ร่มบ่อสร้างหัตถกรรมสันกำแพงจังหวัดเชียงใหม่มีชื่อเสียงมานาน
เกร็ดข้อมูลกระทรวงวัฒนธรรม(วธ.) ในอดีตหมู่บ้านบ่อสร้าง อ.สันกำแพง จ.เชียงใหม่ หมู่บ้านเล็กๆ ท่ามกลางธรรมชาติแบบชนบท ชาวบ้านส่วนใหญ่ทำอาชีพเกษตรกรรม ทำไร่ นาและสวน เมื่อว่างเว้นจากการทำเกษตรมักจะผลิตร่มออกจำหน่าย ซึ่งเป็นร่มกระดาษสาสีขาว โครงร่มทำด้วยไม้ไผ่คุณภาพดี ต่อมาได้เติมแต่งลวดลายลงบนกระดาษสา จนกลายเป็นร่มที่มีความสวยงาม ต่อมา อินศวร ไชยซาววงศ์ พ่อค้าและเป็นคนพื้นที่เห็นว่าคนในหมู่บ้านบ่อสร้างมีฝีมือสามารถผลิตร่มออกมาขาย และร่มที่ทำออกมาเป็นที่นิยม มีเอกลักษณ์ของร่มบ่อสร้างสันกำแพงที่โดดเด่นเป็นที่รู้จัก จนสามารถสร้างรายได้ให้แก่คนในท้องถิ่นได้เป็นกอบเป็นกำ จึงชักชวนชาวบ้านและผู้นำท้องถิ่นในสมัยนั้นริเริ่มจัดงานขึ้นครั้งแรก โดยปีแรกมีผู้คนหลั่งไหลกันเข้ามาเที่ยวชมงานอย่างล้นหลาม มีการจัดกิจกรรมนานาชนิดและการละเล่นพื้นบ้าน ต่อมามนต์ขลังของงานร่มบ่อสร้างได้จางหายไป การจัดงานไม่ต่อเนื่องกัน แต่ทำกันมาตลอด โดยจะจัดงานเทศกาลร่มบ่อสร้างขึ้นประมาณเดือนมกราคมของทุกปี เมื่อเศรษฐกิจการท่องเที่ยวเริ่มฟื้นฟู การจัดงานร่มบ่อสร้างได้จัดต่อเนื่องมาจนถึงปัจจุบัน
ส่วนสาเหตุที่เรียกว่า ร่มบ่อสร้าง เพราะร่มนี้ผลิตกันที่บ้านบ่อสร้าง สมัยก่อนชาวบ้านจะทำร่มกันใต้ถุนบ้าน แล้วนำออกมาวางเรียงรายเต็มกลางลานบ้านเพื่อผึ่งแดดให้แห้ง สีสันและลวดลายบนร่มนั้น สะดุดตาผู้พบเห็น มีทั้งหมด 3 ชนิด ร่มที่ทำด้วยผ้าแพร ผ้าฝ้ายและกระดาษสา แต่ละชนิดมีวิธีทำอย่างเดียวกัน
ร่มบ่อสร้างเป็นสินค้าที่สร้างชื่อเสียงให้แก่จังหวัดเชียงใหม่มาช้านาน นักท่องเที่ยวชาวไทยและชาวต่างชาติที่ไปเยือนเชียงใหม่ส่วนใหญ่จะต้องแวะเวียนไปที่อำเภอสันกำแพง เพื่อชมและเลือกซื้อร่มบ่อสร้างที่ “บ้านบ่อสร้าง” เป็นที่ระลึกติดมือกลับมา ถือเป็นสินค้าพื้นเมืองที่ได้รับความนิยมอย่างมาก ซึ่งอำเภอสันกำแพงไม่ได้มีแต่ร่มบ่อสร้างเท่านั้น ยังมีหมู่บ้านทำกระดาษสา มีผ้าไหมสันกำแพงที่ขึ้นชื่อไปทั่วโลก มีเซรามิกศิลาดลที่เป็นสินค้าส่งออกไปยังต่างประเทศ นักท่องเที่ยวที่มาเที่ยวสันกำแพงจะได้ชมสินค้าทางวัฒนธรรมเหล่านี้ ซึ่งเป็นทุนทางวัฒนธรรม ภูมิปัญญาท้องถิ่น และเป็น Soft Power ที่ขึ้นชื่อของอำเภอสันกำแพงอีกด้วย
ดังที่เกริ่น การจัดงานเทศกาลร่มบ่อสร้างและหัตถกรรมสันกำแพงได้จัดขึ้นช่วงเดือนมกราคมของทุกปี ครั้งนี้เป็นครั้งที่ 39 ที่หมู่บ้านบ่อสร้าง หมู่ที่ 3 ตำบลต้นเปา อำเภอสันกำแพง จ.เชียงใหม่ และงานมหัศจรรย์ล้านนาเมืองกระดาษสาบ้านต้นเปา ครั้งที่ 18 ประจำปี 2567 จัดขึ้นระหว่างวันที่ 19 – 21 มกราคม ที่ผ่านมา โดยกระทรวงวัฒนธรรม(วธ.) ร่วมกับจังหวัดเชียงใหม่ ราชการท้องถิ่น เครือข่ายทางวัฒนธรรมจัดขึ้น ได้รับความสนใจจากนักท่องเที่ยวชาวไทยและต่างชาติจำนวนมากเข้าร่วมเทศกาล สีสันกิจกรรมวันเปิดงาน อาทิ ริ้วขบวนประดับร่ม ขบวนเยาวชนสืบสาน ขบวนรถแม่ญิงขี่รถถีบก๋างจ้อง เพ้นท์ร่มยักษ์ ร่มล้านนา ร่มนานาชาติ 1,000 คัน การเหลาโครงร่ม สาธิตการแกะสลักไม้ เรียนรู้จากอุ้ยสู่หลาน ถนนคนเดินบนถนนสายบ่อสร้าง การแสดงทางวัฒนธรรมล้านนา การประกวดธิดาร่มบ่อสร้าง จำหน่ายสินค้าหัตถกรรม เป็นต้น
เทศกาลร่มบ่อสร้างและหัตถกรรมสันกำแพง เป็น 1 ใน 6 ได้รับคัดเลือกให้เป็นเทศกาลประเพณีเพื่อยกระดับไปสู่ระดับชาติและนานาชาติของจังหวัดเชียงใหม่ ประจำปีงบประมาณ พ.ศ. 2567 จากระทรวงวัฒนธรรม จะทำให้นักท่องเที่ยวไทยและต่างชาติได้มาชมและเรียนรู้การทำอาชีพหัตถกรรม หมู่บ้านที่มีการทำร่ม งานแกะสลัก หัตถกรรม และบ้านต้นเปาที่มีการผลิตกระดาษสา นำเสนออัตลักษณ์อันโดดเด่นของชุมชนที่ได้อนุรักษ์มรดกภูมิปัญญาท้องถิ่นด้านงานหัตถกรรมแขนงนี้และอื่นๆ