วันที่ 22 กันยายน 2568 ที่วัดพัฒนาธรรมาราม หรือวัดบ้านด่านช่องจอม ต.ด่าน อ.กาบเชิง จ.สุรินทร์ ชาวบ้านชายแดนหลายร้อยคนได้เดินทางไปทำบุญตักบาตร เพื่ออุทิศส่วนกุศลให้กับบรรพบุรุษที่ล่วงลับ เนื่องในวันสารทใหญ่ ช่วงเทศกาล ไงแซนโฎนตา (ไง-แซน-โดน-ตา เป็นภาษาเขมรพื้นถิ่นสุรินทร์ แปลว่า “วันเซ่นไหว้บูชาบรรพบุรุษ”) ของชาวสุรินทร์และชาวอีสานใต้ ที่จะจัดขึ้น ในวัน แรม 14 ค่ำ เดือนสิบ 10 ซึ่งปีนี้ ตรงกับ วันอาทิตย์ ที่ 21 กันยายน พ.ศ.2568 และในช่วงเช้าอีกวันก็จะมีพีทำบุญตักบาตรดังกล่าวในช่วงเช้าวันนี้ ซึ่งบรรยากาศเป็นไปอย่างอบอ่นเป็นอย่างยิ่ง ทั้งนี้นอกจากที่ชาวบ้านจะนำข้าวสวยไปตักบาตรพร้อมกับอาหารคาวหวานแล้ว ยังได้นำ ของเซ่นไหว้ ดอกไม้ธูปเทียน ข้าวต้มมัด อาหารคาวหวาน และเครื่องดื่ม ไปวางรวมกันเพื่อให้พระสวดแผ่ส่วนบุญส่วนกุศลให้กับบรรพบุรุษที่ล่วงลับไปพร้อมอาหารคาวหวานที่นำมาให้ผีบรรพบุรุษอีกด้วย
โดยกิจกรรมดังกล่าว จัดขึ้นท่ามกลางสถานการณ์ความตึงเครียดของชายแดนไทย-กัมพูชา ซึ่งชาวบ้านยังไม่ไว้วางใจในสถานการณ์ ที่อาจจะเกิดการปะทะกันขึ้น ทำรอบ 2 ทั้งความตึงเครียดจากในพื้นที่ บ.หนองจาน จ.สระแก้ว และพื้นที่ช่องอานม้า จ.อุบลราชธานี รวมทั้งการเคลื่อนไหวของทหารกัมพูชาที่มีการเคลื่อนไหวประชิดชายแดนอย่างต่อเนื่อง
สำหรับประเพณีแซนโฎนตา เป็นประเพณีดั้งเดิมของจังหวัดสุรินทร์ ที่ประชาชนชาวสุรินทร์ได้ถือปฏิบัติสืบทอดกันมาอย่างต่อเนื่องยาวนาน เป็นการทำบุญให้แก่บรรพบุรุษที่ล่วงลับไปแล้ว ให้ได้รับกุศลผลบุญ ที่ลูกหลานได้อุทิศให้ซึ่งตรงกับวันแรม 14 ค่ำ เดือน 10 ของทุกปี ชาวสุรินทร์จะพร้อมใจกัน หยุดภารกิจหน้าที่การงานทั้งหมด และนัดหมายไปรวมกัน ณ บ้านที่เป็นศูนย์กลางของครอบครัวส่วนใหญ่จะเป็นบ้านของผู้ที่อาวุโสที่สุดของครอบครัว พร้อมกับเตรียมเครื่องไหว้มาทำพิธีเซ่นหรือแซน เช่นหัวหมู ไก่ เนื้อ ปลา ข้าวสาร ข้าวสวย ผลไม้ ขนมหวาน ขนมกระยาสารท ข้าวต้ม หมูและข้าวต้มหางยาว เพื่อไหว้บรรพบุรุษของตนเองที่ล่วงลับไปแล้ว ซึ่งนอกจากเป็นการอุทิศส่วนบุญส่วนกุศลให้แก่บรรพบุรุษที่ล่วงลับไปแล้ว ยังเป็นโอกาสให้สมาชิกในครอบครัวกลับมารวมตัวเพื่อสร้างปฏิสัมพันธ์ที่ดีต่อกัน
