พี่น้องประชาชนในพื้นที่ ต.ห้วยราชา อ.ห้วยราช จ.บุรีรัมย์ ที่มีเชื้อสายเขมรถิ่นไทย จัดพิธี ‘ดาตาดาแย็ย’ เป็นพิธีกรรมความเชื่อ เพื่อทำบุญเรียกหา และอุทิศส่วนกุศลให้กับบรรพบุรุษ ปู่ย่า ตา ยาย และบุคคลในครอบครัวที่ล่วงลับไปแล้ว รวมถึงผีไม่มีญาติ ก่อนจะเริ่มพิธีแซนโฎนตา ในวันที่ 1-2 ต.ค.นี้
เมื่อวันที่ 28 ก.ย.67 ผู้สื่อข่าวรายงานว่า ได้มีชาวบ้านทุกเพศทุกวัย มากันเป็นครอบครัว พร้อมน้ำภัตตาหาร และจตุปัจจัยมาถวายพระสงฆ์ ที่ศาลาการเปรียญวัดราษฎร์รังสรรค์ ต.ห้วยราชา อ.ห้วยราช จ.บุรีรัมย์ พร้อมกับจัดสำรับ ข้าวปลาอาหาร ของหวานคาว และข้าวสาร อาหารแห้ง พริก น้ำตาล น้ำปลา ขนมข้าวต้มมัด ของหวาน ผลไม้ กระยาสารท เหล้า เบียร์ น้ำหวาน น้ำอัดลม น้ำเปล่า ดอกไม้ ธูปเทียน และขันธ์ 5 รวมถึงของกินของใช้ต่างๆ นำมาจัดลงใส่กระบุง ถาด กาละมัง หรือภาชนะต่างประเทศ นำมาที่ศาลาการเปรียญวัดราษฎร์รังสรรค์ เพื่อประกอบพิธีกรรมความเชื่อ ที่มีความเกี่ยวข้องกับทางพุทธศาสนา และการนับถือผี ซึ่งเป็นวัฒนธรรมความเชื่อแบบเขมรถิ่นไทย ที่คนในชุมชนได้ยึดถือ และยึดปฏิบัติตามจนถึงปัจจุบัน เพื่อประกอบพิธีดาตาดาแย็ย ซึ่งเป็นภาษาเขมรถิ่นไทย เพื่อเป็นการทำบุญหา บรรพบุรุษ ปู่ ย่า ตา ยา หรือญาติที่ใกล้ชิด และหมายรวมถึงหาผู้ที่ล่วงลับไปแล้ว ให้ได้มารับส่วนบุญส่วนกุศล ซึ่งถือเป็นการทำบุญอุทิศส่วนกุศลและการระลึกถึงบรรพบุรุษ และญาติพี่น้องผู้ถึงกาละไปก่อนแล้ว
รวมถึงดวงวิญญาณเร่ร่อน ถือเป็นการทำบุญในช่วงงานบุญเดือนสิบ ของชาวไทยเชื้อสายเขมรถิ่นไทย โดยในทุกๆปี ก่อนจะถึงวันสารทไทย หรือวันสารทใหญ่ของชาวเขมรถิ่นไทย จะเรียกว่าไงเบ็ญธม ก็จะมีการจัดพิธีทำบุญเนื่องในวันสารทใหญ่ หรือไงเบ็ญธม ซึ่งพิธีนั้นคือ พิธีแซนโฎนตา บูชาบรรพบุรุษ โดยปีนี้ วันสารทใหญ่ หรือไงเบ็ญธม หรือไงแซนโฎนตา ก็จะมีขึ้นในวันที่ 1-2 ต.ค.67
ส่วนพิธีกรรมที่เรียกว่า พิธีดาตาดาแย็ย แปลว่าการทำบุญหา เรียกหา ดวงวิญญาณของบรรพบุรุษ ปู่ย่า ตายาย และญาติที่ล่วงลับไปแล้ว ให้มารับเอาส่วนบุญส่วนกุศล ซึ่งรูปแบบพิธีกรรมจะคล้ายกับพิธีแซนโฎนตา จะต่างแค่พิธีการและขั้นตอนบางประการเท่านั้น
โดยในระหว่างทำพิธี ที่พระสงฆ์สวดเจริญพระพุทธมนต์ สวดเจริญภาวนาเสร็จ ลูกหลานก็จะนำสำรับข้าวปลาอาหาร ของกิน ของใช้ เหล้า เบียร์ต่างๆ ที่จัดไว้นำมาเซ่นไหว้บูชา โดยการหยาดเหล้า เบียร์ น้ำหวาน น้ำอัดลม และน้ำเปล่า ลงบนสำรับข้าวปลาอาหาร ที่ภาษาเขมรถิ่นไทยเรียกว่า ‘โฮปประซา’(แปลว่ากินหรือรับประทานอาหาร)
เมื่อเครื่องเซ่นทุกอย่างพร้อมแล้ว ก็จะเริ่มทำการเซ่นโดยจุดธูปเทียนยกขันธ์ 5 ไหว้ และเรียกดวงวิญญาณบรรพชนให้มารับเครื่องเซ่นไหว้ แล้วรินน้ำเปล่าให้ล้างไม้ล้างมือ ก่อนที่จะรินเครื่องดื่มทั้งหนักและเบา คือเหล้า เบียร์ น้ำหวาน น้ำอัดลม และน้ำเปล่า เพื่อชี้บอกให้ดวงวิญญาณได้รู้ ว่ามีเครื่องเซ่นอะไรบ้าง พร้อมกับเสียงเรียกชื่อของบรรพบุรุษ ญาติพี่น้องที่ล่วงลับ รวมถึงดวงวิญญาณเร่ร่อนให้มารับเอาเครื่องเซ่นไหว้ และรับเอาบุญกุศลที่ลูกหลานได้ทำบุญให้ในวันนี้ด้วย ซึ่งถือเป็นการทำบุญระลึกถึงบรรพบุรุษ ในช่วงงานบุญเดือนสิบ ซึ่งไม่ต่างอะไรจากบุญข้าวสากของคนไทยอีสานเชื้อสายลาว หรือกิจกรรมงานบุญเดือนสิบของคนไทยในภูมิภาคต่างๆ จะแตกต่างเพียงความเชื่อ พิธีกรรม และรูปแบบของขนบวัฒนธรรมประเพณีของแต่ละท้องถิ่น
ทั้งนี้ เมื่อเสร็จสิ้นพิธีดาตาดาแย็ย แล้วต่อไปก็จะมีการจัดพิธีใหญ่ ในลักษณะคล้ายกันแบบนี้พร้อมกันอีกครั้ง ในวันสารทไทย หรือที่ชาวไทยเชื้อสายเขมรถิ่นไทย เรียกว่าวันสารทใหญ่ หรือภาษาเขมรเรียกว่า ไงเบ็ญธม ซึ่งในวันดังกล่าวก็จะมีการจัด พิธีแซนโฎนตา ซึ่งปีนี้ตรงกับวันที่ 1-2 ต.ค.67 ซึ่งเป็นพิธีกรรมการทำบุญอุทิศส่วนกุศลและบูชาบรรพบุรุษ.
