ชนิดรายการแข่งขันในงานเอเชียนเกมส์กลายเป็นตัวชี้วัดการกีฬาเอเชีย

เรียบเรียงโดยหวัง ตง

สนามกีฬามหาวิทยาลัยเทคโนโลยีเจ้อเจียงเขตผิงเฟิง ซึ่งตั้งอยู่ในเขตทะเลสาบซีหูของเมืองหางโจว เป็นสนามแข่งขันคริกเก็ตของงานเอเชียนเกมส์ครั้งที่ 19 หลีเหล่ย และเพื่อนร่วมชั้นหลายคนของเขา ชอบมาวิ่งออกกำลังที่สนามกีฬาแห่งนี้ทุกวัน เขารู้สึกตื่นเต้นมากที่จะมีการแข่งขันจัดขึ้นที่นี่ ทว่า เมื่อถูกถามว่าเคยดูการแข่งขันคริกเก็ตไหม และรู้จักกีฬารายการนี้หรือไม่ เขากลับส่ายหน้า และตอบตรงๆว่า ไม่รู้เลยแม้แต่น้อยสำหรับชาวจีนทั่วไป การไม่รู้จักกีฬาคริกเก็ตไม่ใช่เรื่องแปลกอะไร ทั้ง ๆ ที่ คริกเก็ตได้บรรจุเป็นรายการในเอเชียนเกมส์มาหลายปีแล้ว บ่ายวันหนึ่งเมื่อ 13 ปีก่อน การแข่งขันคริกเก็ตงานเอเชียนเกมส์กว่างโจวกำลังจัดขึ้นที่สนามกีฬามหาวิทยาลัยกว่างโจว คู่แข่งในการแข่งขันรอบนั้นคือทีมอัฟกานิสถานและทีมบังกลาเทศ ผู้ชมที่ดูการแข่งขันครั้งนั้นถือว่าเต็มสนาม แต่ส่วนใหญ่เป็นผู้ชมจากอัฟกานิสถานและบังกลาเทศ ส่วนคนกว่างโจวที่เข้าไปชมนั้นกลับมีน้อยมาก บางคนถึงขนาดอุทานว่า ชาวอัฟกานิสถานและบังกลาเทศที่อยู่ในกว่างโจวทั้งหมดเข้าไปเชียร์ทีมชาติตนแล้ว

สำหรับประเทศเอเชียหลายประเทศ โดยเฉพาะผู้ชมประเทศเอเชียตะวันออก การไม่รู้จักคริกเก็ตเป็นเรื่องปกติ เหมือนที่พวกเขาก็ไม่ค่อยรู้จักตะกร้อและกาบัดดี้ด้วย แต่รายการเหล่านี้ก็ยังมีโอกาสถูกบรรจุไว้ในรายการแข่งขันเอเชียนเกมส์

40 ชนิดกีฬาในงานเอเชียนเกมส์นั้น แบ่งออกเป็นการแข่งขัน 4 ประเภทใหญ่ ได้แก่ กีฬาเชิงแข่งขัน กีฬาประเภทบอล กีฬาเชิงต่อสู้ และกีฬาทางน้ำ ในจำนวนดังกล่าวที่ถูกจัดเป็นกีฬาโอลิมปิกมี 31 ประเภท เช่น ไตรกีฬา ยิงธนู แบดมินตัน ว่ายน้ำ และยกน้ำหนัก ตามเกณฑ์การจัดรายการแข่งขันเอเชียนเกมส์ รายการกีฬาโอลิมปิกในงานเอเชียนเกมส์ครั้งนี้เข้ากับรายการกีฬาโอลิมปิกครั้งต่อไปอย่างใกล้ชิด ซึ่งการแข่งขันของบางรายการยังกำหนดให้เป็นการแข่งขันรอบคัดเลือกก่อนร่วมงานโอลิมปิกปารีส

