เมื่อวันที่ 16 พ.ย.2565 นายณรงค์พล คิดอ่าน นายอำเภอแม่สาย จังหวัดเชียงราย ร่วมกับเจ้าหน้าที่สำนักงานป้องกันควบคุมโรคติดต่อที่ 1 จังหวัดเชียงใหม่ ฝ่ายปกครองและเทศบาลตำบลแม่สายมิตรภาพ นำเครื่องตรวจวัดปริมาณสารเคมีในบรรยากาศและเครื่องตรวจวัดคุณภาพอากาศ  ไปตรวจวัดและติดตั้งไว้บริเวณบก.ควบคุมที่ 2 หน่วยเฉพาะกิจกรมทหารม้าที่ 2 กองกำลังผาเมือง บ้านสันทรายใหม่ ตำบลแม่สาย อำเภอแม่สาย จังหวัดเชียงราย เพื่อตรวจวัดคุณภาพอากาศประเมินผลกระทบ ภายหลังจากที่บริเวณแนวชายแดนไทย-เมียนมา โดยเฉพาะหมู่บ้านติดชายแดนประมาณ 7-8 หมู่บ้าน จะได้รับกลิ่นเหม็นคล้ายกลิ่นการเผาไหม้และกลิ่นคล้ายถ่านหินลิกไนต์โซยมาจากจังหวัดท่าขี้เหล็ก ประเทศเมียนมา ซึ่งอยู่ฝั่งตรงข้าม โดยได้รับกระทบมานานกว่า 2 เดือน ยังไม่มีแนวโน้มที่กลิ่นดังกล่าวจะหายไป

โดย นายณรงค์พล กล่าวว่า หลังรับเรื่องร้องเรียนจากชาวบ้านทางอำเภอได้ดำเนินการตามขั้นตอน มีการทำหนังสือขอความร่วมมือไปยังประเทศเพื่อนบ้านและประสานสำนักงานสาธารณสุข มาตรวจปริมาณสารเคมีและกลิ่นที่เกิดขึ้น  เมื่อพิสูจน์ออกมาว่าเป็นสารไฮโดรเจนไซยาไนท์(HCN)และมีปริมาณกลิ่นที่เกินมาตรฐาน นั้นก็ได้เร่งประชาสัมพันธ์ให้พี่น้องประชาชนปิดประตูหน้าต่างๆ เมื่อมีกลิ่นรุนแรง และให้สวมหน้ากากอนามัยตลอดเวลา   พร้อมกันนี้จะมีการเปิดปฎิบัติการตอบโต้ภาวะฉุกเฉินเพื่อดำเนินการช่วยเหลือพื้นที่ประสบเหตุ

นายณรงค์พล กล่าวด้วยว่า กรณีหนังสือประสานไปยังประเทศเมียนมา จนถึงขณะนี้ก็ยังไม่ได้รับคำตอบกลับมาว่ากลิ่นมาจากอะไรหรือมีการดำเนินการอย่างไรบ้างแล้ว และตอนนี้ทางเราทราบเพียงว่ามีสารและกลิ่นจากการเผาไหม้ แต่ยังระบุไม่ได้ว่าเกิดจากสาเหตุหรือทำกิจกรรมอะไร เพราะสามารถเกิดได้จากหายกิจกรรมไม่ว่าจะเป็นการทำยางแผ่นรมควัน เกิดจากการเผาขยะในบ่อขยะ หรือเกิดจากการถลุงทอง ที่ใช้ถ่านหินลิกไนต์หรือเกิดจากการนำถ่านหินลิกไนต์ไปผลิตปูนขาวหรือไปเผาอิฐ อันนี้ไม่สามารถทราบได้ ซึ่งจะต้องมีการพิสูจน์กันต่อ ตอนนี้ที่ทำได้คือการป้องกันไม่เกิดผลกระทบ

