วันที่ 12 ตุลาคม 2566 นายสมศักดิ์ สุวรรณสุจริต ประธานผู้ตรวจการแผ่นดิน กล่าวถึงกรณีที่ นางวิรังรอง ทัพพะรังสี ประธานเครือข่ายมหาวิทยาลัยเพื่อการปฏิรูปประเทศ ยื่นเรื่องถึงผู้ตรวจการแผ่นดินพร้อมความเห็นนักวิชาการขอให้วินิจฉัยพร้อมส่งความเห็นไปยังศาลรัฐธรรมนูญ หรือศาลปกครอง เกี่ยวกับนโยบายแจกเงินดิจิทัลวอลเล็ต 10,000 บาท ของรัฐบาล เนื่องจากเห็นว่าอาจจะขัดต่อรัฐธรรมนูญและกฎหมายวินัยการเงินการคลังว่า ผู้ตรวจการแผ่นดินได้รับเรื่องดังกล่าวแล้ว แต่ยังอยู่ระหว่างการแสวงหาข้อเท็จจริง เพราะรัฐบาลยังไม่มีความชัดเจนเกี่ยวกับนโยบายและแนวปฏิบัติ เมื่อมีความชัดเจนแล้วผู้ตรวจการแผ่นดินจะนำมาพิจารณาให้ความเห็นและให้หน่วยงานที่เกี่ยวข้องให้ความเห็น ข้อมูลแล้วนำมาเทียบกับหลักกฎหมาย หากเข้าเงื่อนไขที่สามารถส่งต่อไปยังศาลรัฐธรรมนูญ หรือศาลปกครอง ก็จะดำเนินการต่อ แต่ขณะนี้ต้องขอดูข้อเท็จจริงความชัดเจนก่อน เพื่อพิจารณาว่าขัดหรือไม่ขัดต่อกฎหมาย
เมื่อถามถึงข้อห่วงใยของอดีตผู้ว่าการธนาคารแห่งประเทศไทย และนักวิชาการ รวมถึงหลายฝ่ายมองว่านโยบายนี้อาจส่งผลกระทบต่อภาระงบประมาณ ทางผู้ตรวจการแผ่นดินจะมีการหยิบยกขึ้นมาหารือและทำข้อเสนอแนะไปยังรัฐบาลหรือไม่ ประธานผู้ตรวจการแผ่นดิน กล่าวว่า การแสวงหาข้อเท็จจริงของผู้ตรวจการแผ่นดิน ก่อนออกคำวินิจฉัยที่จะส่งไปยังหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง จะนำโดยจะนำความเห็นของทุกฝ่ายนักวิชาการ ของส่วนงานราชการที่รับผิดชอบมาประมวล และรับพิจารณา
เมื่อถามย้ำว่า รัฐบาลจะต้องมีความชัดเจนในประเด็นนี้ก่อนใช่หรือไม่ ผู้ตรวจการแผ่นดินระบุว่ารัฐบาลจะต้องมีความชัดเจนก่อน ไม่เช่นนั้นผู้ตรวจการแผ่นดินจะไม่สามารถพิจารณาได้ว่าขัดหรือไม่ขัดกฎหมาย เนื่องจากยังไม่ทราบว่ารายละเอียดจะดำเนินการอย่างไร และหลังจากที่ผู้ตรวจการแผ่นดินได้แสวงหาข้อเท็จจริงจากทุกฝ่ายแล้ว จะทำความเห็นและข้อเสนอแนะไปยังคณะรัฐมนตรี
"เรารับไว้แล้ว อยู่ระหว่างแสวงหาข้อเท็จจริงเพิ่มเติม หลังจากที่มีความชัดเจนว่าในส่วนของรัฐบาลจะดำเนินการอย่างใด ลักษณะใดแล้วเราก็จะนำประเด็นข้อร้องเรียนให้รัฐบาลได้ชี้แจงในเบื้องต้น" นายนายสมศักดิ์ กล่าว
ส่วนกรณีที่เป็นการปฏิบัติไม่ถูกต้องหรือครบถ้วนตามรัฐธรรมนูญหมวด 5 หน้าที่ของรัฐ ผู้ตรวจการแผ่นดินสามารถเสนอเรื่องไปยังคณะรัฐมนตรีให้พิจารณาให้รัฐบาลดำเนินการได้หรือกรณีที่เป็นการละเมิดสิทธิประชาชนที่จะได้รับบริการขั้นพื้นฐานของรัฐ แล้วแจ้งให้หน่วยงานของรัฐที่เกี่ยวข้องได้ดำเนินการแล้วไม่ดำเนินการ ก็สามารถส่งเรื่องมายังผู้ตรวจการแผ่นดินเพื่อส่งเรื่องให้ศาลพิจารณาได้ ซึ่งต้องดูข้อเท็จจริงเทียบกับข้อกฎหมาย
นายสมศักดิ์ ยังกล่าวถึงข้อห่วงใยของหลายฝ่ายเกี่ยวกับความโปร่งใสในดำเนินนโยบายดิจิทัลว่าจะฝากไปยังรัฐบาลหรือไม่นั้น ส่วนตัวเชื่อว่าทุกฝ่าย ทั้งรัฐบาล และวิชาการ ก็มีความปรารถนาดีต่อประชาชน ซึ่งถูกฝ่ายคงได้ตระหนัก ในเรื่องการดำเนินการก็คงใช้ดุลพินิจอย่างรอบคอบ โดยผู้ตรวจการแผ่นดินก็เคารพตรงนั้น
