ในช่วงเทศกาลสงกรานต์ ประเทศไทยมักเผชิญกับสภาพอากาศร้อนจัด ซึ่งอาจส่งผลกระทบต่อสุขภาพโดยเฉพาะภาวะ โรคลมแดด (Heat Stroke) ซึ่งเป็นภาวะฉุกเฉินทางการแพทย์ที่เกิดจากการได้รับความร้อนมากเกินไป ส่งผลให้อุณหภูมิร่างกายสูงขึ้นจนระบบควบคุมอุณหภูมิของร่างกายล้มเหลว หากไม่ได้รับการช่วยเหลืออย่างทันท่วงที อาจนำไปสู่ภาวะช็อก (Shock) หรืออวัยวะล้มเหลว (Organ Failure) ได้ บทความให้ความรู้โดย นพ.กิตติภูมิฐ์ กวินโชติไพศาล แพทย์เฉพาะทางเวชศาสตร์ฉุกเฉิน ศูนย์บริการผู้ป่วยฉุกเฉินและอุบัติเหตุ (Emergency Room) โรงพยาบาลนวเวช ได้อธิบายความรู้เกี่ยวกับสาเหตุ อาการ ปัจจัยเสี่ยง และแนวทางป้องกันโรคลมแดดช่วงสงกรานต์ พร้อมวิธีปฐมพยาบาลผู้ที่มีอาการโรคลมแดด เพื่อดูแลตนเองและคนรอบข้างได้อย่างทันท่วงที
สาเหตุและปัจจัยเสี่ยงของโรคลมแดด
- โรคลมแดดเกิดจาก การได้รับความร้อนเป็นเวลานาน และร่างกายไม่สามารถระบายความร้อนได้อย่างมีประสิทธิภาพ โดยปัจจัยเสี่ยงที่ทำให้เกิดโรคนี้ ได้แก่
- อุณหภูมิและความชื้นสูง อากาศร้อนจัดและความชื้นสูงทำให้เหงื่อระเหยได้ยาก ส่งผลให้ร่างกายสะสมความร้อน
- การสัมผัสความร้อนเป็นเวลานาน การเล่นน้ำกลางแดด การเดินทางกลางแจ้ง หรือการออกกำลังกายหนักในช่วงกลางวัน
- ภาวะขาดน้ำ (Dehydration) ดื่มน้ำไม่เพียงพอ ทำให้ร่างกายไม่สามารถควบคุมอุณหภูมิได้อย่างเหมาะสม
- การดื่มแอลกอฮอล์หรือคาเฟอีน มีผลทำให้ร่างกายขับน้ำออกมากขึ้นและเพิ่มความเสี่ยงต่อภาวะขาดน้ำ
- กลุ่มเสี่ยงพิเศษ เด็ก ผู้สูงอายุ ผู้ที่มีโรคประจำตัว เช่น โรคหัวใจ โรคความดันโลหิตสูง หรือผู้ที่ใช้ยาบางชนิดที่มีผลต่อระบบควบคุมอุณหภูมิของร่างกาย
อาการของโรคลมแดด
ระยะเริ่มต้น
- เวียนศีรษะ อ่อนเพลีย คลื่นไส้
- ผิวหนังร้อน แดง แห้ง หรือมีเหงื่อออกน้อยผิดปกติ
- หัวใจเต้นเร็ว หายใจเร็ว
ระยะรุนแรง
- สับสน มึนงง พูดไม่รู้เรื่อง
- อาการชัก หรือหมดสติ
- อุณหภูมิร่างกายสูงเกิน 40°C ซึ่งอาจทำให้เกิดภาวะระบบอวัยวะล้มเหลว (Multiple Organ Dysfunction Syndrome, MODS) ได้
แนวทางป้องกันโรคลมแดดช่วงสงกรานต์
- ดื่มน้ำให้เพียงพอ: ควรดื่มน้ำอย่างน้อยวันละ 2-3 ลิตร หลีกเลี่ยงเครื่องดื่มแอลกอฮอล์และคาเฟอีน
- สวมใส่เสื้อผ้าที่เหมาะสม: เลือกเสื้อผ้าที่ระบายอากาศได้ดี หลีกเลี่ยงเสื้อผ้าสีเข้มที่ดูดซับความร้อน
- เลี่ยงกิจกรรมกลางแดดช่วงเวลา 10.00 - 16.00 น.: หากจำเป็นต้องออกกลางแจ้ง ควรใช้หมวกหรือร่มเพื่อช่วยลดการรับความร้อน
- ไม่ออกกำลังกายหนักในที่ร้อนจัด: หากต้องออกกำลังกายควรเลือกช่วงเช้าหรือเย็นแทน
- เฝ้าระวังกลุ่มเสี่ยงพิเศษ: เช่น เด็กเล็ก ผู้สูงอายุ และผู้มีโรคประจำตัว ควรหลีกเลี่ยงการอยู่กลางแดดเป็นเวลานาน
วิธีปฐมพยาบาลผู้ที่มีอาการโรคลมแดด
- หากพบผู้ที่มีอาการของโรคลมแดด ควรรีบให้การช่วยเหลือดังนี้
- นำผู้ป่วยออกจากบริเวณที่มีความร้อน หาสถานที่ร่มหรือมีอากาศถ่ายเทสะดวก
- ลดอุณหภูมิร่างกาย ใช้ผ้าชุบน้ำเย็นเช็ดตัว หรือใช้พัดลมช่วยระบายความร้อน
- ให้จิบน้ำทีละน้อย หากยังมีสติ ให้ดื่มน้ำเปล่าช้า ๆ เพื่อป้องกันภาวะขาดน้ำ
- ห้ามใช้วิธีลดอุณหภูมิแบบฉับพลัน เช่น การใช้น้ำเย็นจัดราดตัว เพราะอาจทำให้หลอดเลือดหดตัวและทำให้อาการแย่ลง
หากหมดสติ ให้รีบโทรแจ้งหน่วยแพทย์ฉุกเฉิน (โทร.1669) และกรณีต้องการความช่วยเหลือหรือเรียกรถพยาบาลฉุกเฉินโรงพยาบาลนวเวช โทร 02 483 9944
โรคลมแดดเป็นภาวะที่สามารถป้องกันได้หากมีการเตรียมความพร้อมและปฏิบัติตามแนวทางที่เหมาะสม โดยเฉพาะในช่วงเทศกาลสงกรานต์ที่มีความเสี่ยงสูง การตระหนักถึงอันตรายของอากาศร้อน และการดูแลสุขภาพให้เหมาะสม จะช่วยให้สามารถสนุกสนานกับเทศกาลได้อย่างปลอดภัย ลดความเสี่ยงต่อภาวะฉุกเฉิน และรักษาสุขภาพที่ดีตลอดฤดูร้อน
เพราะทุกวินาทีคือชีวิต “โรงพยาบาลนวเวช” มุ่งมั่นให้บริการทางการแพทย์ที่ดี และเข้าถึงง่าย (Accessible Quality Healthcare) ให้บริการเคลื่อนย้ายผู้ป่วย ด้วยรถพยาบาลฉุกเฉิน (Advance ambulance) พร้อมทีมแพทย์เฉพาะทางเวชศาสตร์ฉุกเฉินและทีมสหสาขาวิชาชีพ (Multidisciplinary Team) ประจำการตลอด 24 ชั่วโมง ควบคู่กับเครื่องมือเทคโนโลยีทางการแพทย์สมัยใหม่ในการช่วยชีวิตคนไข้วิกฤตและผู้ประสบเหตุฉุกเฉิน หากมีข้อสงสัย สามารถสอบถามรายละเอียดและขอรับคำปรึกษาได้ที่ ศูนย์บริการผู้ป่วยฉุกเฉินและอุบัติเหตุ (Emergency Room) โรงพยาบาลนวเวช โทร. 1507 I Line: @navavej