การมีส่วนเชื่อมโยงกับงานโอลิมปิก ไม่ได้หมายถึงงานเอเชียนเกมส์ไม่มีเอกลักษณ์ของเอเชียเอง เพราะงานเอเชียนเกมส์ได้บรรจุรายการกีฬาพื้นเมืองของประเทศเอเชีย ซึ่งไม่ได้เป็นรายการกีฬาโอลิมปิกด้วย ในงานเอเชียนเกมส์หางโจวครั้งนี้ ก็มีรายการกีฬา 9 รายการที่ไม่ได้เป็นรายการโอลิมปิก เช่น วูซู ตะกร้อ คริกเก็ต ยิวยิตสู และคูราช นับเป็นตัวแทนรายการกีฬาที่มีเอกลักษณ์ของเอเชียตะวันออก เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เอเชียใต้ เอเชียกลาง และเอเชียตะวันตก

และงานเอเชียนเกมส์หางโจวครั้งนี้ ยังได้บรรจุอีสปอร์ตและเบรกแดนซ์เข้าในรายการแข่งขันด้วย นับเป็นครั้งแรกที่อีสปอร์ตถูกจัดไว้ในรายชื่อกีฬางานเอเชียนเกมส์อย่างเป็นทางการ

ต่อการนี้ ผู้เชี่ยวชาญด้านการกีฬากล่าวว่า เมื่อเทียบกับงานโอลิมปิก และการแข่งขันระดับทวีปอื่น ๆ แล้ว งานเอเชียนเกมส์เป็นงานที่เปิดกว้าง มักจะบรรจุรายการกีฬากำลังพัฒนาที่ปรากฏขึ้นใหม่ ได้รับความสนใจ และมีความทันสมัยด้วย  เอเชียนเกมส์จึงสามารถนำหน้างานกีฬาต่าง ๆ ของโลกได้

เมื่อทบทวนประวัติการพัฒนาของเอเชียนเกมส์ จะพบว่ากว่างานเอเชียนเกมส์พัฒนาเป็นงานสำคัญในทุกวันนี้ได้ ก็ได้ผ่านการปฏิรูปและปรับปรุงหลายครั้ง

เดือนกุมภาพันธ์ ปี 1949 สหพันธ์กีฬาสมัครเล่นแห่งเอเชีย ซึ่งเป็นชื่อเดิมของสภาโอลิมปิกแห่งเอเชียได้ก่อตั้งขึ้น หลังจากนั้น 2 ปี งานเอเชียนเกมส์ครั้งแรกจัดขึ้นที่กรุงนิวเดลี เมืองหลวงอินเดีย ซึ่งมีผู้สมัครเข้าร่วมเพียง 489 คนเท่านั้น รายการกีฬางานเอเชียนเกมส์ในสมัยนั้นเป็นรายการโอลิมปิกทั้งหมด จากนั้นมา งานเอเชียนเกมส์ได้มีการปรับเปลี่ยนรายการแข่งขันมาตลอด

อย่างไรก็ตาม รายการกีฬาในเอเชียนเกมส์ช่วงปีแรก ๆ ส่วนใหญ่กำหนดให้เป็นรายการแบบโอลิมปิกเท่านั้น อย่างในปี 1992 งานโอลิมปิกกำหนดให้เบสบอลชายเป็นรายการแข่งขันอย่างเป็นทางการ ต่อจากนั้น ปี 1994 งานเอเชียนเกมส์ฮิโรชิม่าก็ได้กำหนดเบสบอลชายเป็นรายการแข่งขันทางการด้วย ปี 2000 งานโอลิมปิกซิดนีย์ได้บรรจุไตรกีฬาเข้าในการแข่งขัน และในงานเอเชียนเกมส์ปูซานปี 2006 ไตรกีฬาก็ได้ถูกบรรจุให้เป็นรายการแข่งขันทางการด้วย

ทว่า และเมื่อทบทวนรายการเอเชียนเกมส์ช่วงแรก ๆ แล้ว จะเห็นได้ว่าส่วนใหญ่เป็นรายการจากประเทศตะวันตก อย่างแฮนด์บอลมาจากยุโรป เรือพายมาจากอังกฤษ เรือใบมาจากเนเธอร์แลนด์ และซอฟต์บอลมาจากสหรัฐฯ กีฬาพื้นเมืองของประเทศเอเชียเกือบไม่มีเลย งานเอเชียนเกมส์จึงถูกเรียกเป็นงานโอลิมปิกในเอเชีย

