ชวนเข้าถ้ำผีหัวโตเขากาโรส ดูภาพเขียนสามพันปี

ลานบ้านกลางเมือง / บูรพา โชติช่วง ชวนไปลอดโพรงเข้าถ้ำ ดูภาพเขียนสีของมนุษย์ยุคสามพันปีดินแดนกระบี่กันจังหวัดกระบี่ในมุมเที่ยวโบราณคดี ถือว่ามีจุดขาย ไม่น้อยหน้าแหล่งโบราณคดีโบราณสถานแห่งอื่นๆ ของไทย นั่นคือภาพเขียนสีผนังถ้ำ หรือศิลปะถ้ำ (Cave art) ของมนุษย์ยุคก่อนประวัติศาสตร์ เป็นที่รู้จักกันดีและมีชื่อเสียงของกระบี่ นั่นคือ ถ้ำผีหัวโต ตำบลอ่าวลึกใต้ อำเภออ่าวลึกแม้หลายท่านเคยพายเรือคายัคเลียบป่าชายเลน เดินขึ้นไปชมภาพเขียนสีในถ้ำผีหัวโตมาแล้ว แต่กับอีกหลายๆ ท่านยังไม่เคยไปชม ซึ่งควรได้หาโอกาสชมเมื่อไปเที่ยวอ่าวลึก ในที่นี้นำข้อมูลเกี่ยวกับภาพเขียนสีถ้ำแห่งนี้ สำนักศิลปากรที่ 15 ภูเก็ต ได้จัดทำเอกสารเผยแพร่ไว้เมื่อปี 2557 มาเป็นไกด์บุ้กพอสังเขป แหล่งโบราณคดีถ้ำผีหัวโต มีลักษณะเป็นถ้ำโพรงขนาดใหญ่ในภูเขาบริเวณป่าชายเลน อยู่ในความดูแลของอุทยานแห่งชาติธารโบกขรณี ส่วนภาพเขียนสีนั้นกรมศิลปากรได้ทำการขึ้นทะเบียนอนุรักษ์ไว้ โดยนักโบราณคดีได้ทำการสำรวจภาพมีจำนวนมากถึง 238 ภาพ มีทั้งภาพบุคคลเป็นกลุ่มและสองคน ภาพมือ ภาพสัตว์คล้ายปลาและนก ภาพเรขาคณิต ภาพเชิงสัญลักษณ์ โดยเฉพาะภาพเขียนที่มีรูปลักษณะบุคคลมีเขาสวมชุดคลุมยาวถึงข้อเท้า หรืออาจดูเป็นภาพผสมระหว่างคนและสัตว์ อยู่บริเวณเพดานสูงของปากถ้ำประมาณ 2 เมตรเศษ ซึ่งผู้ชมต้องเงยหน้าแหงนมองไปบนเพดาน ใช้ไฟฉายส่องจึงเห็นภาพที่ว่านี้ ภาพเขียนสีรูปนี้ ในหนังสือศิลปะสุวรรณภูมิ เรียกภาพนี้ว่า “คนทะเล” บรรยายภาพไว้ “ลักษณะสวมหน้ากากและคลุมร่างกายในพิธีกรรมศักดิ์สิทธิ์ของชาวทะเล เลียบชายฝั่งยุคสุวรรณภูมิ เมื่อราว 2,500 ปีมาแล้ว” (สุจิตต์ วงศ์เทศ 2550)ภาพเขียนสี “คนทะเล” ที่ว่านี้ ภาพอยู่ในสภาพค่อนข้างสมบูรณ์และชัด อาจเป็นเพราะอยู่ในโพรงและอยู่สูง เป็นภาพที่ได้รับความสนใจจากนักท่องเที่ยว แม้แต่ป้ายบอกทางริมถนน และร้านอาหาร รวมถึงสินค้าที่ระลึก ยังนำภาพเขียนนี้มาเป็นสัญลักษณ์ของอ่าวลึกด้วย นอกจากภาพเขียนโดดเด่นรูปนี้แล้ว ตามเชิงผนังถ้ำมีภาพมือ เขียนด้วยสีแดง 2 มือ มือข้างหนึ่งมี 6 นิ้ว ภาพสัตว์คล้ายกุ้ง เข้าไปด้านในถ้ำ มีภาพเขียนเรียงรายตามผนังอยู่จำนวนมาก เป็นภาพแบบภาพลายเส้นและภาพระบายสีทึบเขียนด้วยสีแดง สีเหลือง และสีดำ ภาพเหล่านี้นักโบราณคดีได้ศึกษา สะท้อนให้เห็นถึงเรื่องราวสภาพชีวิตความเป็นอยู่ของมนุษย์ในอดีต อาศัยทรัพยากรตามชายฝั่งและทางทะเลในการดำรงชีวิต ซึ่งมนุษย์ได้ใช้ถ้ำแห่งนี้เป็นที่อยู่อาศัย