วันที่ 6 ก.พ.66 น.ส.สารี อ๋องสมหวัง เลขาธิการสภาองค์กรของผู้บริโภค เปิดเผยถึงความร่วมมือในการแก้ปัญหาประชาชนสิทธิบัตรทองถูกเรียกเก็บค่ารักษา ดูแลรักษาผู้ป่วยบัตรทอง ว่า หาก รพ. มีค่าใช้จ่ายเพิ่ม ย้ำให้เรียกเก็บจาก สปสช. แทน ไม่ต้องเรียกเก็บจากผู้ป่วย
ซึ่งจากข้อมูลการร้องเรียนด้านบริการสุขภาพที่สภาองค์กรของผู้บริโภคได้รับปี 2564 พบว่า เป็นการร้องเรียนกรณีของผู้ใช้สิทธิหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ หรือ “บัตรทอง 30 บาท” มากที่สุด จำนวน 686 กรณี หรือร้อยละ 38.58 จากเรื่องร้องเรียนทั้งหมด 1,778 กรณี โดยมีกรณีหน่วยบริการเรียกเก็บค่าบริการโดยไม่มีสิทธิที่จะเรียกเก็บ หรือเรียกเก็บเกินกว่าอัตราที่กำหนด (Extra Billing)
ทั้งนี้ สาเหตุหนึ่งของปัญหาคือเกิดจากความไม่เข้าใจของหน่วยบริการ หรือเข้าใจไม่ตรงกัน หรือมีข้อมูลไม่เพียงพอ รวมถึงการพัฒนาของเทคโนโลยีทางการแพทย์ ทำให้มีการเรียกเก็บค่ารักษาเพิ่มเติมจากผู้ป่วย เรื่องนี้สำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ (สปสช.) ต้องทำความเข้าใจกับหน่วยบริการว่า สิทธิประโยชน์ในระบบได้ครอบคลุมการรักษาผู้ป่วยเกือบทั้งหมดแล้ว ตามประกาศคณะกรรมการหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ เรื่อง ประเภทและขอบเขตของบริการสาธารณสุข พ.ศ. 2565 พร้อมให้ความมั่นใจด้วยว่า หน่วยบริการจะสามารถส่งเรื่องเบิกจ่ายมายัง สปสช. ได้และจะได้รับการจ่ายชดเชย
ในกรณีการเรียกเก็บเพิ่มเติม ส่วนใหญ่จะเป็นกรณีการใช้ยานอกบัญชียาหลักแห่งชาติ และอุปกรณ์ทางการแพทย์ต่างๆ ซึ่งต้องบอกว่า หาก รพ.แจ้งว่าผู้ป่วยต้องรักษาโดยวิธีนี้ ใช้ยา และใช้อุปกรณ์ต่างๆ จะเก็บเงินกับผู้ป่วยไม่ได้ ดังนั้นอยากฝากไปยังผู้ป่วยให้รับรู้สิทธิเหล่านี้ และ รพ. เองก็ไม่ควรเรียกเก็บเงินจากผู้ป่วย เนื่องจากสามารถเบิกจ่ายจาก สปสช. ได้ และการเรียกเก็บเงินในลักษณะนี้ยังทำให้เกิดหลายมาตรฐานในการรักษาพยาบาล ทั้งที่บริการรักษาพยาบาลควรเป็นมาตรฐานเดียวกัน
ด้าน นพ.จเด็จ ธรรมธัชอารี เลขาธิการ สปสช. กล่าวว่า กรณีหน่วยบริการเรียกเก็บค่าบริการโดยไม่มีสิทธิที่จะเรียกเก็บฯ เบื้องต้นต้องชี้แจงว่าตาม พ.ร.บ.หลักประกันสุขภาพแห่งชาติ พ.ศ. 2545 หน่วยบริการสามารถเรียกเก็บค่าบริการได้ตามที่คณะกรรมการหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ (บอร์ด สปสช.) กำหนด ด้วยสิทธิประโยชน์ในระบบที่ถูกกำหนดอย่างครอบคลุม เพื่อลดความเหลื่อมล้ำในระบบบริการได้