ปี 1981 สภาโอลิมปิกแห่งเอเชียก่อตั้งขึ้น งานเอเชียนเกมส์จึงเริ่มมีรายการแข่งขันที่เป็นกีฬาพื้นเมืองเอเชีย ในงานเอเชียนเกมส์โซลและปักกิ่ง ได้บรรจุกีฬาวูซู กาบัดดี้ ตะกร้อ และยูโด เข้าเป็นรายการแข่งขันอย่างเป็นทางการ

ทว่า เนื่องจากรายการกีฬาที่มาจากประเทศเอเชียนั้นมีหลากหลายมาก แต่ละประเทศมีกีฬาพื้นเมืองของตน ฉะนั้น งานเอเชียนเกมส์จึงมีรายการกีฬาให้เลือกค่อนข้างมาก ภายใต้สภาพเช่นนี้ เจ้าภาพจัดงานฯมักจะเลือกรายการกีฬาที่ตนมีความได้เปรียบ และทำให้งานเอเชียนเกมส์มีความเป็นเอเชียมากขึ้นเรื่อยๆ แต่รายการเหล่านี้ยังไม่ได้เป็นรายการกีฬากระแสหลักของงานเอเชียนเกมส์

เมื่อเข้าสู่ศตวรรษที่ 21 ประเทศและเขตแคว้นในเอเชียมีบทบาทสำคัญยิ่งขึ้นบนเวทีโลก ฉะนั้น การจัดงานเอเชียนเกมส์จึงมีความหมายสำคัญเพื่อที่จะผลักดันการพัฒนากิจการกีฬาของเอเชีย เมื่อทบทวนประวัติการพัฒนาของงานเอเชียนเกมส์แล้ว รายการกีฬาในงานเอเชียนเกมส์ที่ค่อย ๆ มีความเป็นตัวของตัวเอง และมีเอกลักษณ์ของเอเชียมากขึ้นนั้น จึงได้กลายเป็นตัวชี้วัดพัฒนาการทางกีฬาของเอเชียด้วย

ขณะเดียวกัน เมื่อกีฬาพื้นเมืองของเอเชียได้ถูกบรรจุไว้ในงานเอเชียนเกมส์เป็นจำนวนเพิ่มมากขึ้น  การปรับเปลี่ยนของรายการแข่งขันได้บ่งชี้ว่า เอเชียกำลังเติบโตขึ้น คือ เราไม่ได้พึ่งพาแต่เพียงวัฒนธรรมกีฬาของประเทศตะวันตก และมีความเชื่อมั่นในวัฒนธรรมการกีฬาของเอเชียมากขึ้น เราเชื่อว่า เวทีงานเอเชียนเกมส์หางโจว จะนำเสนอเสน่ห์ของวัฒนธรรมเอเชียให้ชาวโลกเห็นมากขึ้น และวัฒนธรรมเอเชียย่อมจะสะกดสายตาของผู้ชมจากทั่วทุกมุมโลกด้วย

 

 

หมายเหตุ

การแข่งขันเอเชียนเกมส์ครั้งที่ 19 หรือการแข่งขันเอเชียนเกมส์เมืองหางโจว 2022 จะจัดขึ้นระหว่างวันที่ 23 กันยายน - 8 ตุลาคม ปี 2023 นับเป็นครั้งที่ 3 ที่จีนจัดการแข่งขันกีฬาที่มีระดับสูงสุดในเอเชีย ซึ่ง 2 ครั้งแรก คือ งานเอเชียนเกมส์ปักกิ่งปี 1990 และงานเอเชียนเกมส์กว่างโจวปี 2010 สำหรับงานเอเชียนเกมส์หางโจวจะจัดแข่ง 40 ชนิด 61 ประเภทกีฬา รวมทั้งสิ้น 481 รายการแข่งขัน คณะกรรมการโอลิมปิก 45 ประเทศและเขตแคว้นได้สมัครร่วมการแข่งขันเรียบร้อยแล้ว โดยมีนักกีฬารวมกว่า 12,500 คน มากที่สุดเป็นประวัติการณ์