ชาวบุรีรัมย์ เชื้อสายเขมรถิ่นไทย นำเครื่องเซ่นไหว้ มาทำพิธีแซนโฎนตา ไหว้บูชาบรรพบุรุษที่ล่วงลับไปแล้ว ตามประเพณีความเชื่อโบราณ ของชาวไทยเชื้อสายเขมรถิ่นไทย ในประเพณีแซนโฏนตา หรือบุญเดือนสิบ สารทเขมร เพื่อแสดงออกถึงความกตัญญูกตเวทีต่อบรรพบุรุษ และสร้างความรัก ความสามัคคี ความผูกพันของคนในครอบครัวและเครือญาติ โดยต่างอธิฐานขอพรให้บรรพบุรุษช่วยปกปักรักษา ทั้งคนไทยและทหารไทยที่ปฎิบัติหน้าที่รักษาอธิบไตยแนวชายแดนไทย ปลอดภัยจากอริราชศัตรู
เมื่อเวลา 12.00 น. วันที่ 21 ก.ย.68 ผู้สื่อข่าวรายงานว่า ชาวบ้านแต่ละบ้านเรือนตามหมู่บ้านต่างๆ ของจังหวัดบุรีรัมย์ ที่มีเชื้อสายเขมรถิ่นไทย ต่างนำข้าวของเครื่องใช้ส่วนตัว มีทั้งเสื้อผ้า ผ้าถุง ผ้าซิ่น ผ้าโสร่ง ผ้าไหม และข้าวปลา อาหาร เนื้อหมู เนื้อไก่ ขนม ข้าวต้มมัด ข้าวต้มมัดหางยาว กระยาสารท ผลไม้ เหล้า เบียร์ น้ำอัดลม และน้ำเปล่า ใส่กระเชอโฎนตา หรือใส่ตะกร้า
มาจัดพิธีเซ่นไหว้บูชาบรรพบุรุษที่ล่วงลับไปแล้ว เนื่องในประเพณีแซนโฎนตา ประจำปี 2568 หรือเป็นงานบุญเดือนสิบ ในวันสารทใหญ่เขมร หรือที่ตามภาษาเขมรท้องถิ่นบุรีรัมย์ สุรินทร์ ศรีสะเกษ จะเรียกว่า ไงเบ็ญทม (อ่านว่า-งัย-เบ็น-ทม) เป็นวันแรม 14 ค่ำ เดือน 10 ซึ่งในปีนี้ตรงกับวันอาทิตย์ที่ 21 ก.ย.2568
โดยในพิธีบางบ้านจะเริ่มตั้งแต่เช้าตรู่ และหลายบ้านจะเริ่มในช่วงสาย หรือเริ่มในช่วงเย็นแล้วแต่สะดวก ซึ่งที่บ้านสะเดา ต.สะเดา อ.พลับพลาชัย จ.บุรีรัมย์ ที่ผู้คนส่วนใหญ่เกือบ 100 เปอร์เซ็นต์ จะมีเชื้อสายเขมรถิ่นไทย ซึ่งผู้คนในครอบครัวทุกคน รวมถึงลูกหลานที่ทำงานต่างจังหวัด ก็จะได้เดินทางมาร่วมพิธีแซนโฎนตาอย่างพร้อมหน้าพร้อมตากัน เพื่อเซ่นไหว้บูชาบรรพบุรุษ ปู่ย่า ตายาย ญาติพี่น้องที่ล่วงลับไปแล้ว ให้มารวมกัน เพื่อมารับเครื่องเซ่นไหว้บูชาจากลูกหลาน ซึ่งจะมีการทำพีเซ่นไหว้ เพื่อเรียกบรรพบุรุษตลอดทั้งวันทั้งคืน
พร้อมกันนี้ ชาวบ้านที่ได้จัดพิธีแซนโฎนตา นอกจากจะทำบุญอุทิศส่วนกุศลให้กับบรรพบุรุษที่ล่วงลับไปแล้ว ยังได้ขอให้บรรพบุรุษได้ช่วยปกปักรักษาผืนแผ่นดินไทย คนไทย และทหารไทยทุกนายที่ปฎิบัติหน้าที่รักษาอธิปไตยตามแนวชายแดนไทยกัมพูชา ได้ปลอดภัย รอดพ้นจากภัยอันตรายอริราชศัตรูด้วย
จากนั้นในช่วงเช้าของวันแรม 15 ค่ำเดือน 10 หรือเรียกว่า ไงเบ็ญตู๊จ (อ่านว่า-งัย-เบ็น-ตู๊ด) ซึ่งปีนี้ตรงกับวันจันทร์ที่ 22 ก.ย.2568 แต่ละครัวเรือนก็จะพากันไปทำบุญตักบาตร ฟังเทศน์ฟังธรรมที่วัด เพื่ออุทิศบุญกุศล พร้อมทำพิธีส่งผู้ที่ล่วงลับไปแล้วกลับคืนยมโยกตามความเชื่อ โดยในห้วงวันดังกล่าวทั้ง 2 วันนี้ ลูกหลานชาวเขมรท้องถิ่นบุรีรัมย์ ที่ได้ไปทำงานยังพื้นที่ต่าง ๆ ก็จะเดินทางกลับมาหาครอบครัวกันอย่างพร้อมหน้าพร้อมตา เพื่อร่วมทำบุญอุทิศส่วนกุศลแก่บรรพบุรุษ เพื่อเป็นการแสดงออกถึงความกตัญญูกตเวทีต่อบรรพบุรุษผู้มีพระคุณ คล้ายๆกับในวันสายจีนวันสารทจีนและสารทไทย
