ดนตรี / ทิวา สาระจูฑะ
มูลนิธิ ‘ร็อก แอนด์ โรล ฮอลล์ ออฟ เฟม’ หรือ หอเกียรติยศแห่งร็อก แอนด์ โรล ก่อตั้งขึ้นเมื่อปี 1983 จากความคิดของ อาห์เม็ท เออร์เทกัน นักธุรกิจที่ยิ่งใหญ่แห่งวงการดนตรีโลก ร่วมด้วย แจนน์ เอส. เวนเนอร์ เจ้าของนิตยสาร โรลลิ่ง สโตน, ผู้บริหารบริษัทดนตรี ซีมัวร์ สไตน์, บ็อบ แครสนาว และ นอรีน วู้ด และนักกฎหมาย อแลเลน กรับแมน และ ซูซาน อีแวนส์
ร็อก แอนด์ โรล ฮอลล์ ออฟ เฟม เลือกเมืองคลีฟแลนด์ รัฐโอไฮโอ เป็นสถานที่ก่อตั้งสำนักงาน, พิพิธภัณฑ์, ห้องสมุด และโรงแสดงคอนเสิร์ท เพราะเป็นบ้านเกิดของ อแลน ฟรีด นักจัดรายการวิทยุผู้ให้กำเนิดคำว่า “ร็อก แอนด์ โรล” และเริ่มประกาศชื่อศิลปินที่ถูกบันทึกเข้าสู่หอเกียรติยศตั้งแต่ปี 1986
ในงานพิธีประกาศแต่ละปี จะมีการแสดงของบรรดาศิลปินที่ขายบัตรต่อผู้ชมทั่วไปด้วย เพื่อนำเงินเข้าสมทบมูลนิธิ
แต่การเลือกสรรผู้ที่สมควรได้รับการบรรจุชื่อเข้าสู่ ‘ร็อก แอนด์ โรล ฮอลล์ ออฟ เฟม’ ก็มีข้อครหาที่ถูกวิพากษ์วิจารณ์มาตลอด หนึ่งในนั้นก็คือการเลือกสรรผู้เข้าชิงเพื่อบันทึกชื่อในหอเกียรติยศ ซึ่งว่ากันว่าอยู่ในมือและด้วยรสนิยมส่วนตัวของคนไม่กี่คนที่ไม่ใช่นักดนตรี เป้าก็พุ่งไปที่ แจนน์ เอส. เวนเนอร์, ซูซาน อีแวนส์ และ เดฟ มาร์ช คอลัมนิสต์ดนตรีชื่อดัง
นอกจากนี้ยังมีข้อกล่าวหาว่า ศิลปินหลายรายหลุดไปเพราะไม่ใช่ ‘บิ๊กเนม’ ที่จะดึงดูดคนซื้อตั๋วดูคอนเสิร์ทประจำปี แม้ว่าศิลปินเหล่านั้นจะเป็นผู้บุกเบิกร็อก แอนด์ โรลก็ตาม อดีตสมาชิกกรรมการคัดเลือกผู้เข้าชิงคนหนึ่งกล่าวยกตัวอย่าง ซิสเตอร์ โรเซ็ตต้า ธาร์ป นักร้องและมือกีตาร์หญิงผิวดำ ผู้ได้รับการขนานนามว่าเป็น "แม่ทูนหัว หรือ ย่าแห่งร็อก แอนด์ โรล" แต่ไม่เคยถูกเลือกให้บันทึกชื่อเข้าใน ‘ร็อก แอนด์ โรล ฮอลล์ อ็อฟ เฟม’ จนกระทั่งถึงปี 2017
ในปี 1996 มัวรีน ทัคเกอร์ มือกลองของ เวลเว็ท อันเดอร์กราวน์ด ถึงขนาดเรียก Hall of Fame เป็น "Hall of Lame" แม้ว่าวงของเธอจะได้รับการบันทึกชื่อเข้าหอเกียรติยศไปเมื่อ 2 ปีก่อนหน้านี้
นักเขียนเรื่องดนตรีบางราย เคยเขียนไว้ถึงกระบวนการคัดสรรและเลือกรายการแสดง ว่าขึ้นอยู่กับชื่อเสียงและเงิน และมีการล็อบบี้อยู่เบื้องหลัง ทำให้มีศิลปินจำนวนมากที่ลายเซ็นเฉพาะและมีอิทธิพลต่อคนรุ่นหลังกลับไม่ได้รับเลือก ขณะที่บางวงที่เซ็นสัญญากับบริษัทใหญ่และเป็นที่ชื่นชอบของคณะกรรมการ ถูกใส่ชื่อมาโดยไม่มีการอภิปรายถกเถียงแต่อย่างใด
มีคนตั้งข้อสังเกตว่า การเลือกสรรที่ผ่านมาบางประเภทดนตรีถูกมองข้ามไป เช่น โปรเกรสซีฟ-ร็อก, นิวออร์ลีนส์ ฟั้งค์ หรือดนตรีของคนผิวดำส่วนใหญ่ รวมถึงการเลือกศิลปินอเมริกันและอังกฤษเป็นส่วนใหญ่ ขณะที่วงดนตรีจากแคนาดามักถูกข้ามไป อย่าง เดอะ เกสส์ ฮู เช่นเดียวกับ กอร์ดอน ไลก์ทฟู้ท, โจนิ มิทเชลล, ลีโอนาร์ด โคเฮน หรือ รัช และวงเดียวจากแคนาดาที่ถูกบันทึกเข้า ‘ร็อก แอนด์ โรล ฮอลล์ ออฟ เฟม’ คือ เดอะ แบนด์
