ลานบ้านกลางเมือง / บูรพา โชติช่วง : สุดสัปดาห์นี้พาไปรู้จักชุมชนวัดบ้านหงาว อำเภอเมือง จังหวัดระนอง
ชุมชนวัดบ้านหงาว เป็นชุมชนวิถีชีวิตที่มีความหลากหลายทางชาติพันธุ์ และอัตลักษณ์ที่โดดเด่น อีกทั้งเป็นชุมชนท่องเที่ยวแห่งหนึ่งในจังหวัดระนองที่ห้ามพลาด เนื่องจากเป็นที่ประดิษฐานของหลวงพ่อดีบุก พระพุทธรูปศักดิ์สิทธิ์ประจำตำบลหงาวและจังหวัดระนอง สร้างขึ้นจากแร่ดีบุกที่มีอยู่เป็นจำนวนมากในพื้นที่ตำบลหงาว และป็นชุมชนคุณธรรมได้รับการคัดเลือกให้เป็นสุดยอดชุมชนต้นแบบ “เที่ยวชุมชน ยลวิถี” ปี 2566
ภายในวัดบ้านหงาวเป็นที่ตั้งของพิพิธภัณฑ์ท้องถิ่นเฉลิมราช เป็นแหล่งเรียนรู้ทางวัฒนธรรมของชุมชนเพื่อให้คนรุ่นหลังได้ตระหนักถึงวัฒนธรรม ประเพณี รวมทั้งความเป็นอยู่วิถีชีวิตดั้งเดิมของชุมชน มีวัตถุโบราณมากมายที่สะท้อนถึงอัตลักษณ์ของชาวตำบลหงาวตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน เก็บรักษาให้อนุชนรุ่นหลังได้ศึกษาค้นคว้า และยังมีวังมัจฉามีพันธุ์ปลาน้ำจืดนานาชนิดที่สามารถให้อาหารได้อย่างใกล้ชิด และมีบันไดปูนกว่า 300 ขั้น ที่สามารถใช้เดินขึ้นไปบนยอดภูเขาดูทิวทัศน์ของจังหวัดระนองได้รอบ 360 องศา
ชุมชนวัดบ้านหงาว เป็นชุมชนที่มีความเกี่ยวเนื่องผูกพันกันระหว่างสามวัฒนธรรม ไทย-จีน-มุสลิม ที่ผสมกลมกลืนเป็นวัฒนธรรมประเพณีที่มีเอกลักษณ์เฉพาะถิ่น ทั้งในด้านการแต่งกายและการดำรงชีพ โดยนักท่องเที่ยวสามารถทำกิจกรรมร่วมกับชุมชนได้ อาทิ ร่อนแร่ ลองใช้วิถีชีวิตตามแบบของชุมชมวัดบ้านหงาวในอดีต เรียนรู้ร่วมทำผลิตภัณฑ์ชุมชน เช่น ผ้ามัดย้อมใช้สีจากไม้โกงกางป่าชายเลนในชุมชน กระปุกออมสินเต่ามงคล “เต่าเรียกทรัพย์” และกิจกรรมปั่นจักรยานเพื่อเยี่ยมชมสถานที่ต่างๆ ภายในชุมชน เป็นต้น
นอกจากนี้ ชุมชนวัดบ้านหงาวยังมีเทศกาลประเพณีที่เกี่ยวข้องกับสามวัฒนธรรม ไทย-จีน-มุสลิม อาทิ ประเพณีตักบาตรเทโว ที่มีเอกลักษณ์เฉพาะถิ่น มีริ้วขบวนประกอบด้วยพระภิกษุสงฆ์จำนวนมาก พร้อมกับขบวนผู้ที่แต่งกายเป็นพระอินทร์ เทวดา และนางฟ้าจำลองเดินลงมาจากยอดภูเขาหงาว ที่มีขั้นบันไดจำนวน 343 ขั้น เพื่อลงมารับบิณฑบาตข้าวสาร อาหารแห้งจากศาสนิกชนพุทธชาวระนอง และชาวพม่านับพันคนที่พร้อมใจกันหยุดงานมาร่วมทำบุญตักบาตรเทโวในวันพระใหญ่, เทศกาลวันฮารีรายอ ชาวมุสลิมจะถือศีลอดพร้อมกันในเดือนรอมฎอน ซึ่งเป็นเดือนที่ 9 ตามปฏิทินอิสลาม และกำหนดวันเฉลิมฉลองหลังการถือศีลอด, เทศกาลเช็งเม้ง ของคนไทยเชื้อสายจีนเพื่อบูชาบรรพบุรุษที่ล่วงลับไปแล้ว โดยทำพิธีเซ่นไหว้และปัดกวาดหลุมศพบรรพบุรุษในช่วงเดือนเมษายนของทุกปี (ข้อมูลกระทรวงวัฒนธรรม ม.ค. 67)
เมื่อวันที่ 22 มกราคม 2567 นายเสริมศักดิ์ พงษ์พานิช รมว.วัฒนธรรม นางยุพา ทวีวัฒนะกิจบวร ปลัดกระทรวงวัฒนธรรม และคณะ ลงพื้นที่จังหวัดระนอง (ครม.สัญจร) เปิดตัวชุมชนคุณธรรมวัดบ้านหงาว สุดยอดชุมชนต้นแบบ “เที่ยวชุมชน ยลวิถี” ปี 2566 เพื่อที่พัฒนาศักยภาพในการส่งเสริมท่องเที่ยววิถีชุมชนเชิงประวัติศาสตร์และวัฒนธรรม สร้างโอกาส สร้างรายได้ สร้างเศรษฐกิจฐานรากให้มีความเข้มแข็งอย่างยั่งยืน ชาวชุมชนวัดบ้านหงาวพร้อมต้อนรับนักท่องเที่ยว มาเที่ยวหงาวแล้วไม่เหงา