วันที่ 5 ก.ค.65 ผู้สื่อข่าวรายงาน ว่า กรมราชทัณฑ์ได้เปิดทัณฑสถานบำบัดพิเศษกลาง นำชมกระบวนการบำบัดและฟื้นฟูผู้ติดยาเสพติดระบบต้องโทษ กรมราชทัณฑ์ โดยมีนายธวัชชัย ชัยวัฒน์ รองอธิบดีกรมราชทัณฑ์และโฆษกกรมราชทัณฑ์ เป็นประธานในพิธี พร้อมด้วย นายสมบูรณ์ ศิลา ผู้อำนวยการทัณฑสถานบำบัดพิเศษกลาง นำคณะสื่อมวลชนเข้าศึกษาดูงาน เพื่อเผยแพร่กระบวนการบำบัดและฟื้นฟูสมรรถภาพของผู้ติดยาเสพติดระบบต้องโทษของกรมราชทัณฑ์ไปยังภาคประชาชนและสังคม ตั้งแต่กระบวนการรับตัวผู้ต้องขัง การบำบัดและฟื้นฟูสมรรถภาพ ไปจนถึงการเตรียมความพร้อมก่อนปล่อย และการติดตามหลังพ้นโทษ ณ ทัณฑสถานบำบัดพิเศษกลาง กรุงเทพมหานคร
ทั้งนี้ นายธวัชชัย กล่าวว่า กระบวนการบำบัดฟื้นฟูผู้ติดยาเสพติดระบบต้องโทษ (Correctional System) คือ ระบบการบำบัดฟื้นฟูผู้ที่ถูกจับกุมดำเนินคดีและที่อยู่ระหว่างถูกคุมขัง ที่มีประวัติเกี่ยวข้องกับการเสพยาเสพติด มีขั้นตอนการดำเนินงาน ประกอบด้วย 1.การจำแนก/คัดกรองผู้ต้องขัง 2.กระบวนการบำบัดฟื้นฟู 3.การเตรียมความพร้อมผู้ต้องขังติดยาเสพติดก่อนพ้นโทษ 4.การติดตามหลังพ้นโทษ 5.การติดตามประเมินผล และ 6.การบันทึกข้อมูลในระบบข้อมูลการบำบัดรักษาและฟื้นฟู ผู้ติดยาเสพติดของประเทศ (บสต.) และระบบข้อมูลผู้ต้องขังของกรมราชทัณฑ์
โดย โฆษกกรมราชทัณฑ์ กล่าวต่อว่า ขั้นตอนการบำบัดและฟื้นฟูฯ เริ่มตั้งแต่กระบวนการ คัดกรองผู้ต้องขัง ด้วยการจำแนก/คัดกรองผู้ต้องขังเข้าใหม่ทุกราย โดยใช้แบบคัดกรองเพื่อแบ่งกลุ่มผู้ใช้ ยาเสพติดออกเป็น 3 กลุ่ม คือ กลุ่มผู้ใช้ กลุ่มผู้เสพ และกลุ่มผู้ติดยาเสพติด เพื่อให้ได้รับการบำบัดฟื้นฟู อย่างถูกต้อง ทั้งในด้านการปรับเปลี่ยนบุคลิกภาพ ทัศนคติ ความคิด และพฤติกรรมให้มีความเข้มแข็ง ไม่หวนกลับไปใช้ยาเสพติดอีก และเมื่อได้รับการบำบัดฯ แล้ว จะได้รับการติดตามดูแลตามกรอบเวลาขณะที่อยู่ในเรือนจำและทัณฑสถาน และเมื่อใกล้ครบกำหนดพ้นโทษ จะได้รับการเตรียมความพร้อมก่อนปล่อยของผู้ต้องขังติดยาเสพติดโดยเฉพาะ ด้วยหลักสูตรการฟื้นฟูสมรรถภาพผู้ต้องขังติดยาเสพติดก่อนพ้นโทษ เพื่อเตรียมความพร้อมและส่งเสริมองค์ความรู้ด้านทักษะชีวิต ทักษะสังคม และการป้องกันการเสพยาซ้ำ