พักพิง ประกอบพิธีกรรมความเชื่อต่างๆ ตามสันนิษฐานเมื่อราว 3,000 – 5,000 ปีมาแล้ว อย่างไรก็ดี การถ่ายภาพเขียนสีในถ้ำผีหัวโตมีข้อห้ามอยู่บ้าง “ถ่ายได้เฉพาะภาพนิ่ง ห้ามใช้แฟลช ภาพเคลื่อนไหวประเภทวีดิโอ ต้องทำเรื่องขออนุญาตทางราชการก่อน” เจ้าหน้าที่อุทยานฯ บอกและแนะนำ อีกมีป้ายกำกับ “ห้ามขีดเขียน” ก่อนเข้าถ้ำ อันเป็นการช่วยรักษาภาพเขียนสีให้อยู่ในสภาพคงทนและนานที่สุด นอกจากภาพเขียนสีในถ้ำผีหัวโตแล้ว อีกแห่งหนึ่งในอ.อ่าวลึก ควรได้แวะไปชม อยู่ที่เขากาโรส ในพื้นที่ปากคลองสายต่อกับคลองเลียบเขา ที่นี่นั่งเรือยนต์หัวโทงเข้าไป ระหว่างล่องเรือเพลินทิวทัศน์ผืนป่าโกงกาง อันมาจากการอนุรักษ์ของชุมชนอ่าวลึกน้อย ซึ่งนำมาเป็นการท่องเที่ยวเชิงนิเวศไปในตัว จุดเด่นอยู่ที่ภูเขาหินปูน เป็นโพรงถ้ำขนาดต่างๆ บางแห่งช่วงน้ำลดเป็นถ้ำลอด พายเรือลอดไปโผล่อีกด้านหนึ่งได้ และโพรงหน้าผาที่กัดกร่อนของกระแสลมและฝน เป็นเวลานานจนหน้าผามีลักษณะต่างๆ ชวนให้จินตนาการ อย่างที่คนท้องถิ่นเรียกผีสองอารมณ์ ผีตาโขน นอกจากนี้ มีภาพเขียนสีอายุราว 3,000 กว่าปี (ตามข้อสันนิษฐานของนักโบราณคดี) อยู่บนเชิงหน้าผา คนท้องถิ่นเรียกชื่อตามรูปร่าง เป็นต้นว่าภาพตะขาบ ภาพคน อาจเป็นไปได้ว่ามีมนุษย์ยุคนั้นอาศัยอยู่มาก่อน เช่นเดียวกันกับที่ถ้ำผีหัวโต ที่จริงในอ.อ่าวลึก มีแหล่งโบราณคดีศิลปะถ้ำอีกหลายแห่ง และที่เพิ่งมีการค้นพบ 3 แหล่งใหม่โดยชาวบ้านตำบลแหลมสักค้นพบเมื่อเดือนมีนาคมปีนี้ แหล่งแรกที่เพิงผาพระเจ้า นักโบราณคดีแบ่งภาพเขียนสีเป็น 2 กลุ่ม กลุ่มแรก ภาพเขียนสีแดง มีทั้งแบบลายเส้น ระบายทึบ ปรากฏภาพลักษณะคล้ายบุคคล เรือ และลายเส้นเรขาคณิต จัดอยู่ในกลุ่มภาพเขียนสีถ้ำผีหัวโต กลุ่มที่สอง ภาพลายเส้นสีดำ ลักษณะคล้ายเรือสำเภา อาจใช้ถ่านในการเขียนภาพ สันนิษฐานว่าอยู่ในยุคประวัติศาสตร์ ลักษณะภาพคล้ายคลึงกับภาพเขียนสีที่พบในถ้ำไวกิ้ง บนเกาะพีพีเล แหล่งที่สอง ภาพเขียนสีถ้ำโต๊ะขุนเหวน ร่องรอยการเขียนสีแดงอยู่บนผนังของเพิงผา สภาพลบเลือน ไม่สามารถระบุภาพได้ และแหล่งที่สาม โบราณคดีถ้ำกะโหลก เกี่ยวกับชิ้นส่วนกระดูกมนุษย์กับภาชนะดินเผา นักโบราณคดีกำหนดอายุเบื้องต้นไว้ราว 300 – 500 ปีมาแล้ว (อ่านรายละเอียดข่าว 10 มี.ค.59) อย่างไรก็ดีทั้ง 3 แหล่งนี้ คงเป็นแหล่งเรียนรู้ใหม่ทางโบราณคดีประวัติศาสตร์ แต่กับการสร้างเป็นแหล่งท่องเที่ยวโบราณคดีคงต้องใช้เวลาและแน่นอนว่าภาพเขียนสีถ้ำผีหัวโตยังคงเป็นจุดขายในมุมเที่ยวโบราณคดีอ่าวลึก จ.กระบี่