แม่ฮ่องสอน ช่วนร่วมงานประเพณีปอยส่างลอง(บวชลูกแก้ว)

นายโยธิน ทับทิมทอง ผู้อำนวยการ ททท.สำนักงานแม่ฮ่องสอน กล่าวว่า จังหวัดแม่ฮ่องสอนเชิญชวนนักท่องเที่ยว เดินทางมาร่วมงานประเพณีปอยส่างลอง หรือบวชลูกแก้ว ซึ่งเป็นงานบุญที่ยิ่งใหญ่ของชาวไทใหญ่ในจังหวัดแม่ฮ่องสอน ที่เด็กชายเชื้อสายไทใหญ่ ในจังหวัดแม่ฮ่องสอน ยังคงสานต่อประเพณี วัฒนธรรมของตนสืบเนื่องมาจนถึงปัจจุบันในประเพณีปอยส่างลอง หรือการบวชลูกแก้ว งานประเพณีปอยส่างลอง มีบ่อเกิดประเพณีว่า เมื่อครั้งพุทธกาลนั้นพระพุทธเจ้าได้ขึ้นไปโปรดพระมารดาที่สวรรค์ชั้นดาวดึงส์ เมื่อจะเสด็จกลับลงมาเมืองมนุษย์ก็มีเทพสี่ตนเป็นเทวดา ๒ ตน นางฟ้า ๒ ตนลงตามมาด้วย เพราะอยากเห็นบ้านเมืองมนุษย์มากเนื่องจากว่าคิดว่าบ้านเมืองมนุษย์นั้นต้องสนุกสนานมากเพราะจะมีงานต้อนรับพระมารดาของพระพุทธเจ้า ดังนั้นเทพทั้งสี่จึงได้แต่งกายสวยงามสวมชฎามงกุฎ ฟ้อนรำร่วมกันกับมนุษย์ เพราะฉะนั้นถ้ามีงานปอยส่างลองจึงให้ส่างลองแต่งกายอย่างสวยงาม มีการนำชฎามาสวมใส่ให้แก่ผู้บวชอย่างสวยงามตามที่ตำนานได้กล่าวมาดังข้างต้น ประเพณีปอยส่างลอง หรือ งานบวชลูกแก้ว เพื่อทำการบรรพชาเป็นสามเณรในพระพุทธศาสนา โดยจะพบเห็นการจัดปอยส่างลองกันมากที่จังหวัดแม่ฮ่องสอน โดยเฉพาะในเขตอำเภอเมือง อำเภอขุนยวม และอำเภอปาย คนส่วนใหญ่ที่เข้าร่วมประเพณีนี้ก็สืบเชื้อสายมาจากไทใหญ่ ซึ่งก็ได้ร่วมกันสืบทอดงานประเพณีนี้มาเป็นเวลาช้านาน ดังปรากฏว่าหลักฐานว่าประเพณีนี้มีมาตั้งแต่มีการสร้างแปลงเมืองแม่ฮ่องสอน ซึ่งก็ ได้มีการจัดงานอย่างยิ่งใหญ่ทุกๆปี เนื่องจากเป็นประเพณีที่สำคัญทางศาสนา และเป็นเอกลักษณ์ของจังหวัด สำหรับขั้นตอนการจัดงานปอยส่างลอง มีดังนี้ ก่อนที่จะถึงวันประเพณีปอยส่างลองหนึ่งวัน เด็กชายผู้ชายทุกคนที่เข้าร่วมประเพณีนี้จะต้องปลงผมและอาบน้ำให้สะอาดที่สุด และเจิมด้วยน้ำหอมเพื่อให้มีกลิ่นหอม วันแรกของปอยส่างลอง หรือ” วันรับส่างลอง" ตั้งแต่เวลาเช้าตรู่ พ่อแม่ ผู้ปกครอง จะนำเด็กชายไปแต่งกายด้วยชุดเสื้อผ้าเครื่องประดับต่างๆอย่างอลังการ นอกจากนั้นก็ยังมีการแต่งหน้าแต่งตาด้วยสีสันที่จัดจ้านให้ส่างลอง(ลูกแก้ว) ดูสวยงามมีสง่าราศีเหนือคนทั่วไป จากนั้น ก็จะเป็นขบวนแห่ลูกแก้วเหล่านั้นไปเยี่ยมญาติ ๆที่บ้าน หรือบางทีอาจเป็นผู้สูงอายุ ผู้อาวุโส และบุคคลสำคัญๆในชุมชน เพื่อไปทำแสดงความเคารพนับถือ และรับศีลรับพร ขบวนแห่ส่างลองจะบรรเลงด้วยม้องเซิ้ง (ฆ้องชุดของไต) ฉาบและกลอง สร้างความครึกครื้นควบคู่กับภาพตะแปส่างลองที่แต่งองค์งดงามทยอยเดินเป็นขบวน วันที่สองของปอยส่างลอง เรียกว่า วันแห่โคหลู่ หรือวันแห่เครื่องปัจจัยไทยทาน มีการแห่ส่างลองกับขบวนเครื่องไทยทานจากวัดไปตามถนนสายต่าง ๆ ขบวนแห่ประกอบด้วย จีเจ่ (กังสดาล) ม้าเจ้าเมือง ต้นตะเป่ส่าพระพุทธ ต้นตะเป่ส่าพระสงฆ์ ปุ๊กเข้าแตก เทียนเงินเทียนทอง พุ่มเงินพุ่มทอง อูต่องปานต่อง หม้อน้ำต่า อัฎฐบริขาร ขบวนส่างลอง โดยให้ส่างลองขี่คอพี่เลี้ยง มีร่มทองหรือ “ทีคำ” บังแดด ช่วงเย็น มีพิธีฮ้องขวัญส่างลอง หลังจากเสร็จพิธีฮ้องขวัญ พ่อแม่ผู้ปกครองจะเลี้ยงอาหารส่างลองด้วยกับข้าว ๑๒ อย่าง โดยพ่อแม่จะต้องป้อนข้าวและกับทั้ง ๑๒ อย่างให้ครบ โดยในช่วงเย็นจะมีการข่ามแขก หรือรับแขก บรรดาญาติมิตรของส่างลองจะมาร่วมอำนวยพรให้ส่างลอง วันที่สาม วันหลู่ หรือวันบวช ( บรรพชา ) ถือเป็นวันสำคัญ คือเป็นวันบรรพชาสามเณรและถวายเครื่องปัจจัยไทยทานแก่พระ ภิกษุสงฆ์ ส่างลองทั้งหมดจะเข้าพิธีเพื่อขออนุญาตทำการบรรพชาจากพระผู้ใหญ่ อาราธนาศีล แล้วจึงเปลี่ยนเครื่องแต่งกายจากชุดส่างลองมาเป็นผ้าไตร เพื่อเป็นสามเณรอย่างสมบูรณ์ โดยส่างลองแต่ละคนอาจบวชประมาณ ๑๕ วัน หรือ ๑ เดือน ประเพณี “ปอยส่างลอง”หรือบวชลูกแก้ว เป็นอีกหนึ่งงานประเพณีที่ไม่ได้หาชมกันได้ง่ายๆ เพราะใน ๑ ปี จะมีการบวชเพียงแค่หนึ่งครั้ง และการมาร่วมงานปอยส่างลอง นอกจากจะได้ความสนุกสนานไปกับงานแล้ว ยังได้บุญแบบเต็มกระเป๋ากลับบ้านไปอีกด้วย สำหรับปี ๒๕๖๒ จังหวัดแม่ฮ่องสอน มีกำหนดจัดงานประเพณีปอยส่างลองในพื้นที่ต่างๆ ของจังหวัด ดังนี้ วันที่ ๒๐-๒๓ มีนาคม วัดปางหมู อ.เมือง /วันที่ ๒๕-๒๗ มีนาคม วัดม่วยต่อ อ.ขุนยวม วันที่ ๒๘-๓๑ มีนาคม วัดผาบ่อง อ.เมือง /วันที่ ๒๙-๓๑ มีนาคม วัดถ้ำลอด อ.ปางมะผ้า วันที่ ๒๙-๓๑ มีนาคม วัดประตูเมือง อ.ขุนยวม /วันที่ ๒-๕ เมษายน วัดหัวเวียง อ.เมือง วันที่ ๔-๗ เมษายน วัดศรีบุญเรือง อำเภอแม่สะเรียง /วันที่ ๕-๗ เมษายน วัดสุพรรณรังษี อำเภอแม่สะเรียง วันที่ ๘-๑๐ เมษายน วัดเมืองปอน อ.ขุนยวม /วันที่ ๒๔-๒๗ ๒๕๖๒ เมษายน วัดหมอกจำแป่ อ.เมือง