วันที่ 25 ส.ค.66 นายชิษณุชา บุดดาบุญ รองอธิบดีกรมการข้าว เปิดเผยว่า ตามที่กรมการข้าวได้มีแนวนโยบายที่มุ่งเน้นให้ชาวนามีเมล็ดพันธุ์ข้าวที่ดีมีคุณภาพใช้ได้อย่างทั่วถึง ในปี 2566 กรมการข้าวจึงได้มีการจัดทำโครงการส่งเสริมการเปลี่ยนเมล็ดพันธุ์ข้าว ปี 2566 ขึ้น โดยโครงการดังกล่าวจะเป็นการการจำหน่ายเมล็ดพันธุ์ข้าวที่มีคุณภาพในราคาถูก และจากการดำเนินงานที่ผ่านมาของโครงการ แสดงให้เห็นว่าสามารถตอบสนองความต้องการใช้เมล็ดพันธุ์ดีของพี่น้องชาวนาได้อย่างมีประสิทธิภาพ ส่งผลให้ชาวนาที่เข้าร่วมโครงการสามารถยกระดับประสิทธิภาพของผลผลิตให้คุณภาพมากขึ้นและมีศักยภาพการผลิตที่สูงขึ้น
โครงการส่งเสริมการเปลี่ยนเมล็ดพันธุ์ข้าว ของศูนย์เมล็ดพันธุ์ข้าวอุดรธานี มีการส่งเสริมให้ชาวนามีการเปลี่ยนเมล็ดพันธุ์ข้าวคุณภาพดี ในพื้นที่ 3 จังหวัด ได้แก่ จังหวัดอุดรธานี จังหวัดหนองบัวลำภู และจังหวัดหนองคาย โดยสนับสนุนเมล็ดพันธุ์ข้าวคุณภาพดี จำนวน 3,038 ตัน ให้กับชาวนาไม่น้อยกว่า 11,196 ครัวเรือน โดยแบ่งเป็น เมล็ดพันธุ์ข้าวเหนียว กข6 จำนวน 2,136 ตัน และเมล็ดพันธุ์ข้าวหอมมะลิ จำนวน 902 ตัน
ว่าที่ ร.ท. อลงกต ถนอมสุข ผู้อำนวยการศูนย์เมล็ดพันธุ์ข้าวอุดรธานี กล่าวถึง บทบาทหน้าที่ของการผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าว เพื่อให้พี่น้องชาวนาได้ใช้เมล็ดพันธุ์ข้าวคุณภาพดี ตรงตามความต้องการในพื้นที่ กว่าจะได้เป็นเมล็ดพันธุ์ดี ของศูนย์เมล็ดพันธุ์ข้าวอุดรธานี มีกระบวนการผลิต เพื่อให้พี่น้องชาวนาได้เชื่อมั่น และได้รับเมล็ดพันธุ์หลักจากศูนย์วิจัยข้าว จัดสรรให้กับกลุ่มผู้ผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวเพื่อใช้ในการจัดทำแปลงผลิตเมล็ดพันธุ์ และมีการควบคุมคุณภาพของกระบวนการผลิตในแปลง และการจัดการหลังการเก็บเกี่ยว ทุกขั้นตอน เพื่อให้ได้เมล็ดพันธุ์ข้าวที่มีคุณภาพดี ตรงตามพันธุ์ หลังจากที่เก็บเกี่ยวผลผลิต ศูนย์เมล็ดพันธ์ข้าวอุดรธานี จะทำการจัดซื้อเมล็ดพันธุ์ข้าวคืน ซึ่งจะต้องเป็นเมล็ดพันธุ์ข้าวที่ผ่านการตรวจสอบและวิเคราะห์คุณภาพให้ได้ตามมาตรฐาน เพื่อนำเข้ามาปรับปรุงสภาพเมล็ดพันธุ์ในโรงงาน ซึ่งเป็นโรงงานที่มีศักยภาพสูง มีทั้งการอบลดความชื้น การคัดทำความสะอาด ตามกระบวนการของการปรับปรุงสภาพเมล็ดพันธุ์ และบรรจุเมล็ดพันธุ์พร้อมที่จะจำหน่ายให้กับพี่น้องชาวนาต่อไป ทั้งนี้ในขั้นตอนการปรับปรุงสภาพเมล็ดพันธุ์ และการเก็บรักษาเมล็ดพันธุ์ จะมีการควบคุมและตรวจสอบคุณภาพเมล็ดพันธุ์ให้ได้ตามที่มาตรฐานกำหนด
สำหรับศูนย์เมล็ดพันธุ์ข้าวอุดรธานี ดำเนินโครงการส่งเสริมการเปลี่ยนเมล็ดพันธุ์ข้าว ในพื้นที่ 3 จังหวัด ได้แก่ จังหวัดอุดรธานี จังหวัดหนองบัวลำภู และจังหวัดหนองคาย สนับสนุนเมล็ดพันธุ์ข้าวคุณภาพดี 3,038 ตัน ให้กับชาวนาไม่น้อยกว่า 11,196 ครัวเรือน โดยแบ่งเป็นเมล็ดพันธุ์ข้าวเหนียว กข6 จำนวน 2,136 ตัน และเมล็ดพันธุ์ข้าวหอมมะลิ จำนวน 902 ตัน ซึ่งประเทศไทย ยังมีผลผลิตอยู่ในเกณฑ์ต่ำ เฉลี่ยอยู่ที่ 353 กิโลกรัมต่อไร่ สาเหตุหนึ่งมาจากการใช้เมล็ดพันธุ์ข้าวที่เกษตรกรเก็บไว้ใช้เองหลายรอบซึ่งมีคุณภาพต่ำ การที่จะปลูกข้าวให้ได้ผลดีมีปัจจัยหลายอย่างทั้งคุณภาพดิน ปริมาณน้ำ และเทคโนโลยี แต่สิ่งที่สำคัญที่สุดคือ พันธุ์ดีที่เหมาะสมกับสภาพพื้นที่ที่ซึ่งให้ผลผลิตสูง ต้านทานโรคและแมลงศัตรูพืช ปัญหาสำคัญที่พบและเป็นปัญหาเร่งด่วนในปัจจุบันคือ ชาวนาขาดแคลนเมล็ดพันธุ์ข้าวคุณภาพดี ด้วยเหตุนี้ในปี 2566 กรมการข้าว ได้ดำเนินการโครงการส่งเสริมการเปลี่ยนเมล็ดพันธุ์ข้าว โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อส่งเสริมให้ชาวนาเปลี่ยนเมล็ดพันธุ์ข้าวคุณภาพดีสำหรับใช้เพาะปลูก และเพิ่มประสิทธิภาพการผลิตข้าวให้สามารถแข่งขันในตลาดโลกได้
