เอกลักษณ์แม่พิมพ์ ของพระสมเด็จวัดบางขุนพรหม พิมพ์ใหญ่

สัปดาห์พระเครื่อง / ราม วัชรประดิษฐ์

อาทิตย์นี้เราจะมาพูดคุยถึงแนวทางในการพิจารณาเอกลักษณ์แม่พิมพ์ ของ พระสมเด็จวัดบางขุนพรหม พิมพ์ใหญ่ซึ่งนับเป็น 1 ใน 3 ตระกูลพระสมเด็จ ที่สร้างโดย ท่านเจ้าประคุณสมเด็จพระพุฒาจารย์ (โต พรหมรังสี) โดยได้บรรจุกรุไว้ในองค์พระเจดีย์วัดบางขุนพรหม

พระสมเด็จวัดระฆังโฆสิตาราม พิมพ์ใหญ่ และพระสมเด็จวัดบางขุนพรหม พิมพ์ใหญ่” นับเป็นพระเครื่องที่สำคัญมากในกระบวนพระสมเด็จของท่านเจ้าประคุณสมเด็จฯ ซึ่งในอดีตกาลนั้นสันนิษฐานกันว่าแม่พิมพ์ของพระสมเด็จวัดระฆังฯ พิมพ์ใหญ่ เป็นแม่พิมพ์เดียวกันกับพระสมเด็จวัดบางขุนพรหม พิมพ์ใหญ่ แต่ปัจจุบันมีการแยกแยะแม่พิมพ์อย่างเด่นชัด และได้ข้อสรุปเป็นที่แน่ชัดว่าพระสมเด็จพิมพ์ใหญ่ของทั้งสองวัดแม้จะมีพุทธศิลปะคล้ายคลึงกัน แต่ก็มีความแตกต่างที่สามารถแยกออกได้ว่าองค์ไหนเป็นวัดระฆังฯ องค์ไหนเป็นวัดบางขุนพรหม

พระสมเด็จวัดบางขุนพรหม พิมพ์ใหญ่นั้น ในวงการทั่วไปจะแบ่งเป็นพิมพ์ลึกกับพิมพ์ตื้น และพิมพ์ลึกเป็นพิมพ์ที่มีพุทธลักษณะคล้ายคลึงกับพระสมเด็จวัดระฆังโฆสิตาราม พิมพ์ใหญ่มากที่สุด ที่สำคัญที่สุดจะต้องไม่ลืมว่าพระสมเด็จวัดบางขุนพรหมมีทั้งที่ผ่านการบรรจุกรุและไม่ได้บรรจุกรุ ดังนั้น การพิจารณาเฉพาะ “คราบกรุ” และ “สภาพพระที่ผ่านการบรรจุกรุ” จะไม่สามารถแยกแยะหรือชี้ขาดความแตกต่างระหว่างทั้งสองวัด ในกรณีที่เจอพระไม่ได้บรรจุกรุหรือพระกรุเก่าล้างผิว จึงเกิดปัญหาของการข้ามฟากย้ายจากวัดบางขุนพรหมมาเป็นวัดระฆังฯ ที่เรียกว่า "พระสองคลอง" ขึ้น ผู้ที่ไม่ชำนาญในการตรวจสอบพิจารณาจริงๆ แล้ว อาจจะพลาดเช่าพระผิดวัดได้ จึงต้องใช้พิจารณาจาก “จุดรายละเอียด” ต่างๆ เพื่อความชี้ชัดลงไปว่าเป็นพระสมเด็จวัดไหน

เอกลักษณ์แม่พิมพ์ ของ พระสมเด็จวัดบางขุนพรหม พิมพ์ใหญ่

- จุดบรรจบกันของเส้นซุ้มครอบแก้ว กับเส้นตัดขอบแม่พิมพ์ด้านซ้ายมือขององค์พระของพระสมเด็จวัดบางขุนพรหม พิมพ์ใหญ่ จะบรรจบกันเพียงบริเวณไม่เกินพระอังสา (หัวไหล่) ด้านซ้ายขององค์พระเท่านั้น

- พระเกศของพระสมเด็จวัดบางขุนพรหมจะเรียวยาวกว่าพระสมเด็จวัดระฆังโฆสิตาราม ยกเว้น พระสมเด็จวัดระฆังฯ พิมพ์เกศทะลุซุ้ม

- เส้นขอบบังคับแม่พิมพ์ของพระสมเด็จวัดบางขุนพรหม พิมพ์ใหญ่ ด้านขวามือขององค์พระจะแล่นยาวลงมาจดกับมุมซุ้มครอบแก้วด้านล่างสุดเกือบตกขอบแม่พิมพ์ และจะตั้งเป็นเส้นตรงชัดเจนกว่า

- เส้นซุ้มครอบแก้วของพระสมเด็จวัดบางขุนพรหม ทุกพิมพ์จะบางกว่าพระสมเด็จวัดระฆังฯ เล็กน้อย

- ขอบตัดทั้ง 4 ด้าน ของพระสมเด็จวัดบางขุนพรหมทุกพิมพ์ จะปลิ้นขึ้นมาทางด้านหน้า

- ลักษณะการแอ่นตัวขององค์พระสมเด็จวัดบางขุนพรหมจะแอ่นไปข้างหลังเหมือนงอตัว หากหงายองค์พระลงกับพื้นขอบทั้ง 4 ด้าน จะไม่ติดพื้น

- ส่วนด้านหลังของพระสมเด็จวัดบางขุนพรหมจะปรากฏ “รอยปูไต่” อยู่ทั่วๆ ไปขององค์พระ ในขณะที่ด้านหลังของพระสมเด็จวัดระฆังฯ จะปรากฏ ตามขอบทั้ง 4 ด้านเท่านั้นครับผม