“สีสรรพรรณไม้ เทิดไท้บรมราชินีนาถ” จัดขึ้นครั้งแรกในปี 2549 เพื่อเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง เนื่องในโอกาสวันเฉลิมพระชนมพรรษา 12 สิงหาคมของทุกปี
โดยกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ร่วมกับหน่วยงานภาครัฐ เอกชน และภาคประชาชน เพื่อเผยแพร่ความงดงามและคุณค่าของ พรรณไม้ไทย ทั้งไม้ดอก ไม้ประดับ ไม้พื้นถิ่นหายาก ไปจนถึงพันธุ์ไม้พระราชทานที่เกี่ยวข้องกับโครงการในพระราชดำริ
สำหรับปีนี้ งาน “สีสรรพรรณไม้ เทิดไท้บรมราชินีนาถ” จัดขึ้นเป็นครั้งที่ 17 ภายใต้แนวคิด “พฤกษาเฉลิมราชย์ 93 พรรษา สืบสาน รักษา ต่อยอด พระราชปณิธาน เทิดไท้พระบรมราชชนนีพันปีหลวง” โดยน้อมนำแนวพระราชดำริของพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง และพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว มาจัดแสดงในรูปแบบนิทรรศการที่มีชีวิต ระหว่างวันที่ 8-13 สิงหาคม 2568 ณ สวนสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ฯ / สวนจากภูผาสู่มหานที เขตจตุจักร กรุงเทพมหานคร
ทั้งนี้ กรมการข้าว ได้ร่วมจัดนิทรรศการในงาน “สีสรรพรรณไม้ เทิดไท้บรมราชินีนาถ” ครั้งที่ 17 เพื่อเฉลิมพระเกียรติฯ และเทิดพระเกียรติฯ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ทรงพระเจริญพระชนมายุ 93 พรรษา และปีมหามงคลสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงพระเจริญพระชนมายุ 70 พรรษา
ณัฏฐกิตติ์ ของทิพย์ อธิบดีกรมการข้าว กล่าวว่า กรมการข้าว โดยกองประสานงานโครงการพระราชดำริ ได้ร่วมจัดนิทรรศการในหัวข้อ “ข้าวของพระแม่ งานแท้คู่แผ่นดิน” ภายใต้แนวคิด “โครงการบ้านเล็กในป่าใหญ่” ซึ่งเป็นโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริของสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ที่มุ่งเน้นให้ราษฎรที่ยากไร้และสมัครใจเข้าร่วมโครงการได้มีที่อยู่อาศัยและที่ทำกินเป็นหลักแหล่ง พร้อมทั้งส่งเสริมการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม โดยมีเป้าหมายหลักคือการพัฒนาคุณภาพชีวิตของราษฎรให้ดีขึ้น และส่งเสริมให้ราษฎรสามารถพึ่งพาตนเองได้ตามแนวทางเศรษฐกิจพอเพียง
ที่ผ่านมา กรมการข้าวได้ดำเนิน “โครงการบ้านเล็กในป่าใหญ่” ในหลายพื้นที่ทั่วประเทศ เพื่อส่งเสริมการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ ควบคู่กับการพัฒนาอาชีพของประชาชนในพื้นที่ห่างไกล ภายใต้แนวพระราชดำริ เช่น โครงการบ้านเล็กในป่าใหญ่ตามพระราชดำริดอยผ้าห่มปก ตำบลแม่สาว อำเภอแม่อาย จังหวัดเชียงใหม่ โครงการบ้านเล็กในป่าใหญ่ผานางผาเกิ้ง อำเภอเอราวัณ จังหวัดเลย โครงการบ้านเล็กในป่าใหญ่ดอยคำ อำเภอเวียงแหง จังหวัดเชียงใหม่ โครงการบ้านน้อมเกล้า จังหวัดยโสธร และโครงการบ้านเล็กในป่าใหญ่บ้านหญ้าไซ อำเภอแม่สรวย จังหวัดเชียงใหม่
