"พระพิฆเนศ" เป็นเทพเจ้าของชาวฮินดู เป็นพระโอรสของพระศิวะ เชื่อว่าพระพิฆเนศเป็นองค์เทพผู้ขจัดความขัดข้อง และเป็นผู้ที่อำนวยความสำเร็จให้กับกิจการทั้งหมดทั้งปวง ชาวอินเดียเมื่อจะประกอบพิธีต่าง ๆ ทางศาสนา หรือมีการเล่าเรียนวิชาความรู้ต่าง ๆ ด้านศิลปะ จะต้องบูชาและทำความเคารพต่อองค์พระพิฆเนศก่อน เพื่อขอความสำเร็จให้กิจการและการเรียนนั้น ๆ
ประวัติของ "พระพิฆเนศ" บางตำราเล่าว่า เป็นโอรสที่พระแม่ปารวตี พระมเหสีของพระศิวะ ได้เสกขึ้นมาเพื่ออยู่คอยรับใช้ครั้งที่พระศิวะเสด็จไปบำเพ็ญสมาธิเป็นระยะเวลานาน ครั้งนั้นพระแม่ปารวตีต้องอยู่เพียงลำพัง จึงเสกโอรสขึ้นมาเพื่อดูแลและปกป้องบุคคลที่จะเข้ามาทำร้ายและก่อความวุ่นวาย
มีอยู่คราวหนึ่งที่พระแม่ปารวตีต้องการสรงน้ำในพระตำหนักด้านใน จึงได้สั่งให้พระโอรสคอยนั่งเฝ้าหน้าประตูไว้ และรับสั่งว่า ห้ามให้ใครก็ตามเข้ามาในพระตำหนักของพระองค์ทั้งสิ้น แต่เป็นคราวเดียวกันกับที่พระศิวะเสด็จกลับมายังพระตำหนัก เมื่อต้องการเข้าไปข้างในกลับพบเด็กหนุ่มนั่งขวางไว้ไม่ให้เข้าตามคำรับสั่งของพระมารดา
พระศิวะโกรธมากที่ถูกขวาง ทั้งสองจึงทะเลาะกันใหญ่โตจนเทพทั่วทั้งสวรรค์ต่างเกิดความวิตกเกรงกลัวต่อหายนะที่จะเกิดขึ้น ในที่สุดพระโอรสก็ถูกตรีศูลของพระศิวะตัดศีรษะขาดจนสิ้นใจ โดยที่พระศิวะไม่ได้ทราบเลยว่าเด็กหนุ่มผู้นั้นทรงเป็นพระโอรสของพระมเหสีของตนที่ถูกเสกขึ้นมา
เมื่อพระแม่ปารวตีได้ยินเสียงดังครึกโครมก็เดินออกมาดู และเมื่อเห็นว่าพระโอรสของนางถูกปลิดชีพโดยพระสวามี พระนางจึงตัดพ้อต่อว่าพระศิวะ และโศกเศร้าโศกาเป็นอย่างมาก พระศิวะเมื่อทราบความจริงก็รับปากว่าจะฟื้นคืนชีพพระโอรสให้ แต่หาศีรษะของพระโอรสไม่พบ จนเกือบจะเลยเวลาที่จะสามารถฟื้นคืนชีพได้ จึงได้รับสั่งเทพยดาที่คอยรับใช้พระองค์ว่าให้ออกตามหาศีรษะของสัตว์มา โดยให้นำศีรษะของสัตว์ตัวแรกที่พบมาให้พระองค์
เทพยดาเหล่านั้นจึงออกตามหาและได้พบกับช้าง จึงได้ตัดเอาศีรษะของช้างมาให้พระศิวะ พระศิวะจึงต่อเศียรคืนให้พระโอรสเพื่อคืนชีพ พร้อมกับยกย่องและตั้งพระนามให้ว่า พระพิฆเนศ ซึ่งแปลว่าเทพผู้ขจัดปัดเป่าอุปสรรคและความทุกข์ยาก โดยได้อวยพรเอาไว้ว่า ในการประกอบพิธีกรรมต่าง ๆ ทั้งหมดจะต้องมีการทำพิธีบูชาองค์พระพิฆเนศก่อน เพื่อความสำเร็จของพิธีเหล่านั้น
จากนั้นมา พระพิฆเนศ จึงได้เป็นเทพที่เป็นตัวแทนแห่งความสำเร็จทั้งปวง โดยได้รับความเคารพจากชาวฮินดูอย่างมาก เพราะเดิมทีชาวฮินดูจะนับถือเทพทุกชนิดที่เป็นสัตว์ และเชื่อว่าช้างเป็นสัตว์ที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในบรรดาสัตว์ทั้งหมด จึงยกให้พระพิฆเนศเป็นหัวหน้าของเหล่าเทพทั้งหลายนั่นเอง
