“หมูดำกรมปศุสัตว์” สู่ “หมูดำดอยตุง” ยกระดับพันธุกรรม สร้างรายได้และความมั่นคงให้ชุมชน ด้วยจุดเด่น ตัวมีสีดำ เลี้ยงง่าย ให้ลูกดก เลี้ยงลูกเก่ง เนื้อสีเข้ม มีกรดไขมันชนิดไม่อิ่มตัว โอเมก้า 3 6 9 สูงกว่าเนื้อหมูในท้องตลาดทั่วไป”
กรมปศุสัตว์ โดยสำนักพัฒนาพันธุ์สัตว์ ประสบความสำเร็จในการพัฒนาสุกรสายพันธุ์ใหม่ “หมูดำกรมปศุสัตว์” ที่ให้เนื้อคุณภาพสูง มีความนุ่ม มีไขมันแทรก กลิ่นหอมเฉพาะตัว และมีขนสีดำ จากการผสมผสานพันธุกรรมสุกร 4 สายพันธุ์ ได้แก่ สุกรพื้นเมืองไทย สุกรพันธุ์ดูร็อค สุกรพันธุ์เหมยซาน และสุกรพันธุ์เปียแตรง โดยทำการคัดเลือกด้วยเทคนิคอณูพันธุศาสตร์เพื่อให้ได้สุกรที่มีลักษณะตรงตามต้องการที่ตอบโจทย์ตลาดเฉพาะ (Niche market)
หนึ่งในพื้นที่ที่นำพันธุ์ไปใช้คือ **โครงการพัฒนาดอยตุง** ภายใต้มูลนิธิแม่ฟ้าหลวง ที่ได้พัฒนาต่อยอดจนเกิดเป็น “หมูดำดอยตุง” ซึ่งมีสายเลือดสุกรเหมยซานมากขึ้น ส่งผลให้ได้ลูกดกมากขึ้น ตอบโจทย์ความต้องการของชุมชนบนพื้นที่สูงและชนเผ่าที่ใช้สุกรสีดำในพิธีกรรมประเพณี รวมถึงเป็นแหล่งอาหารโปรตีนสำคัญ สร้างความมั่นคงทางอาหารและรายได้แก่เกษตรกรบนพื้นที่สูง
ปัจจุบันมีการรวมกลุ่มเกษตรกรเลี้ยงหมูดำดอยตุงในรูปแบบวิสาหกิจชุมชนบ้านลาบา มีสมาชิกกว่า 130 ราย จาก 47 หมู่บ้าน ผลิตสุกรเพื่อพิธีกรรมมากกว่า 5,000 ตัวต่อปี จำหน่ายสุกรขุนกว่า 3,500 ตัว และแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์พื้นเมืองและผลิตภัณฑ์มูลค่าสูง เช่น ไส้อั่ว ส่าจ๊อย อาข่าซาโก และ “ดอยตุงแฮม” ที่พัฒนาเป็นแฮมดิบรูปแบบพามาแฮม สร้างมูลค่าเพิ่มได้อย่างโดดเด่น
หมูดำดอยตุงยังมีสมรรถนะทางพันธุกรรมที่น่าสนใจ เช่น ให้ลูกดกถึง 18–25 ตัวต่อครอก มีเต้านม 18–20 เต้า และให้ลูกได้มากกว่า 2 ครอกต่อปี สุกรมีชีวิตสามารถจำหน่ายได้ในราคาสูงถึง 9,000–10,000 บาทต่อตัวสูงกว่าสุกรทั่วไปในท้องตลาด สะท้อนถึงศักยภาพในการสร้างรายได้ที่มั่นคงแก่ครอบครัวเกษตรกร
แม้ความต้องการของตลาดจะสูงถึง 100 ตัวต่อวัน แต่กำลังผลิตของเกษตรกรในพื้นที่สามารถรองรับได้เพียง 30 ตัวต่อวัน จึงยังมีโอกาสในการขยายการผลิตอย่างมาก โดยในอนาคต กรมปศุสัตว์ โครงการพัฒนาดอยตุง และ สวก. จะร่วมมือกันพัฒนาระบบการจัดเกรดหมูดำดอยตุงเป็น 3 ระดับ คือ ระดับพรีเมียม ระดับคัดสรร และระดับทั่วไป รวมถึงวิจัยด้านอาหารเลี้ยงที่ใช้วัสดุเหลือใช้ทางการเกษตร เช่น กากงาขี้ม้อน เปลือกโกโก้ และเศษแมคคาเดเมีย เพื่อยกระดับคุณภาพเนื้อให้แตกต่างและมีเอกลักษณ์เฉพาะถิ่น
หมูดำกรมปศุสัตว์สู่หมูดำดอยตุง เป็นตัวอย่างความสำเร็จของการผสานงานวิจัยทางพันธุกรรมกับการใช้ประโยชน์ในชุมชน นอกจากจะสร้างเนื้อสุกรคุณภาพสูงสำหรับตลาดเฉพาะแล้ว ยังตอบโจทย์ความต้องการทางวัฒนธรรมของชนเผ่า สร้างรายได้มั่นคงแก่เกษตรกร และกำลังเดินหน้าเพิ่มอัตลักษณ์ด้วยการขึ้นทะเบียน GI เพื่อยกระดับสู่ผลิตภัณฑ์เชิงพาณิชย์ที่มีมูลค่าสูง และเป็น “ความภูมิใจของชุมชนบนดอยตุง”