เมื่อเร็วๆ นี้ กระทรวงวัฒนธรรม(วธ.) เปิดโครงการ 1 อำเภอ 1 ลานสร้างสรรค์ “จิ๊มเจื่องกิ๋น อิ้นแก๊น ดินแดนไต๊ดำ” ณ ศูนย์วัฒนธรรมฅนไทดำ บ้านนาป่าหนาด ตำบลเขาแก้ว อำเภอเชียงคาน จังหวัดเลย
โดยมีนางสาวพลอย ธนิกุล ผู้ช่วยรัฐมนตรีประจำกระทรวงวัฒนธรรม เป็นประธานเปิดโครงการ 1 อำเภอ 1 ลานสร้างสรรค์ “จิ๊มเจื่องกิ๋น อิ้นแก๊น ดินแดนไต๊ดำ” ประจำปีงบประมาณ พ.ศ. 2568 และเยี่ยมชมศูนย์วัฒนธรรมฅนไทดำ พร้อมด้วย นางศศิฑอณร์ สุวรรณมณี หัวหน้าผู้ตรวจราชการกระทรวงวัฒนธรรม วัฒนธรรมจังหวัดเลย หัวหน้าส่วนราชการ เครือข่ายทางวัฒนธรรม ร่วมด้วยประธานศูนย์วัฒนธรรมฅนไทดำ และกลุ่มชาติพันธุ์ไทดำพื้นที่เข้าร่วม ภายในงานมีการจัดกิจกรรมการแสดงศิลปะและวัฒนธรรมพื้นบ้าน กิจกรรมเรียนรู้ภาษาไทดำ อาหารพื้นถิ่น ผลิตภัณฑ์ชุมชน เป็นต้น
1 อำเภอ 1 ลานสร้างสรรค์ จ.เลย เป็นการเปิดพื้นที่สร้างสรรค์ทางวัฒนธรรม (Cultural Space) เพื่อเป็นแหล่งสร้างแรงบันดาลใจในการสร้างสรรค์งานศิลปวัฒนธรรมที่แสดงถึงความเป็นอัตลักษณ์ของท้องถิ่น สร้างการมีส่วนร่วมของชุมชนโดย “ชุมชนเป็นเจ้าของพื้นที่ด้านวัฒนธรรม” มีส่วนร่วมในกระบวนการทุกขั้นตอน ร่วมกันส่งเสริมการพัฒนาแหล่งเรียนรู้ให้แก่เด็ก เยาวชน และประชาชน ที่มีความสนใจในมิติวัฒนธรรมอันทรงคุณค่าของท้องถิ่น และเหมาะสมต่อการพัฒนา นอกจากนี้มีการเสริมสร้างรายได้จากสินค้าและบริการทางวัฒนธรรมผ่านกิจกรรมต่างๆ ของชุมชน ให้นักท่องเที่ยวได้สัมผัสแบบใกล้ชิด
ด้านศูนย์วัฒนธรรมฅนไทดำ มีการจัดแสดงนิทรรศการเกี่ยวกับประวัติศาสตร์ วัฒนธรรม และความเชื่อของชาวไทดำ ซึ่งเป็นกลุ่มชาติพันธุ์ไทดำที่อพยพมาจากเมืองเชียงขวาง สาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว(สปป.ลาว) เข้ามาอาศัยอยู่ที่บ้านนาป่าหนาด มีวัฒนธรรมที่เป็นเอกลักษณ์และสามารถนำไปต่อยอดเพื่อส่งเสริมการท่องเที่ยว หรือการพัฒนาชุมชนได้ในหลายด้าน มีการจัดหลักสูตรสอนภาษาไทดำให้กับเด็กเยาวชนและคนที่สนใจ ที่ศูนย์ฯ ยังมีการจัดกิจกรรมเสริม เช่น การเรียนรู้วิธีการทอผ้า การทำเครื่องประดับตกแต่ง เช่น ตุ้มนกตุ้มหนู โคมไฟไทดำ หัวใจไทดำ เป็นต้น
ในด้านการแต่งกายพื้นเมืองของชาวไทดำ มีลวดลายและสีสันที่สวยงาม สวมใส่ในงานเทศกาลหรือการแสดงศิลปะพื้นบ้าน หรือสามารถพัฒนาเป็นสินค้าหรือของที่ระลึก การผลิตงานหัตถกรรมต่างๆ เช่น ผ้าทอมือ (สำหรับผ้าทอมือที่ชาวไทดำเรียกว่า “ซิ่นนางหาญ” มรดกตกทอดที่ทำสืบต่อกันมากว่า 100 ปีนั้น มีลวดลายที่สวยงามเป็นเอกลักษณ์เฉพาะตัว ชาวไทดำจึงนิยมใช้ซิ่นนางหาญในการประกอบพิธีเสนเรือนจนถึงปัจจุบัน ซึ่งคำว่า “นางหาญ” ที่ชาวไทดำบ้านนาป่าหนาดเรียกกันนั้นหมายถึงความกล้าหาญ ความเด็ดเดี่ยวของหญิงในตำนานคนที่สาม ที่กล้าทอผ้าซิ่นผืนดังกล่าวได้จนสำเร็จ) เครื่องประดับพื้นเมือง ลวดลายพิเศษของไทดำ นำมาสร้างรายได้ที่มั่นคงและยังช่วยส่งเสริมการท่องเที่ยว ด้านอาหารพื้นบ้านของไทดำ มีจุ๊บผัก แกงไก่ใส่หน่อไม้ส้ม แจ่วดำ และอาหารท้องถิ่นอื่นๆ ที่นักท่องเที่ยวสามารถชิมแบบดั้งเดิม อีกทั้งจะได้สัมผัสประเพณี พิธีกรรมต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับความเชื่อและวิถีชีวิตของไทดำ เช่น การฟ้อนแคน การแซปาง เป็นต้น
ที่ศูนย์วัฒนธรรมฅนไทดำ ยังมีผังตัวอักษรไทดำที่เขียนบันทึกไว้สำหรับให้ผู้สนใจและนักท่องเที่ยวได้ศึกษา พร้อมทั้งซื้อหาของฝากฝีมือกลุ่มสตรีสหกรณ์ชาวไทดำ ติดไม้ติดมือกลับไปในราคาที่ไม่แพง และช่องทางติดต่อเฟซบุ๊กเพจหมู่บ้านวัฒนธรรมไทดำ บ้านนาป่าหนาด เวลาทำการ 9.00-21.00 น. ช่วงเวลาแนะนำตลอดทั้งปี ไฮไลท์การสาธิตวิธีการทอผ้าแบบชาวไทดำ เรียนรู้ตัวอักษรภาษาไทดำ กิจกรรมชมวิถีชีวิตของชาวไทดำ และชมบ้านจำลองที่สร้างตามแบบบ้านโบราณในอดีต
“จิ๊มเจื่องกิ๋น อิ้นแก๊น ดินแดนไต๊ดำ” 1 อำเภอ 1 ลานสร้างสรรค์ ศูนย์วัฒนธรรมฅนไทดำ บ้านนาป่าหนาด ต.เขาแก้ว อ.เชียงคาน จ.เลย