นอกจากนี้ ยังมีการจัดนิทรรศการแสดงข้าวพื้นเมืองที่หลากหลาย ซึ่งเป็นอีกหนึ่งกิจกรรมที่ช่วยอนุรักษ์ภูมิปัญญาและส่งเสริมเศรษฐกิจชุมชน โดยมีการนำพันธุ์ข้าวหายากและโดดเด่นมาจัดแสดง พร้อมให้ความรู้ทางวิชาการแก่ประชาชน โดยพันธุ์ข้าวที่น่าสนใจ เช่น
ข้าวพันธุ์น้ำรู เป็นข้าวเจ้าไวต่อช่วงแสงเล็กน้อย เหมาะกับพื้นที่สูงระดับ 1,100–1,250 เมตรจากระดับน้ำทะเล มีลักษณะเด่นคือ ต้นแข็งแรง ทรงกอแน่น ผลผลิตประมาณ 247 กิโลกรัมต่อไร่ สามารถต้านทานโรคเมล็ดด่างและโรคไหม้ได้ดี
ข้าวเหนียวดำ (ลืมผัว) ข้าวเหนียวพันธุ์พื้นเมืองชื่อแปลก มีจุดเด่นที่กลิ่นหอม รสชาติหวานมัน และเนื้อสัมผัสหนึบนุ่ม อุดมด้วยสารแอนโทไซยานิน วิตามินอี และโอเมกา 3, 6, 9 เหมาะกับพื้นที่ดอนที่มีความอุดมสมบูรณ์ ผลผลิตเฉลี่ย 200–450 กิโลกรัมต่อไร่
ข้าวเหนียวเขี้ยวงู 8714 ข้าวเหนียวเมล็ดเรียวเล็ก มันวาว และมีกลิ่นหอม นิยมนำไปแปรรูปเป็นขนมหวาน โดยเฉพาะข้าวเหนียวมูน มีวิตามินอีสูง และต้านอนุมูลอิสระได้ดี ให้ผลผลิตเฉลี่ย 371–484 กิโลกรัมต่อไร่ เหมาะกับนาปีในภาคเหนือตอนบน
ข้าวบือโป๊ะโล๊ะ ข้าวเจ้าทรงกอโปร่ง อายุเก็บเกี่ยวประมาณ 150–160 วัน ให้ผลผลิตดีในพื้นที่สูงอากาศหนาวเย็น เมล็ดข้าวกล้องยาวเรียว โปรตีนสูง อุดมด้วยธาตุเหล็กและวิตามินบี เหมาะกับผู้ควบคุมน้ำหนักเพราะย่อยยากและอิ่มนาน
ข้าวสาลีพันธุ์ กขส1 (สะเมิง 72) ข้าวสาลีพันธุ์ดีพัฒนาขึ้นสำหรับพื้นที่สูงในภาคเหนือ เช่น อำเภอสะเมิง และแม่แจ่ม ให้ผลผลิตเฉลี่ย 441–569 กิโลกรัมต่อไร่ โปรตีนเฉลี่ย 10–11% เหมาะสำหรับแปรรูปเป็นขนมอบ เบเกอรี่ที่ไม่เน้นความยืดหยุ่น เช่น เค้ก และคุกกี้
ข้าวเหนียวดำพื้นเมือง มีอายุเก็บเกี่ยวประมาณ 150–160 วัน เมล็ดข้าวเปลือกสีดำอมม่วง อุดมด้วยแอนโทไซยานิน ธาตุเหล็ก และแคลเซียม ข้าวเหนียวสุกมีความมันเงา เหนียวนุ่ม นิยมนำมาแปรรูปในเทศกาลต่างๆ และเกี่ยวข้องกับความเชื่อพื้นถิ่นของชาวล้านนา
ข้าวทับทิมชุมแพ ข้าวเจ้าพันธุ์เยื่อหุ้มเมล็ดสีแดง ไม่ไวต่อช่วงแสง ให้ผลผลิตสูงถึง 797 กิโลกรัมต่อไร่ ข้าวกล้องหุงสุกนุ่ม มีสีแดงใสคล้ายทับทิม รสชาติหวานมัน และมีสารต้านอนุมูลอิสระสูง เหมาะสำหรับผู้ที่ใส่ใจสุขภาพ
“ขอเชิญร่วมงาน “สีสรรพรรณไม้ เทิดไท้บรมราชินีนาถ” ครั้งที่ 17 ร่วมสัมผัสความงดงามของพันธุ์ไม้หลากสีสัน พร้อมกิจกรรมพิเศษ สาธิตและเวิร์กช็อปการแปรรูปอาหารจากข้าวพันธุ์พื้นเมือง ที่หมุนเวียนเมนูใหม่ทุกวัน ได้แก่ ข้าวต้มผัดข้าวเหนียวดำลืมผัว ข้าวต้มไส้ใจรัก ข้าวเม่าหมี่ ข้าวตังหน้าหมูหยอง ข้าวยำสาลี และข้าวแตนน้ำอ้อยธรรมชาติ ซึ่งกิจกรรมนี้เปิดโอกาสให้ประชาชนได้เรียนรู้และทดลองทำจริง เพื่อนำองค์ความรู้ไปต่อยอดในครัวเรือนหรือพัฒนาสู่ธุรกิจชุมชน ถือเป็นการส่งเสริมการอนุรักษ์พันธุ์ข้าวพื้นเมือง ควบคู่กับการพัฒนาเศรษฐกิจฐานรากอย่างยั่งยืน” อธิบดีกรมการข้าว กล่าวทิ้งท้าย
