วันที่ 24 ม.ค.68 ดร.อนันต์ จงแก้ววัฒนา นักไวรัสวิทยา ไบโอเทค โพสต์เพจเฟซบุ๊ก Anan Jongkaewwattana ระบุข้อความว่า ...
ช่วงนี้พบคนเป็นหวัดเยอะมาก ตัวผมเองก็มีอาการคล้ายหวัดหลายรอบตั้งแต่ต้นปี เลยเริ่มสงสัยว่าการที่เราอยู่กับฝุ่น PM 2.5 มากๆจะมีผลกระทบอะไรต่อระบบภูมิคุ้มกันต่อการติดเชื้อทางระบบทางเดินหายใจมากแค่ไหน เริ่มสงสัยว่าที่หายใจไม่ออก คัดจมูกมาเป็นอาทิตย์ตกลงเป็นหวัดหรือเป็นเพราะฝุ่นทำให้ร่างกายอ่อนแอต่อเชื้อที่ปกติไม่ค่อยมีผลต่อร่างกาย เลยลองหางานวิจัยอ่านดู พบหลักฐานเยอะเลยครับว่าสมมติฐานนี้มีความเป็นไปได้สูง บทความนี้ตีพิมพ์ใน European Respiratory Review เมื่อไม่กี่เดือนก่อนเขียนไว้ค่อนข้างละเอียดเลยครับ สรุปให้ตัวเองหายสงสัยง่ายๆได้ตามนี้
ในช่วงที่มีค่า PM2.5 สูง ร่างกายของเรามีความเสี่ยงต่อการติดเชื้อระบบทางเดินหายใจเพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญ จากการศึกษาทางวิทยาศาสตร์พบว่า PM2.5 ส่งผลกระทบต่อระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายในหลายระดับ
1. PM2.5 ทำลายด่านป้องกันแรกของระบบทางเดินหายใจ โดยทำให้เซลล์เยื่อบุผิวทางเดินหายใจ (epithelial cells) เสียหาย ทำลายการทำงานของ Cilia ที่ช่วยกำจัดเชื้อโรค และเพิ่มการผลิตเมือก ส่งผลให้เชื้อแบคทีเรียสามารถเกาะติดและเจริญเติบโตในทางเดินหายใจได้ง่ายขึ้น
2. PM2.5 รบกวนการทำงานของเซลล์แมโครฟาจ (macrophages) ซึ่งเป็นเซลล์เม็ดเลือดขาวที่มีหน้าที่จับกินและทำลายเชื้อโรค การศึกษาพบว่า PM2.5 ลดประสิทธิภาพการจับกินเชื้อโรค (phagocytosis) และการทำลายเชื้อโรคของแมโครฟาจ ทำให้ร่างกายกำจัดเชื้อโรคได้ไม่ดีเท่าที่ควร
3. PM2.5 ส่งผลต่อการทำงานของระบบภูมิคุ้มกันแบบจำเพาะ โดยรบกวนสมดุลของเม็ดเลือดขาว (T-cells) และการผลิตสารภูมิคุ้มกัน เช่น IgA ที่มีหน้าที่ป้องกันการติดเชื้อในระบบทางเดินหายใจ นอกจากนี้ยังกระตุ้นการอักเสบเรื้อรังผ่านการเพิ่มการผลิตสารที่เกี่ยวข้องกับการอักเสบ เช่น IL-6, TNF-α และ IL-1β
ในกรณีของการติดเชื้อไวรัส PM2.5 ยังส่งเสริมให้ไวรัสเข้าสู่เซลล์ได้ง่ายขึ้น เช่น ในกรณีของ COVID-19 พบว่า PM2.5 เพิ่มการแสดงออกของโปรตีน ACE2 และ TMPRSS2 ซึ่งเป็นตัวรับที่ไวรัสใช้ในการเข้าสู่เซลล์ นอกจากนี้ยังพบว่า PM2.5 ยังกดการทำงานของระบบภูมิคุ้มกันที่ต่อต้านไวรัส โดยลดการผลิตอินเตอร์เฟียรอน (interferon) ซึ่งเป็นสารสำคัญในการต่อต้านการติดเชื้อไวรัส หรือ ไวรัสไข้หวัดใหญ่อย่าง H3N2 ที่พบติดกันเยอะมากก็มีรายงานว่าติดง่ายขึ้นมากจากการที่ PM 2.5 ไปรบกวนระบบภูมิคุ้มกันของร่างกาย
ดังนั้น ในช่วงที่มีค่า PM2.5 สูง ประชาชนควรระมัดระวังและป้องกันตนเองเป็นพิเศษ โดยเฉพาะในกลุ่มเสี่ยง เช่น เด็ก ผู้สูงอายุ และผู้ที่มีโรคประจำตัวเกี่ยวกับระบบทางเดินหายใจ การสวมหน้ากากอนามัยที่มีประสิทธิภาพ การหลีกเลี่ยงการออกนอกบ้านในช่วงที่มีมลพิษสูง และการรักษาสุขอนามัยที่ดีจะช่วยลดความเสี่ยงในการติดเชื้อระบบทางเดินหายใจได้
