วันที่ 8 ก.ค.65 เพจเฟซบุ๊ก เรื่องเล่าหมอชายแดน โพสต์ข้อความระบุว่า...
ชายแดนตอนนี้มีเรื่องตื่นเต้นหลายเรื่อง ทั้งเรื่องเครื่องบินที่ชอบบินมาลัดสนามหญ้าหน้าบ้าน มาแบบหยอกๆให้ใจสั่นเล่น ทั้งเรื่องโควิดที่เพิ่งซาลงไป และมีประเด็นฮอตๆใหม่คือการกลับมาระบาดของไข้มาลาเรีย
ตอนฉันมาทำงานที่ชายแดนเมื่อ 18 ปีก่อนคนไข้มาลาเรียประมาณหมื่นกว่าคนต่อปี โรงพยาบาลอุ้มผางแทบจะเปลี่ยนชื่อเป็นโรงพยาบาลมาลาเรีย ทุกเตียงที่นอนเรียงรายดริปยาควินิน ทั้งเด็ก ผู้ใหญ่ หญิงตั้งครรภ์ ทุกคนที่มาโรงพยาบาลจะได้รับการตรวจ Thick film บางคนผลบวกทั้งๆที่ยังไม่มีอาการด้วยซ้ำ ฉันเคยมีคนไข้มาลาเรียนั่งรถมอเตอร์ไซด์ลงดอยมาอย่างทุลักทุเล ตกหลุมถนนจนไส้เลื่อนต้องผ่าตัดด่วน เกร็ดเลือดก็ต่ำมาก แพทย์ก็ผ่าตัดด้วยอาการใจสั่นลุ้นหัวใจจะวาย สมัยนั้นเหนื่อยยากกับมาลาเรียจริงๆติดตามเราเหมือนเป็นเวรกรรม แต่ก็ถือว่ามีประสบการณ์เยอะมากทั้งให้ยาเอง เจาะเลือด ย้อมสไลด์ดูเอง นับเชื้อมาลาเรียเอง ออกควบคุมโรคแบบโคตรมันส์ แต่มาลาเรียไม่ชอบเรา เรายังไม่เคยเป็น แต่เป็นไข้เลือดออกมา 4 รอบเอง ต่อมาเมื่อมียา Arthesunate เข้ามาชีวิตก็ดีขึ้นเยอะเลยเพราะให้ยาง่ายกว่า ผลลัพธ์ดี ผลข้างเคียงน้อย
ตอนเรียนจบอายุรกรรมมาอยู่แม่สอดคนไข้มาลาเรียก็ยังเยอะ ฉันก็มีโอกาสดีได้ทำวิจัยยารักษามาลาเรียใหม่ๆหลายตัว ทำให้ได้ดูแลคนไข้ใกล้ชิดมาก ในระดับนอนเฝ้าข้างเตียง ได้เห็นการเปลี่ยนแปลงของคนไข้แบบเรียลไทม์
ต่อมาก็มีความพยายามของกองมาลาเรีย กรมควบคุมโรคกระทรวง สธ สสจ โรงพยาบาลชายแดนทั้ง 5 อำเภอ หน่วยควบคุมโรคที่นำโดยแมลงในพื้นที่ (นคม) NGO ต่างๆที่เกี่ยวข้อง ที่ฉันจำได้แกนนำคือ นพ ศุภกิจที่ดำรงตำแหน่งรอง นพ สสจ ตากในตอนนั้น และ นพ วิทยา หมอระบาดประจำโรงพยาบาลแม่สอด และ NGO ที่ทำมาตรการ Early test and treat ตรวจเร็วรักษาเร็ว โดยมี Malaria worker แบกเป้บุกตะลุยเข้าป่า เข้าไปในหมู่บ้านแบบเชิงรุก ขณะเดียวกันก็กำจัดพาหะในแหล่งเพาะพันธุ์ต่างๆ คือมันโคตรเวิร์คเลย จำนวนคนไข้ลดเหลือ 1-2,000 คนต่อปีทำได้ยังไงและแทบจะไม่มีคนเสียชีวิตเลยมาเกือบ 5 ปีแล้ว ฉันเคยมีประสบการณ์เข้าไปควบคุมยุงในศูนย์อพยพนุโพ อำเภออุ้มผางเพราะมีโรคเท้าช้างระบาด ไปดูว่าเขาใช้สารเคมีอะไรฆ่ายุง ต้องพ่นยังไง บุกขึ้นไปดูบ้านชาวบ้านว่าเขาอยู่กันยังไง กางมุ้งแล้วจะช่วยได้ไหม กางแล้วต้องปูเสื่อด้านล่างด้วยนะเพราะว่ายังมีรูที่พื้นจ่ะ ตอนนั้นกลัวก็กลัวแต่มันสนุกกับการทำงานมากจริงๆ ดีใจที่ได้ไปให้ความรู้ชาวบ้าน และได้เห็นสภาพแวดล้อมที่เขาอาศัยอยู่
ปีนี้ครึ่งปีแรกมีคนไข้ 2,360 คน จึงเป็นตัวเลขที่น่าสนใจของนักระบาดวิทยาทุกคน เพราะโรคดูเหมือนสงบไปนานแล้วและมีการค้นพบสายพันธุ์ PM ( Plasmodium malariae) ที่ไม่เจอมานานมากๆ หน่วยควบคุมโรคนำโดยแมลงในพื้นที่เร่งควบคุมด้วยวิธีตรวจให้ครอบคลุมและให้ยาเร็วที่สุด และให้ความรู้แก่ชาวบ้าน ส่วนใหญ่เป็น Malaria PV (Plasmodium vivax) อาการไม่หนัก ส่วนหนึ่งอาการหนักก็ส่งตัวมารักษาที่โรงพยาบาลแม่สอด
สถานการณ์โดยรวมยังไม่น่ากังวล แต่ขอความร่วมมือทุกท่านดูแลตนเองจากการถูกยุงกัด หากมีอาการให้รีบมาตรวจและรับยา และกินยาให้ครบถ้วน ส่วนการกำจัดแหล่งเพาะพันธุ์ยุงก้นปล่องที่เป็นพาหะคงยากหน่อย เพราะพื้นที่ชายแดนตากมีความอุดมสมบูรณ์ มีป่าไม้ มีแหล่งน้ำธรรมชาติไหลเย็น คิดในแง่ดีก็มีนะ ..มีป่าดี จึงมีมาลาเรีย ..
เราอยู่ในพื้นที่ที่มีป่าไม้สมบูรณ์มากๆนะ
ขอบคุณข้อมูล/ภาพ : เพจเฟซบุ๊ก เรื่องเล่าหมอชายแดน