ทางด้าน นายวิทวัส อินเสียน  นักวิชาการสาธารณสุขชำนาญการ สำนักป้องกันควบคุมโรคติดต่อที่ 1 จังหวัดเชียงใหม่ กล่าวว่า เครื่องตรวจวัดคุณภาพอากาศสามารถตรวจวัดได้ทั้งค่าฝุ่นละอองในอากาศทั้งค่า Pm.10 Pm.2.5 โดยสามารถอ่านค่าแบบเรียลทามได้เลย โดยเครื่องเชื่อมต่อกับอินเตอร์เน็ตสามารถอ่านค่าได้จาก จ.เชียงใหม่ได้เลย นอกจากนี้ยังตรวจค่าก๊าชต่างได้ เช่น ก๊าซซันดฟอไดออกไซค์  ไนโตรเจนไดออกไซค์และคาร์บอนมอนน็อกไซค์ เป็นต้น

ล่าสุดทางนายอำเภอแม่สาย พร้อมด้วยสาธารณสุขอำเภอแม่สาย ได้นำหน้ากากอนามัย N95 ซึ่งมีคุณสมบัติในการกรองฝุ่นละอองและกลิ่นได้ดีจำนวน 5,000 ชิ้น ไปมอบให้กับเจ้าหน้าที่อาสามัครสาธารสุขประจำหมู่บ้านหรือ อสม. ที่ทำการเทศบาลแม่สายมิตรภาพ เพื่อนำไปแจกจ่ายช่วยเหลือชาวบ้านเพื่อบรรเทาความเดือนร้อน โดยเฉพาะการช่วยเหลือกลุ่มเด็กเล็ก กลุ่มผู้มีโรคประจำตัวและกลุ่มผู้สูงอายุ ที่อาจได้รับอันตรายจากกลิ่นดังกล่าวได้

ด้าน นางบุษดี ทาคำมา อายุ 48 ปี ชาวบ้านเวียงหอม หมู่ 4 ต.แม่สาย อ.แม่สาย จ.เชียงราย เล่าว่า ชาวบ้านต้องทนกลิ่นเหม็นที่รุนแรงคล้ายกลิ่นการเผาไหม้มานานกว่า 1 เดือน โดยเฉพาะช่วงเวลาเย็นเวลาประมาณ 5-6 โมงเย็น ยาวไปถึงกลางคืน กว่าจะหายไปอีกทีในช่วงกลางวันเท่านั้น ทำให้ชีวิตความเป็นอยู่อย่างลำบาก ซึ่งในบ้านมีเด็กเล็กอาศัยอยู่เกรงจะได้รับอันตรายจากกลิ่นดังกล่าว ซึ่งอยากให้หน่วยงานที่เกี่ยวข้องเร่งช่วยเหลือด้วย 

นายนคร หลวงสิทธิ์ อายุ 57 ปี ชาวบ้านศรีป่าแดง ต.เกาะช้าง อ.แม่สาย จ.เชียงราย  พ่อค้าในตลาดสันทรายใหม่  กล่าวว่า พื้นที่บ้านศรีป่าแดงไม่ค่อยได้กลิ่นกลิ่นเท่าไหร่ แต่เมื่อมาขายของที่ตลาดสันทรายใหม่ จะได้กลิ่นที่รุนแรงมากคล้ายกลิ่นไฟไหม้ถ่านหินลิกไนต์ แสดงว่าต้นทางของกลิ่นน่าจะอยู่ใกล้บริเวณนี้ โดยเฉพาะช่วงตอนมาขายของในช่วงเช้าประมาณตี  4 จะรุนแรงมาก สร้างความลำบากแก่การดำรงชีวตแต่ไม่รู้จะทำอย่างไรได้แต่ทนและสวมหน้ากากป้องกันกลิ่นเหม็นและไม่รู้ว่าจะมีอันตรายหรือไม่