แต่ก็ไม่ใช่ว่า ผู้ที่ได้รับการเสนอให้เข้าสู่ ‘ร็อก แอนด์ โรล ฮอลล์ ออฟ เฟม’ ทุกรายจะยินดี สมาชิกของวงพั้งค์ เซ็กซ์ พิสทอลส์ ถูกบันทึกชื่อเข้าหอเกียรติยศแห่งนี้ในปี 2006 พวกเขาปฏิเสธที่จะเข้าร่วมงานพิธีประกาศ และเรียกหอเกียรติยศว่า "ฉี่ในไวน์"
ในปี 2013 นักร้องหญิง ชาร์ล็อทท์ เชิร์ช กล่าวหาว่า ‘ร็อก แอนด์ โรลล์ ฮอลล์ อ็อฟ เฟม’ มีอคติทางเพศ โดยยกตัวเลขว่า ศิลปินที่ได้รับการบันทึกชื่อ 295 คน เป็นผู้ชายเสีย 259 คน ผู้หญิงมีแค่ 36 คน คิดเป็นเปอร์เซ็นต์เพียง 8.5% ถ้านับรายชื่อทั้งหมดรวมทุกประเภท (นักแต่งเพลง, ผู้มีคุณูปการที่ไม่ใช่นักดนตรี, โปรดิวเซอร์ ฯลฯ) จำนวนทั้งหมด 719 คน มีผู้หญิงเพียง 61 คน
แม้แต่ สตีฟ มิลเลอร์ นักร้อง/นักแต่งเพลง/มือกีตาร์ผู้ได้บันทึกชื่อเข้า ‘ร็อก แอนด์ โรล ฮอลล์ ออฟ เฟม’ ในปี 2016 ก็ยังแสดงความเห็นสอดคล้องกับ เชิร์ช ว่า ผู้หญิงได้รับการเสนอชื่อน้อยเกินไป
ในปี 2018 บรูซ ดิคกินสัน นักร้องนำวง ไอร์ออน เมเดน โจมตี ‘ร็อก แอนด์ โรล ฮอลล์ อ็อฟ เฟม’ อย่างรุนแรง โดยเฉพาะในประเด็นที่ว่า ดนตรีฮาร์ด-ร็อกและเฮวี่ เมทัล ไม่ได้รับความใส่ใจจากคณะกรรมการเท่าที่ควร เอียน ฮิลล์ มือเบสของวงเมทัล จูดาส พรีสต์ ให้สัมภาษณ์ในปี 2019 ว่า “โดยทั่วไป ผมไม่คิดว่าพวกเขา (คณะกรรมการ) ชอบเฮวี่ เมทัล” ซึ่งก็มีหลักฐานจากการสำรวจของ แบล็บเบอร์เม้าธ์.เน็ท เว็บไซต์ของดนตรีเมทัลว่า ต้องใช้เวลา 15 ปีนับตั้งแต่ก่อตั้งมูลนิธิ คิสส์ ถึงได้ติดเข้าหอเกียรติยศ และใช้เวลาถึง 23 ปีที่ ดีพ เพอร์เพิล เข้าสู่ ‘ร็อก แอนด์ โรล ฮอลล์ ออฟ เฟม’
ครั้งล่าสุด (2022) จูดาส พรีสต์ ได้รับรางวัล Musical Excellence Award จาก ‘ร็อก แอนด์ โรล ฮอลล์ ออฟ เฟม’ ซึ่งเหมือนรางวัลปลอบใจ ไม่ใช่ตัวรางวัลหลัก ร็อบ ฮาลฟอร์ด นักร้องนำบอกว่าเขาหงุดหงิดนิดหน่อย “ทำไมพวกเขาไม่ให้เราเหมือนเพื่อนๆของเขา แบล็ค ซับบาธ เป็นตัวอย่าง”
ในรอบ 36 ปีของ ‘ร็อก แอนด์ โรล ฮอลล์ ออฟ เฟม’ วงดนตรีเมทัลจริงๆก็มีเพียง เมทิลลิกา และ แบล็ค ซับบาธ เท่านั้นที่ถูกบันทึกชื่อ ขณะที่ ไอร์ออน เมเดน และ มอเตอร์เฮ้ด ได้รับการเสนอชื่อเข้าชิงวงละ 1 ครั้ง และยังไม่เคยได้
ดราม่าหลังสุดในปี 2022 ก็คือ ดอลลี่ พาร์ตัน หนึ่งในราชินีคันทรี่ได้บันทึกชื่อเข้าสู่ ‘ร็อก แอนด์ โรล ฮอลล์ ออฟ เฟม’ ตอนแรกที่ได้รับการเสนอชื่อ ดอลลี่ ขอให้ถอนชื่อเธอออก เพราะเธอไม่คิดว่า เธอเป็นศิลปินร็อก และไม่อยากให้มีเสียงแตกแยกเพราะตัวเธอ แต่คณะกรรมการก็แจ้งว่า “จากการเริ่มต้นของมัน ร็อก แอนด์ โรล มีรากที่หยั่งลึกในริธึ่ม แอนด์ บลูส์และคันทรี” เหตุผลเหมือนปัดให้พ้นๆตัว
ยังมีการวิพากษ์วิจารณ์ต่อ ‘ร็อก แอนด์ โรล ฮอลล์ ออฟ เฟม’ อีกมาก และจะมีต่อไปอีกมาก ตราบใดที่การตัดสินยังขึ้นอยู่กับรสนิยมของคนและเงิน