บางตำรา ได้กำหนดให้ "วันคเณศจตุรถี" เป็นวันเกิดของ "พระพิฆเนศ" เพื่อเฉลิมฉลอง เทพแห่งความสำเร็จทั้งปวง จะเสด็จลงมายังโลกมนุษย์เพื่อประทานพร ประทานความโชคดี ปลดหนี้ ช่วยเหลือมนุษย์ โดยเทศกาลนี้ 1 ปีมีเพียงครั้งเดียว และในปีนี้ 2566 เทศกาลนี้จะเริ่มขึ้นในวันที่ 19 - 28 ก.ย.66
โดยการบูชา "พระพิฆเนศ" ในเทศกาล "คเณศจตุรถี" ตลอดเวลาช่วง 10 วันของเทศกาล ในแต่ละวันจะมีการสวดมนต์ ทำพิธี ถวายสิ่งของต่างๆ ทั้งผลไม้ ขนมหวาน ได้แก่ ลาดู และโมทกะ หญ้าแพรก เมื่อสิ้นสุดการบูชาแล้ว จะทำการส่งเสด็จพระองค์กลับสู่สวรรค์ ด้วยการนำเทวรูปที่ทำการบูชาไปลอยน้ำ
สำหรับของไหว้พระพิฆเนศ ถวายในพิธีคเณศจตุรถี ได้แก่ องค์พระพิฆเนศ (ที่สามารถโดนน้ำได้) ข้าวสารที่ใช้หุงปกติ ผลไม้มงคลอะไรก็ได้ เช่น มะม่วง ขนมลาดูเป็นขนมสมปรารถนา หนูมุสิกกะ 1 คู่ น้ำสะอาด น้ำนมจืด โยเกิร์ต เนยกรีก น้ำผึ้ง ขนมโมทกะ ผ้าสะอาด พวงมาลัยแขก ผ้าห่มองค์ เครื่องประดับ (ถ้ามี) ธัญพืชมงคล 9 ชนิด ผงสำหรับจุ่มเจิม ผงซินดู ผงกุมกุม ผงจันทร์ (ถ้าหาได้ทั้งหมดก็ดี หาไม่ได้ก็เท่าที่หาได้ก็พอ) เทียนดวงประทีป 2 ถ้วย กำยาน 2 แท่ง หญ้าแพรก 1 กำ
บทกล่าวอัญเชิญพระคเณศ ว่าดังนี้ "โอม ศรี คเณศายะ นะมะฮา" ข้าพเจ้าขอเชิญพระองค์ ประทับยังแท่นที่เตรียมไว้
"โอม ศรี คเณศายะ นะมะฮา" ข้าพเจ้าขอถวายน้ำสะอาด หรือน้ำนม หลังสรงแล้ว ล้างด้วยน้ำสะอาด เช็ดองค์เทวรูป ทำความสะอาด เชิญองค์เทวรูปกลับแท่นพิธี จากนั้น เอ่ยต่อว่าข้าพเจ้าขอถวายผ้าสำหรับนุ่งห่ม อาจจะนุ่ง หรือคลุม หรือวางไว้เบื้องหน้านอกจากนี้ยังมีเครื่องหอมที่ข้าพเจ้าเตรียมมา ผงจุ่มเจิมต่อพระองค์ นำผงเจิม เช่น ผงจันทร์ ผงกุมกุม ผงซินดู เจิมที่เทวรูป นำน้ำหอมประพรมที่เทวรูป หากมีเครื่องประดับ เตรียมนำสวมเช่น สร้อย กำไล สวมคล้องต่อเทวรูป หรือวางไว้เบื้องหน้า
ข้าพเจ้าขอน้อมถวาย มาลัยดอกไม้ ธูปหอม กำยาน เครื่องบริโภค ผลไม้ ขนมหวาน หมาก พลู หญ้าแพรก นี้แด่พระองค์ นำดอกไม้ มาลัยที่เตรียมไว้ คล้องถวายต่อเทวรูป และกล่าวบูชาสรรเสริญองค์ท่านด้วย 108 จบ
อย่างไรก็ตาม พิธีขั้นตอนทั้งหมดนี้ หากเราหาของไหว้ได้ทั้งหมดก็ดี แต่หากหาไม่ได้ทั้งหมดไม่ต้องเครียด ตามแต่เราหาได้และตั้งจิตมั่นให้บริสุทธิ์ ขั้นตอนต่างๆ สามารถลดและเพิ่มได้ตามสะดวกเราเอง เราจะสวดมนต์ทุกๆวัน จวบจน 10 วัน หรือจะทำเพียงวันแรกก็ได้ทั้งหมด และเมื่อครบกำหนด อัญเชิญพระพุทธรูปกลับขึ้นหิ้งดังเดิมเป็นอันเสร็จพิธี
#บทสวดขอพร #พระพิฆเนศ #ของไหว้ #วันคเณศจตุรถี #คำบูชาพระพิฆเนศ