อย่างไรก็ตาม ยอมรับว่าปัญหาการเรียกเก็บค่าบริการโดยไม่มีสิทธิเรียกเก็บฯ นี้ยังคงเกิดขึ้น ข้อมูลปี 2565 ได้จำแนกเรื่องร้องเรียนตาม “กลุ่มประเภทบริการที่ถูกจัดเก็บ” ปรากฏว่า กรณีถูกเรียกเก็บค่ารักษาพยาบาลทั้งบิลใบเสร็จ มีจำนวนสูงสุด 282 เรื่อง รองลงมาเป็นค่าตรวจคัดกรองความเสี่ยงโรคโควิด 19 จำนวน 108 เรื่อง ค่ายานอกบัญชียาหลักแห่งชาติ 46 เรื่อง ค่าตรวจวินิจฉัยทางเทคนิคการแพทย์และพยาธิวิทยา 34 เรื่อง ค่ายาในบัญชียาหลักแห่งชาติ 21 เรื่อง เป็นต้น เมื่อจำแนกการร้องเรียนตาม “กลุ่มอาการและโรคที่เข้ารับบริการ” ปรากฏว่า เป็นกรณีถูกเรียกเก็บค่าบริการโรคระบบทางเดินหายใจมากที่สุด 221 เรื่อง รองลงมาเป็นบาดเจ็บจากอุบัติเหตุ 53 เรื่อง ตั้งครรภ์และการคลอด 37 เรื่อง โรคระบบประสาทและสมอง 32 เรื่อง โรคระบบย่อยอาหาร 32 เรื่อง เป็นต้น
นพ.จเด็จ กล่าวว่า คณะกรรมการหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ (บอร์ด สปสช.) รับทราบปัญหานี้ และมอบให้ สปสช. เร่งแก้ไขปัญหาโดยเร็ว ซึ่ง สปสช. ได้มีการขับเคลื่อน อาทิ จัดสิทธิประโยชน์บริการสุขภาพอย่างครอบคลุม ออกประกาศคณะกรรมการหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ เรื่องประเภทและขอบเขตของบริการสาธารณสุข พ.ศ. 2564 เป็นการปรับปรุงจากประกาศฉบับเดิม เพื่อให้เกิดความชัดเจนในบริการสุขภาพ การจัดทำคู่มือ Extra Billing อะไรทำได้ ทำไม่ได้ เพื่อทำความเข้าใจกับหน่วยบริการ
นอกจากนี้ได้จัดกลไกเพื่อให้เกิดหารือร่วมกันอย่างรวดเร็ว ตั้งแต่การมี Provider center หรือศูนย์บริการสำหรับหน่วยบริการเพื่อรับเรื่องจากหน่วยบริการ โดยขณะนี้อยู่ในระหว่างพัฒนาสายด่วน สปสช. 1330 เพื่อรับเรื่องจากหน่วยบริการและประสานงานที่รวดเร็ว ซึ่งหากรายการบริการนั้นอยู่ในรายการที่ สปสช.จ่ายได้ หน่วยบริการก็จะได้สบายใจ ไม่ต้องเรียกเก็บจากผู้ป่วย เพราะ สปสช.จ่ายให้แน่นอน แต่หากไม่มีอยู่ในรายการ เป็นต้นว่าเป็นยาใหม่ ยาราคาแพง หรือเป็นเทคโนโลยีการรักษาใหม่ ก็จะมีกลไกหารือร่วมกันต่อไป
โดย นพ.จเด็จ กล่าวว่า สำหรับประชาชนผู้ใช้สิทธิบัตรทอง หากถูกเรียกเก็บค่าบริการเพิ่ม ก่อนที่จะชำระเงินสามารถโทรสอบถามได้ที่สายด่วน สปสช. 1330 หรือติดต่อผ่านไลน์ออฟฟิเชียลของ สปสช. ไลน์ไอดี @nhso และทราฟฟี่ ฟองดูว์ (Traffy Fondue) ได้ในทันที ซึ่ง สปสช.จะมีเจ้าหน้าที่ดำเนินการเพื่อเจรจากับทางสถานพยาบาล