ข้าวเบายอดม่วง พันธุ์ข้าวที่คนไทยแทบจะไม่รู้จัก แต่เป็นหนึ่งในพันธุ์ข้าวเพื่อสุขภาพ ที่ช่วยยับยั้งโรคมะเร็งได้ และกำลังจะได้รับการขึ้นทะเบียนสิ่งบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์ (GI) ของจังหวัดตรัง
โดย "หมู่บ้านนาหมื่นศรี" ตำบลนาหมื่นศรี อำเภอนาโยง จังหวัดตรัง มีพื้นที่ทำนากว่า 1,700 กว่าไร่ อนุรักษ์การปลูกข้าวพันธุ์พื้นเมือง คือ ข้าวเบายอดม่วง เป็นพันธุ์ข้าวที่เกิดจากข้าวต่างชนิดกัน โดยปลูกข้าวเหนียวในแปลงนาติดชิดกับแปลงนาปลูกข้าวเจ้า เพื่อให้เกสรถูกลมพัดปลิวมาผสมข้ามพันธุ์ ด้วยมีเจตนาต้องการให้ข้าวเจ้าจะได้ตั้งท้องออกรวงดี ตามวิถีการปรับปรุงพันธุ์ข้าวด้วยภูมิปัญญาท้องถิ่น และการผสมข้ามพันธุ์ระหว่างข้าวเหนียวกับข้าวเจ้า เลยทำให้เกิดมาเป็นข้าวเบายอดม่วง ที่นำเมล็ดพันธุ์มาปลูกต่อๆกันมาถึงทุกวันนี้ แต่ด้วยปัญหาในเรื่องของต้นทุนการผลิตสูง ทำให้เกษตรกรมีรายจ่ายที่เพิ่มมากยิ่งขึ้น ส่งผลให้พื้นที่การทำนาเริ่มลดลง จึงมีการรวมกลุ่มเป็นแปลงใหญ่ เพื่อพัฒนาการปลูกข้าวเบายอดม่วง ให้คงอยู่คู่กับลูกหลาน "หมู่บ้านนาหมื่นศรี" ต่อไป
นายเกียรติศักดิ์ ศรีท่องเที่ยว เกษตรกร Smart Farmer ด้านข้าว และประธานแปลงใหญ่ข้าว ตำบลนาหมื่นศรี อำเภอนาโยง จังหวัดตรัง เปิดเผยว่า แปลงใหญ่ข้าว ตำบลนาหมื่นศรี อำเภอนาโยง จังหวัดตรัง มีสมาชิกจำนวน 92 ราย พื้นที่การปลูกข้าวจำนวน 410 กว่าไร่ ซึ่งมีการรวมตัวของเกษตรกรในพื้นที่ผลิตข้าวโดยเน้นการลดต้นทุนการผลิต ตอบโจทย์ในเรื่องการลดรายจ่าย เพิ่มรายได้ เพิ่มผลผลิต ทางกลุ่มได้เข้าร่วมโครงการระบบส่งเสริมการเกษตรแบบแปลงใหญ่ ปี 2562 เพื่อรวมกลุ่มผลิตข้าว บริหารจัดการร่วมกัน และรวมกันจำหน่ายโดยมีตลาดรองรับที่แน่นอน สามารถลดต้นทุนการผลิต ผลผลิตเพิ่มขึ้น และมีคุณภาพได้มาตรฐาน รวมถึงสามารถเป็นผู้จัดการในการบริหาร การผลิต ผลผลิต และการตลาดได้ จึงได้พัฒนามาถึงปัจจุบัน และได้เข้าร่วมโครงการยกระดับแปลงใหญ่ด้วยเกษตรสมัยใหม่และเชื่อมโยงตลาด รับงบประมาณโครงการ 3 ล้านบาท นำมาพัฒนาต่อยอด ลดรายจ่ายให้กับเกษตรกรในกลุ่ม โดยนำมาจัดซื้อรถไถพร้อมอุปกรณ์ โดรนเพื่อการเกษตร ในการฉีดพ่นสารชีวภัณฑ์ต่างๆ ฮอร์โมนพืช และรถเกี่ยวข้าว เนื่องจากว่าเกษตรกรสมาชิกที่ได้รับปัญหาในการรอรถจากภาคกลาง ทำให้การเก็บเกี่ยวล่าช้า ส่งผลให้ผลผลิตข้าวตกต่ำ พอมีรถเกี่ยวข้าวเข้ามา จึงช่วยแก้ปัญหาและตอบโจทย์ให้กับเกษตรกรในพื้นที่ได้เป็นอย่างดี
ในการพัฒนาอย่างไม่หยุดยั้งของเกษตรกรในพื้นที่ ตำบลนาหมื่นศรี อำเภอนาโยง จังหวัดตรัง ได้มีการวางแผนให้การผลักดันและส่งเสริมให้ ข้าวเบายอดม่วง ที่มีลักษณะเด่น ที่เปลือกเมล็ดข้าวเมื่อแก่จัดจะเปลี่ยนจากสีเขียวเป็นสีม่วงเหมือนสียอดมะม่วงเบา เมล็ดข้าวสารมีทั้งสีขาวขุ่นคล้ายข้าวเหนียว และสีแดงคล้ายข้าวสังข์หยด เมื่อสีเป็นข้าวสารแล้ว เมล็ดข้าวสารจะมีสีขาวขุ่น เมล็ดเล็ก ยาวรี รสชาติดี นุ่ม และหอม ส่งผลให้เป็นข้าวได้รับ GI สิ่งบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์ ประจำจังหวัดตรังในอนาคตต่อไป
นายเกียรติศักดิ์ ศรีท่องเที่ยว กล่าวเพิ่มเติมว่า ทางกลุ่มได้รับความช่วยเหลือจาก ศูนย์เมล็ดพันธุ์ข้าวพัทลุง และหน่วยงานภาคการเกษตร และอีกหลายๆองค์กร หลายๆส่วนราชการ เข้ามาส่งเสริม สนับสนุนให้กับเกษตรกร ยกระดับจากการทำนาแบบเดิมๆ ให้มีช่องทางการตลาดมากยิ่งขึ้น และมีการต่อยอดด้านผลิตภัณฑ์ต่างๆ มากยิ่งขึ้น ซึ่งตอนนี้เกษตรกรในพื้นที่มีการพัฒนาสายพันธุ์ข้าวให้ได้คุณภาพ และเก็บเมล็ดพันธุ์ข้าวเป็นธนาคารเมล็ดพันธุ์เพื่อไว้ใช้ในฤดูกาลต่อไป ช่วยให้ลูก-หลานที่ไม่เคยสนใจเกี่ยวกับเรื่องการเกษตร ด้านการทำนา ตอนนี้หันกลับมาสนใจเพิ่มมากยิ่งขึ้น ซึ่งได้ขอเข้ามาเรียนรู้กับด้านการปลูกข้าว โดยทางกลุ่มจะมีการพัฒนาต่อไปในทุกมิติให้เกิดความมั่นคงและยั่งยืนต่อไป