ประเพณีแซนโฎนตา ถือเป็นการอนุรักษ์สืบสานประเพณีพื้นบ้านโบราณดั้งเดิม ของชาวไทยเชื้อสายเขมรให้คงอยู่ไว้ และเพื่อสร้างจิตสำนึกให้เด็ก เยาวชน และอนุชนรุ่นหลัง ได้เล็งเห็นถึงความสำคัญของประเพณีแซนโฎนตา ซึ่งเป็นประเพณีวันรวมญาติ หรือวันที่ระลึกถึงบุญคุณของบรรพบุรุษ ทั้งเพื่อให้ลูกหลานได้ร่วมกันแสดงออกถึงความกตัญญูกตเวทีต่อบรรพบุรุษ และบรรพชนผู้ล่วงลับ ตลอดจนผู้มีพระคุณทั้งในอดีตและปัจจุบัน
ทั้งนี้ ประเพณีแซนโฎนตา ถือเป็นกุศโลบายอย่างหนึ่งของคนโบราณ ที่มีจุดมุ่งหมายให้ลูกหลาน ได้แสดงออกถึงความกตัญญูกตเวทีต่อผู้มีพระคุณ และมีโอกาสได้พบปะญาติมิตร เพื่อสร้างปฏิสัมพันธ์ที่ดีต่อกัน ได้พึ่งพาอาศัยช่วยเหลือซึ่งกันและกัน ลักษณะคล้ายๆกับประเพณีท้องถิ่นของชาวไทยเชื้อสายต่างๆ อาทิ ตรุษจีน ของชาวไทยเชื้อสายจีนเป็นต้น ทั้งยังเชื่อว่าวันแซนโฎนตานี้ ถ้าลูกหลานคนใดไม่ได้จัดทำ หรือไม่ไปร่วมแซนโฎนตาโดยไม่มีเหตุผลอันสมควร บรรพบุรุษที่ล่วงลับไปแล้วอาจจะไม่พอใจ ส่งผลให้การทำมาหากิน ไม่ราบรื่น จิตใจเป็นกังวลไม่เป็นสุข และถึงเจ็บไข้ได้ป่วย ด้วยความเชื่ออย่างนี้ทุกคนจึงพยายามไปร่วมพิธี หรือไม่ก็จัดเครื่องเซ่นไหว้ที่บ้านของตนเอง ‘แซนโฎนตา’
นางเนือ พูนลัน อายุ 76 ปี ชาวบ้าน ต.สะเดา อ.พลับพลาชัย จ.บุรีรัมย์ บอกว่า วันนี้ลูกหลานได้จัดพิธีแซนโฎนตา เพื่อบูชาระลึกถึงบุญคุณของบรรพบุราปู่ย่าตายายที่ล่วงลับไปแล้ว ให้ได้มารับส่วนบุญส่วนกุศล และขอพรให้บรรพบุรุษช่วยปกป้องคุ้มภัยให้ลูกหลาน คนไทยและทหารไทยที่รักษาอธิปไตยทุกนายได้ปลอดภัย
นางผม สายกลิ่น อายุ 72 ปี ชาวบ้าน ต.สะเดา อ.พลับพลาชัย จ.บุรีรัมย์ บอกว่า ขอให้บรรพบุรุษช่วยปกป้องคนไทยและทหารไทย ที่อยู่ในแนวหน้าได้ปลอดภัยจากภัยศัตรู
นายเมือย สิทธิ์สังข์ อายุ 67 ปี มัคนายกวัดบ้านสะเดา ชาวบ้าน ต.สะเดา อ.พลับพลาชัย จ.บุรีรัมย์ บอกว่า วันนี้ชาวบ้านคนไทยที่มีเชื้อสายเขมรถิ่นไทย ได้ทำบุญเซ่นไหวบูชาบรรพบุรุษ เนื่องในประเพณีแซนโฏนตา หรือที่เรียกว่างานบุญเดือนสิบ หรือสารทใหญ่เขมร ที่ได้มีการจัดสืบทอดต่อเนื่องมาอย่างยาวนานเป็นประจำทุกปี ซึ่งในปีนี้ได้ขอพรให้บรรพบุรษช่วยปกป้องคุ้มครองภัย ให้ลูกหลานและทหารไทย ได้อยู่เย็นเป็นสุข รอดพ้นจากภัยของอริราชศัตรู และขอเป็นกำลังใจให้ทหารไทยแนวชายแดนทุกนายได้ปลอดภัย.