“เมล็ดพันธุ์ข้าว” เป็นปัจจัยสำคัญอันดับแรก ในการเพิ่มประสิทธิภาพการผลิตข้าว โดยไม่ต้องเพิ่มต้นทุนการผลิต หากเกษตรกรใช้พันธุ์ข้าวที่มีคุณภาพ และมีความเหมาะสม กับสภาพแวดล้อมในแต่ละพื้นที่ จะส่งผลให้ได้ผลผลิตต่อไร่มากขึ้น และช่วยควบคุมต้นทุนการผลิตข้าวได้เป็นอย่างดี
นายจิตร ถึงแก้ว เกษตรกรSmart farmer ผู้ผลิตเมล็ดข้าวพันธุ์ดี ต.เลม็ด อ.ไชยา จ.สุราษฏร์ธานี กล่าวว่า กว่า 10ปี การผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าว (กข41) โดยเฉพาะเทคนิคขั้นตอนกระบวนการผลิตข้าว ให้ประสบความสำเร็จนั้น ได้ผ่านการพิจารณา องค์ประกอบหลายๆด้าน เช่น การวางแผนเตรียมแปลงผลิตพื้นที่การปลูก ที่ต้องดูแลอย่างประณีต เพื่อให้ได้เมล็ดพันธุ์ที่มีคุณภาพดี ตรงตามมาตรฐาน
ปัจจุบัน การจัด “เตรียมพื้นที่" สำหรับการปลูกพันธุ์ข้าว โดยแปลงที่ผ่านการปลูกข้าวมาก่อนนั้น ต้องมีการจัดการเรื่อง "พันธุ์ปน" อย่างละเอียด เนื่องจากหัวใจสำคัญของการผลิตเมล็ดพันธุ์ คือ ต้องมีการคัดพันธุ์ปนออกให้ได้มากที่สุด ริเริ่มตั้งแต่กระบวนการเตรียมแปลง โดยใช้รถไถขนาดเล็กเดินตาม หรือ เรียกว่าควายเหล็ก จัดการพรวนดินกำจัดวัชพืชเตรียมแปลง ซึ่งให้ความละเอียดของดินได้เป็นอย่างดี และใช้อีขลุบ (ลูกทุบ) ไถกลบ ทุบตอซังให้จมน้ำ เพื่อรอให้เน่าเปื่อยเป็นปุ๋ยจุลินทรีย์ โดยใช้จำพวกสารเร่ง ช่วยย่อย เช่น ฟางข้าว เน้นวิธีการหมักอย่างธรรมชาติ เพื่อให้เป็นปุ๋ยในรอบต่อไป ซึ่งจะทำให้สามารถหมักพวกเศษวัชพืช หรือเมล็ดพันธุ์ข้าวดีดข้าวเด้งไปในตัว ซึ่งจะหลีกเลี่ยงการเผา เพื่อป้องกันการทำลายชั้นผิวดิน
ต่อมาขั้นตอนการทำเทือก ต้องพยายามปฏิบัติให้เสมอที่สุด เพราะการทำเทือกและการปรับระดับพื้นที่นั้น เป็นเรื่องที่สำคัญมาก เพราะจะช่วยให้ต้นข้าวเกาะดินได้ดี รากเดินได้สะดวก ไม่หงิกงอ และยังช่วยให้หญ้าขึ้นช้าอีกด้วย และเมื่อสภาพดินพร้อมที่จะปักดำ ใช้รถระบบปักดำ ขนาดเล็กเดินตาม แต่ระยะที่เราเตรียมเทือก เราก็ต้องเตรียมพร้อม ต้นกล้าลงแปลง เพาะลงถาดเพาะพันธุ์กล้า ใช้ระยะเวลา ประมาณ 14 วัน โดยประมาณ แล้วนำเอามาปักดำลงในนา หลังจากนั้นปักดำเสร็จ ในวันถัดไป ให้ใช้ยาคุมวัชพืชงอก สำหรับพืช และพักระยะทิ้งไว้ 2-3 วัน รอน้ำขังในแปลงนา หลังจากขังน้ำได้ ต้นกล้า หรือ ต้นข้าวประมาณ 20 วัน จะมีลักษณะ เริ่มแตกกอ เราจึงสามารถให้ปุ๋ยได้ โดยใช้สูตรปุ๋ย 16-20-0 หรือ ชนิดใดชนิดหนึ่งตามความต้องการ ซึ่งนิยมในพื้นที่นาดินเหนียว หลังจากนั้นเฝ้าดูแลรักษาเพื่อรอการเก็บเกี่ยว ดูแลเรื่องหญ้า โรค แมลง หรือข้าวพันธุ์ปน ที่ต้องเก็บไปเรื่อยๆจนประมาณช่วงก่อน 60 วัน ถ้าข้าว กข41 ต้องก่อน 60 วัน ในระยะข้าวตั้งไข่ จะต้องให้ปุ๋ยอีกหนึ่งรอบ ซึ่งเป็นเทคนิคในการจัดเตรียมแปลง ที่สามารถผลิตข้าวได้อย่างมีประสิทธิภาพ
นอกจากนี้ นายสันติภาพ ทองอุ่น หัวหน้ากลุ่มถ่ายทอดวิทยาการผลิตเมล็ดพันธุ์ดี ศูนย์เมล็ดพันธุ์ข้าวสุราษฎร์ธานี ยังกล่าวเพิ่มเติมอีกว่า ในส่วนของศูนย์เมล็ดพันธุ์ข้าวสุราษฎร์ธานี ได้ดำเนิน "โครงการพัฒนาเกษตรกรปราดเปรื่อง" โดยเจ้าหน้าที่ ได้ลงพื้นที่ เพื่อถ่ายทอดองค์ความรู้ให้สู่เกษตรกร ไม่ว่าจะเป็นในเรื่องของการเตรียมแปลงผลิตเมล็ดพันธุ์ การจัดการต่างๆ อย่างเหมาะสม ในพื้นที่ทุ่งไชยา เช่น การวางแผนจัดทำแปลงผลิตเมล็ดพันธุ์ ขั้นตอนการเตรียมการ เตรียมพื้นที่ เตรียมเมล็ดพันธุ์ หรือบริหารจัดการตั้งแต่เริ่มต้นจนถึงการเก็บเกี่ยว และหลังการเก็บเกี่ยว เพื่อให้นำมาสู่ซึ่งเมล็ดพันธุ์ที่มีคุณภาพ และได้มาตรฐานต่อไป โดยเจ้าหน้าที่ศูนย์เมล็ดพันธุ์ข้าว จะเป็นพี่เลี้ยง คอยให้คำแนะนำ อย่างใกล้ชิด ไม่ว่าจะเป็นในเรื่องของการตรวจติดตามแปลง ตั้งแต่ ในระยะกล้า ระยะแตกกอ ระยะออกดอก ระยะโน้มรวง และระยะเก็บเกี่ยว ซึ่งเป็นระยะสำคัญ ในการดำเนินการ ตรวจติดตามแปลงเมล็ดพันธุ์