทบุรี เข้าร่วมจำนวน 150 คน กิจกรรมภายในงานประกอบด้วย การมอบทุนสนับสนุนการดำเนินงานศูนย์เรียนรู้ชุมชนปลอดขยะ (Zero Waste) พิธีเปิดป้ายศูนย์เรียนรู้ชุมชนปลอดขยะ (Zero Waste) ชุมชนบ้านหนองจับเป็ด พร้อมเยี่ยมชมฐานกิจกรรมของศูนย์เรียนรู้ อาทิ ฐานธนาคารรีไซเคิลเพื่อฌาปนกิจ ฐานสุสานขยะเปียก ฐานการเลี้ยงจิ้งหรีด 3Rs ฐานเสวียนรักษ์โลกและธนาคารน้ำใต้ดิน เป็นต้น ทั้งนี้เพื่อขยายองค์ความรู้ กระบวนการจัดการขยะตั้งแต่ต้นทางในระดับครัวเรือนและชุมชน ให้แก่สถานศึกษา ชุมชน องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น และหน่วยงานอื่นๆ ที่สนใจเข้ามาศึกษาเรียนรู้ และนำไปต่อยอดต่อไป นายวรพล กล่าวทิ้งท้าย