ซึ่งปัจจุบัน ระบบการบำบัดฟื้นฟูผู้ต้องขังติดยาเสพติด กรมราชทัณฑ์ มีทั้งหมด 4 รูปแบบด้วยกัน คือ 1.การบำบัดและฟื้นฟูสมรรถภาพผู้ต้องขังติดยาเสพติดในรูปแบบชุมชนบำบัด 2.การบำบัดและฟื้นฟูสมรรถภาพผู้ต้องขังเสพยาเสพติดในรูปแบบวิวัฒน์พลเมืองราชทัณฑ์ ด้วยกระบวนการลูกเสือ (ลูกเสือวิวัฒน์เพื่อพลังแผ่นดิน) 3.การบำบัดและฟื้นฟูสมรรถภาพผู้ต้องขังเสพยาเสพติดในรูปแบบการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสำหรับกลุ่มผู้เสพยาเสพติดและผู้ค้ารายย่อยในเรือนจำและทัณฑสถาน และ 4.การฟื้นฟูสมรรถภาพผู้ต้องขังติดยาเสพติดก่อนพ้นโทษในเรือนจำและทัณฑสถาน
อีกทั้ง นายธวัชชัย กล่าวเพิ่มเติมว่า ด้านการติดตามผล เนื่องจากกรมราชทัณฑ์ มีการปล่อยตัว ผู้พ้นโทษทั้งสิ้น 5 รูปแบบที่แตกต่างกัน ทั้งก่อนกำหนดและตามกำหนดโทษ ส่งผลให้ผู้ติดยาเสพติดบางราย อาจจะยังไม่รับการติดตามประเมินผลครบตามกำหนด จึงแบ่งการติดตามผล ออกเป็น 3 รูปแบบด้วยกัน คือ 1.ผู้ที่ผ่านการบำบัดฯ แต่ยังติดตามหลังการบำบัดไม่ครบ ให้ส่งศูนย์เพื่อประสานการดูแลผู้ผ่านการบำบัดฟื้นฟูฯ ในระดับจังหวัด 2.ผู้ที่ผ่านการบำบัดฯ และได้รับการติดตามครบตามเกณฑ์ เมื่อพ้นโทษให้ส่งข้อมูล ไปยังศูนย์เพื่อประสานการดูแลผู้ผ่านการบำบัดฟื้นฟูฯ เพื่อติดตามช่วยเหลือด้านการศึกษา อาชีพ การมีงานทำ การพัฒนาคุณภาพชีวิตและสังคม และ 3.หลังพ้นโทษจากคดียาเสพติด กรณีผู้ป่วยมีโรคร่วมด้านร่างกายและจิตใจให้เรือนจำและทัณฑสถานในพื้นที่ ส่งข้อมูลผู้ป่วยให้หน่วยงานที่เกี่ยวข้องในพื้นที่อย่างน้อย 1 ครั้ง/เดือน เพื่อติดตามดูแลช่วยเหลือด้านสุขภาพกาย และจิตใจอย่างต่อเนื่อง
นอกจากนี้ กรมราชทัณฑ์ ยังมีระบบติดตามประเมินผลด้านการบำบัดและฟื้นฟูสมรรถภาพผู้ต้องขังติดยาเสพติดระบบต้องโทษ ด้วยระบบข้อมูลผู้ต้องขังและการติดตามผ่านโครงการฯ รวมถึงติดตามผ่านกระบวนการอื่น ๆ และนำข้อมูลที่ได้ ไปใช้ประโยชน์ในการวางแผนการบำบัดฟื้นฟูและแก้ไขพัฒนาพฤตินิสัยผู้ต้องขัง เพื่อแก้ไขปัญหาการเสพและการติดยาเสพติดโดยยึดผู้ป่วยเป็นศูนย์กลาง ให้ผู้เสพ/ผู้ติดยาเสพติด สามารถเข้าถึงการบำบัดและฟื้นฟูสมรรถภาพอย่างครบถ้วน ตลอดจนได้รับการติดตามดูแลช่วยเหลือ อย่างมีคุณภาพ และมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นเพื่อป้องกันการเสพติดซ้ำ สอดคล้องกับนโยบายด้านการป้องกันและปราบปรามยาเสพติดของรัฐบาล รวมถึงนโยบายของกรมราชทัณฑ์ ในการแก้ไขและพัฒนาพฤตินิสัยผู้ต้องขังติดยาเสพติด เพื่อคืนคนดีสู่สังคม