“ครั่ง” แมลงชนิดหนึ่งที่เป็นศัตรูของพืช อาศัยอยู่ตามกิ่งไม้และดูดกินน้ำเลี้ยงจากต้นไม้เป็นอาหาร แต่ในขณะเดียวกัน “ครั่ง” ก็มีคุณค่าทางเศรษฐกิจ โดยนำไปแปรรูปในวงการอุตสาหกรรม เช่น สารเคลือบจากธรรมชาติ เครื่องสำอาง หรือสีแต่งอาหาร เป็นต้น กรมส่งเสริมการเกษตรได้เล็งเห็นความสำคัญในการส่งเสริมเกษตรกรผู้เลี้ยงครั่ง จึงมีการผลักดันให้เกษตรกรรวมกลุ่มกันกลายเป็นแปลงใหญ่ครั่ง ต.วังทรายคำ อ.วังเหนือ จ.ลำปาง นอกจากนี้กลุ่มแปลงใหญ่ครั่งกลุ่มนี้ยังเป็นกลุ่มแปลงใหญ่กลุ่มแรกของประเทศไทยอีกด้วย
นายธีระพงศ์ ฤทธิโชติ เกษตรจังหวัดลำปาง กล่าวว่า ทางสำนักงานเกษตรจังหวัดลำปางได้มีการส่งเสริมให้เกษตรกรรวมกลุ่มเป็นแปลงใหญ่ เพราะจะช่วยลดต้นทุนการผลิต เกษตรกรสามารถซื้อปัจจัยการผลิตได้ราคาถูก ปริมาณเยอะ ในส่วนด้านการตลาดมีการผลักดันให้เกษตรกรใช้หลักการตลาดนำการผลิต มีการร่วมมือของหลายหน่วยงานร่วมกัน อย่างเช่น บริษัท ครีเอเซียมิลล์ จำกัด ทำหน้าที่เป็นวิทยากรในการสร้างความมั่นใจให้เกษตรกรในการเลี้ยงครั่ง มีการดำเนินงานรูปแบบ BCG Model เพราะฉะนั้นเกษตรกรสามารถมั่นใจได้ถึงคุณภาพ และ การตลาดอย่างแน่นอน
นางกราบทอง พุ่มอยู่ เกษตรอำเภอวังเหนือ กล่าวว่า สำนักงานเกษตรอำเภอวังเหนือได้มีการขับเคลื่อนการดำเนินงานโครงการระบบส่งเสริมการเกษตรแบบแปลงใหญ่ตั้งแต่ปี 2565 โดยประชาสัมพันธ์ให้เกษตรกรรวมตัวกัน และรับสมัครกลุ่มเกษตรกรที่มีความสนใจในการเลี้ยงครั่ง เพื่อจัดตั้งกลุ่มแปลงใหญ่ของอำเภอวังเหนือซึ่งเป็นแปลงแรกของประเทศไทย มีสมาชิก 38 ราย พื้นที่ดำเนินการเลี้ยงครั่ง 35 ไร่ ดำเนินการตามหลักการแปลงใหญ่คือมีการพัฒนาคุณภาพผลผลิตครั่ง การลดต้นทุนการผลิต การเพิ่มผลผลิตและประสิทธิภาพการผลิต และการส่งเสริมการตลาดตลอดจนการบริหารจัดการกลุ่มให้เข้มแข็ง
นายพัฒนา จันทร์หอม ประธานแปลงใหญ่ครั่ง ต.วังทรายคำ อ.วังเหนือ จ.ลำปาง กล่าวว่า เดิมทีพื้นที่ตรงนี้มีการปลูกต้นจามจุรีหรือต้นฉำฉาตามหัวไร่ปลายนา ทำให้มีการนำครั่งมาเลี้ยงไว้ที่ต้นจามจุรี ถือเป็นอาชีพเสริมสร้างรายได้เป็นกอบเป็นกำขึ้นมา จนกระทั่งเจ้าหน้าที่จากกรมส่งเสริมการเกษตรได้เข้ามาแนะนำให้มีการรวมกลุ่มเป็นกลุ่มแปลงใหญ่ครั่ง ต.วังทรายคำ อ.วังเหนือ จ.ลำปาง และได้เข้ามาผลักดันให้มีการทดลองปลูกต้นจามจุรีแบบระยะชิด ซึ่งพื้นที่ตรงนี้ขนาด 1 ไร่ มีต้นจามจุรี 564 ต้น ทางเจ้าหน้าที่กรมส่งเสริมการเกษตรได้เข้ามาแนะนำตลอดกระบวนการขั้นตอนการปลูกต้นจามจุรีและดูแลการปล่อยพันธุ์ครั่ง การอบรมศึกษาดูงานและส่งเสริมเชื้อพันธุ์ครั่ง รวมไปถึงส่งเสริมด้านการตลาด ทำให้กลุ่มแปลงใหญ่ครั่งฯของเรามีอำนาจต่อรองกับพ่อค้าคนกลางมากยิ่งขึ้น
ด้านนายธนพงศ์ สำเภาลอย ผู้อำนวยการศูนย์ส่งเสริมเทคโนโลยีการเกษตรด้านแมลงเศรษฐกิจ จ.เชียงใหม่ กรมส่งเสริมการเกษตร กล่าวว่า ทางศูนย์ส่งเสริมเทคโนโลยีด้านแมลงเศรษฐกิจได้ร่วมกับสำนักงานเกษตรจังหวัดลำปาง สำนักงานเกษตรอำเภอวังเหนือ โดยศูนย์ฯได้มีการศึกษาทดสอบการปลูกต้นจามจุรีระยะชิดเพื่อปล่อยครั่ง ซึ่งปีนี้คือปีที่ 3 ที่ได้มีการทดลองก็พบว่าตอบโจทย์ตามเป้าหมายที่ตั้งไว้ เกษตรกรมีการตื่นตัวและเริ่มปลูกต้นจามจุรีระยะชิดแล้ว