นอกจากนี้ล่าสุดนายณรงค์พล คิดอ่าน นายอำเภอแม่สาย ได้มีหนังสือด่วนที่สุดถึงกำนัน ต.แม่สาย และผู้ใหญ่บ้านทุกหมู่บ้านใน ต.แม่สาย ว่าหลังจากที่มีการประสานไปยังนายอำเภอท่าขี้เหล็ก จ.ท่าขี้เหล็ก ประเทศเมียนมา และ TBC ฝ่ายเมียนมา ไปแล้ว ทางสำนักงานสาธารณสุข อ.แม่สาย ศูนย์อนามัยที่ 1 เชียงใหม่ สำนักงานสิ่งแวดล้อมและควบคุมมลพิษที่ 1 (เชียงใหม่) กรมอนามัย ฉก.ม.3 กองกำลังผาเมือง เทศบาล ต.แม่สายมิตรภาพ อ.แม่สาย จ.เชียงราย ได้ลงพื้นที่ตรวจสอบแล้วเมื่อวันที่ 10 พ.ย.ที่ผ่านมาเวลา 20.00 น.และทางอำเภอแม่สาย ขอแจ้งความคืบหน้าและข้อเท็จจริงว่ากลิ่นดังกล่าวเป็นกลิ่นจากสารไฮโดรเจนไซยาไนต์ (HCN) และเมื่อวัดค่าจากเครื่องตรวจ Multi RAE ได้ค่า 0.5 จากค่าปกติ 0.0 ppm จึงถือว่ามีผลกระทบต่อระบบทางเดินหายใจในพื้นที่ 4 หมู่บ้านได้แก่หมู่บ้านเหมืองแดงใต้ หมู่บ้านเวียงหอม หมู่บ้านสันทราย และหมู่บ้านสันทรายใหม่ ต.แม่สาย

นายอำเภอแม่สาย แจ้งอีกว่า นอกจากนี้ ทางสำนักงานสิ่งแวดล้อมและควบคุมมลพิษที่ 1 (เชียงใหม่) จึงได้ประสานให้ทางอำเภอแก้ไขปัญหาด้วยการพิจารณเาเปิดศูนย์ปฏิบัติการภาวะฉุกเฉินเพื่อบูรณาการช่วยเหลือประชาชนที่อาจได้รับผลกระทบ ส่วนทางกรมอนามัยจะได้นำเครื่องตรวจวัดขนาดใหญ่ไปตรวจวัดกลิ่นในวันที่ 17-18 พ.ย.2565 อีกครั้ง รวมทั้งประชาสัมพันธ์ให้ประชาชนได้สวมหน้ากากอนามัยตลอดเวลาและให้งดเปิดหน้าต่างในช่วงเวลากลางคืนซึ่งเป็นช่วงเกิดกลิ่นดังกล่าวด้วย

ขณะเดียวกันมีรายงานจากทางการ จ.ท่าขี้เหล็ก ว่าได้มีคำสั่งให้ปิดโรงงานทำปูนขาว  ตั้งอยู่บ้านสะโถ่งบน-ลาง จ.ท่าขี้เหล็ก ห่างจากชายแดน 6-8 กิโลเมตร แล้ว 

โดยคำสั่งปิดดังกล่าวมีขึ้นหลังจากเกิดกลิ่นเหม็นมานานหลายเดือนขณะที่โรงงานเปิดมาได้ประมาณ 6 เดือน และเมื่อเกิดปัญหากลิ่นเหม็นมายังฝั่งไทยทางคณะกรรมการชายแดนไทย-เมียนมา ระดับท้องถิ่น หรือทีบีซีฝ่ายไทยได้แจ้งให้ทางทีบีซีฝ่ายเมียนมา ได้รับทราบดังกล่าว 

ทั้งนี้กลิ่นจากโรงงานยังส่งผลกระทบต่อชาวบ้านในบ้านสะโถ่งบน บ้านสะโถ่งล่าง บ้านเป็งว่า บ้านผะตินบากง ฯลฯ ใน จ.ท่าขี้เหล็ก เช่นกัน และคาดว่าอาจเป็นสาเหตุเดียวกับที่ชาวบ้านฝั่งไทยได้รับผลกระทบ.