สัตว์วัตถุ ตัวยาที่ได้จากสัตว์

ในการเรียนเพื่อให้ได้ใบประกอบโรคศิลปะ สำหรับการแพทย์แผนไทยนอกต้องรู้จัก พืชวัตถุ คือพืช ต้นไม้ต่างๆที่เรียกว่าสมุนไพรแล้ว สิ่งที่ยังต้องเรียนรู้ และรู้จักเป็นอย่างดีที่ขาดไม่ได้ก็คือ สัตว์วัตถุ สัตว์วัตถุ : หมายถึงสัตว์ชนิดต่างๆ โดยจะนำเอาร่างกาย อวัยวะต่างๆมาใช้ทำยารักษาโรค ซึ่งมีทั้งสัตว์บก สัตว์น้ำ สัตว์อากาศ และสัตว์ครึ่งบกครึ่งน้ำ ดังที่คัดมาต่อไปนี้ กระดองเต่าหับ : เป็นยารสเย็น แก้พิษอักเสบ ลดอาการฟกบวม วิธีใช้ขูดกระดองออกให้เป็นฝอยๆบดผสมกับสมุนไพรที่ต้องการใช้ หรือใช้ต้มเคี่ยวเอาแต่น้ำ จิบกินเป็นยา กระดองเต่าเหลือง : รสคาว ใช้เป็นยาแก้ไข้ในคนป่วยโรคเลือดจาง แก้ระดูพิการ กระดองเต่านา : รสเย็นคาว เมื่อถูกแมงมุม ตะขาบ แมงป่อง กัดมีแผลปวดแสบปวดร้อน โบราณจะขูดเอาฝอยกระดองเต่านาอุดแผลและใช้ฝอยกระดองเต่ากินเป็นยาถอนพิษร้อนบวมนั้น ทารกที่มีอาการหืดน้ำนม จะต้มกระดองเต่านากับน้ำตาลทรายแดงจิบ ช่วยลดการอักเสบของหลอดลมทำให้หายใจได้สะดวก กระดองปลาหมึก หรือลิ่นทะเล : รสเค็มเฝื่อน ตำให้ละเอียด กินเป็นยาขับเลือด ในปากคอมีเม็ดตุ่มไตกินก็หาย และให้พอกหน้าแก้สิวฝ้าได้ กระดอง-ก้ามปูป่า : ปูป่าหรือปูห้วยลึกจากดอยสูง ตัวโตสีดำแดง คนเดินป่าจับปิ้งไฟทำอาหารมื้อกลางวันและส่งเป็นสินค้าขายราคาแพงเพราะอร่อย ตำราว่าเป็นยารสเย็น กระดองตากแห้งหรือย่างไฟพอเกรียม ตำจนเป็นผงฝุ่นกินแก้ไข้ตัวร้อน ไข้พิษ ไข้กาฬ แก้เส้นเอ็นปวดเมื่อย ปูนา : จับได้แล้วขังในถังหนึ่งคืนเพื่อไล่ขี้ปูออกจนหมด ใช้ทั้งตัวเป็นๆตำกับใบบัวบกผสมด้วยเหล้าขาว คั้นเอาน้ำกินแก้ช้ำใน กระจายเลือดให้ซ่านทั่วกาย กระดอง-ก้ามปูม้า : เป็นยารสกร่อย เผาไฟแล้วตำละเอียดกินขับลมในท้อง กรดไหลย้อนกินก็ดี กระดองแมงดาทะเล : รสเค็มเย็น เผาไฟหรือตากแห้ง ต้มกับเหงือกปลาหมอ เป็นยาแก้เลือดเน่า เลือดคั่งค้างของหญิง เร่งขับน้ำคาวปลา ตำเป็นผงกวาดลิ้นเด็กแก้ขางแก้ซาง น้ำลายไหลยืด กระดูกกบ : ใช้ได้ทั้งกบเลี้ยง กบทุ่งนา กบดอย สุมไฟพอเป็นถ่านแช่น้ำทำกระสายยากินแก้ไข้พิษ ไข้กาฬ ไข้หนาวสั่น กระดูกกา : อีกาน่าจะหาได้ยากหน่อย ถ้าได้มาก็จับสุมไฟจนเป็นถ่าน ใช้แช่น้ำกินเป็นน้ำด่าง กระดูกอีกา เป็นยารสเย็น แก้ร้อนในกระหายน้ำ ดับพิษร้อนถอนพิษไข้ แก้ตานซางในเด็ก กระดูกไก่ป่า กระดูกไก่ดำ : ไก่ป่าพอหาได้ง่าย กระดูกไก่ดำส่วนใหญ่เป็นไก่เลี้ยงตามฟาร์ม กระดูกเป็นสีดำ เผาไฟจนเป็นถ่าน คีบลงแช่ในน้ำสะอาด กินเป็นน้ำกระสายยาแก้ร้อนใน ดับพิษร้อนไข้ แก้ซาง ไก่บ้าน : ใช้ตับเป็นยารสมันคาว ตากแห้ง ต้มกับสมุนไพรกินบำรุงตับ บำรุงสายตา แกตาฟาง ดีไก่ : รสขม ละลายน้ำกินแก้ไข้ขึ้นสูง แก้ร้อนใน ระงับอาการกระสับกระส่าย เล็บไก่บ้าน : คือเดือยไก่มีเล็บยาวโง้ง ตัดมารวมกันต้มกับสมุนไพรฝาง กินแก้พิษไข้ บำรุงเลือด เปลือกไข่ไก่ฟัก : เป็นยารสเย็น นำมาปิ้งไปพอเหลืองและหอม ตำจนเป็นผง กินกับยาผงหอม เป็นยาบำรุงกระดูก เพราะในเปลือกไข่ฟักวิทยาศาสตร์ว่ามีแคลเซียมธรรมชาติร้อยเปอร์เซ็นต์ กระดูกควายเผือก : ต้มกินบำรุงไขข้อ แก้กามโรค แก้คุดทะราดคือแผลเน่าเหม็นลุกลามชนิดเรื้อรัง กระดูกค่าง : ยิงค่างแม่ลูกอ่อนบาปหนักนรกห้าร้อยชาติ ควรใช้ค่างที่ตายเองธรรมชาติ มีขายตามร้านขายยาสมุนไพรไทย รสเย็นคาว ต้มกับสมุนไพรอื่นที่ต้องการกินเป็นยาบำรุงกำลัง กระดูกงูเห่า : เป็นยารสร้อนเมา แก้พิษเลือดลม แก้จุกเสียด แก้กระษัย แก้ปวดเมื่อย กระดูกงูเหลือม : รสเมาเบื่อ เผาไฟแช่น้ำสะอาดกินดับพิษร้อน พิษตานซาง ดีงูเหลือม : รสขมติดหวานน้อยๆ ละลายในน้ำทำให้ยาออกฤทธิ์ได้เร็ว กินให้หายไข้ น้ำมันงูเหลือม : ได้จากเคี่ยวเนื้อติดมัน ส่งเกจิอาจารย์เป่าคาถาพรวดๆ ใช้เป็นยาแก้เคล็ดขัดยอก กระดูกช้าง : ช่วงหลายปีที่ผ่านมา จะมีเนื้อตากแห้งเร่ขายตามร้านสุรายาเมายามค่ำๆ โกหกว่าเป็นเนื้อวัวแดดเดียว นั่นแหละเนื้อช้าง กระดูกช้างก็ขายเพื่อทำไขสบู่ โบราณต้มเอาไขกระดูกช้างเป็นยารักษาโรคเรื้อน ทาฆ่าพยาธิตามผิวหนัง กระดูกม้า : รสคาวเมา เผาไฟแช่น้ำ กินเป็นยาแก้น้ำเหลืองเสีย ไขในกระดูกม้าต้มกินบำรุงกระดูกและไขข้อ ปัสสาวะม้าตัวเมีย : อุดมไปด้วยฮอร์โมน อายุรเวทใช้ดองมะขามป้อม รวมกับสมอไทย สมอพิเภก กินเป็นยาอายุยืน แก้ผอมเหลือง วิทยาศาสตร์นำมาผสมในครีมบำรุงผิวพรรณ กระดูกแร้ง : สุมไฟให้เป็นถ่านแดง นำมาแช่น้ำกินเป็นยาแก้ร้อนใน วันนี้แร้งคงหาได้ไม่มีแล้ว โบราณสุมกระดูกแร้งเอาควันรมเพื่อขับไล่ภูตผีปิศาจที่ทำให้เด็กร้องงอแงยามค่ำคืน กระดูกเสือ : เป็นยารสเผ็ดคาว ใช้ดองเหล้าเป็นยาบำรุงกระดูก บำรุงเนื้อหนังและไขข้อ แก้โรค รูมาติก ระงับประสาท แก้ลมบ้าหมู แก้ปวดตามข้อเข่า แก้โรคขี้ลืม น้ำนมเสือ : รสจืดคาว กินบำรุงกำลัง แก้เสมหะทำให้แห้ง แก้หืดไอ หยอดตาแก้ตาแดง ตาอักเสบหาได้ตามฟาร์มเสือ หนังเสือโคร่ง : เผาไฟผสมยาแก้หืด น้ำมันกระดูกเสือ : ผสมกับเหล้าขาวกินเป็นยาแก้คลื่นเหียนอาเจียน แก้ผมหงอกก่อนวัย ถูนวดแก้ปวดบวม เนื้อเสือ : เป็นยารสหวานเปรี้ยว กินเป็นอาหารบำรุงกระเพาะอาหาร ช่วยย่อยอาหาร แก้ไข้มาเลเรียได้ชะงัดมาก กระดูกหมาดำ : รสมันคาวร้อน ต้มน้ำรินกินเป็นยาบำรุงเลือด แก้หนาว แก้ปวดเมื่อยร่างกาย คนกินเนื้อหมายืนยันเนื้อหมาดำต้องยกนิ้วให้ “ตรีสุคนธ์” เคยสัมผัสกับคนกินหมามาพักหนึ่ง อ่า..กลิ่นสาบสางโชยมาแต่ไกล บุคลิกหน้าตาคล้ายหมาชัดเจน กระดูกหมี : เผาไฟหรือต้ม หรือดองยา กินบำรุงเลือด กระจายเลือดที่ฟกช้ำ (อุ้งตีนหมี: ไม่มีในตำรา) ดีหมี : เป็นยารสขม ผสมเหล้ากินเป็นยากระจายเลือดลม บำรุงตับอ่อนและดี แก้ช้ำใน เขากระทิง : ต้องใช้เขาอ่อนขูดเป็นฝอยละเอียด กินถอนพิษสำแดงจากอาหาร ดับพิษฝีอักเสบ เขากวาง : นำมาทำยาได้ทั้งชนิดที่เป็นเขากวางอ่อนและเขากวางแก่ ขูดฝอยกินสดหรือผสมสมุนไพรอื่นๆ ต้มน้ำกินบำรุงกำลัง ถอนพิษสำแดง แก้อาหารเป็นพิษ เขาแกะ : เป็นยารสเย็นคาว ขูดกินเป็นยาดับพิษไข้ร้อน แก้ร้อนใน แก้ปวด แก้อักเสบ กัลปังหา : สัตว์อยู่ในทะเลเช่นเดียวกับปะการัง เป็นยารสฝาด ตำให้เป็นผงใช้โรยแผล รักษาบาดแผลเน่าเปื่อยเรื้อรัง ใช้กับเนื้อเยื่ออ่อนได้ไม่มีอันตราย สัตว์วัตถุเหล่านี้บรรพบุรุษนำมาใช้เป็นยารักษาโรคและเสริมสุขภาพมานานให้ประโยชน์มหาศาล สมควรสืบทอดให้แพร่หลายสืบไป.