“ตุงโจค ตุงไจย” ต้นแบบตุงเมืองแพร่ สัญลักษณ์ไหว้พระธาตุช่อแฮ พระธาตุประจำปีของคนปีขาล

ตุง คือสัญลักษณ์ และ เอกลักษณ์ อันบ่งบอกถึงความหมาย ความสุข ความมีโชค มีชัย ของคนในภาคเหนือ ในงานประเพณีต่างๆ ของคนภาคเหนือ มักจะมีตุงเข้ามาเกี่ยวข้องเสมอ สำหรับตุงเมืองแพร่นั้น ต้นแบบจะเป็นตุงตัดลวดลาย จากกระดาษ แล้วนำมาแปะในผ้าหรือกระดาษที่ขึ้นรูปเป็นตุง เช่น ลวดลายประจำยาม คือการตัดกระดาษ เป็นกลีบลวดลายต่างๆ 1 ชั้น จะมี 4 กลีบ 2 ชั้น เป็น 8 กลีบ แล้วนำไปติดบนกระดาษหรือผ้า ที่ทำเป็นตุง ส่วนการ ทอตุงเป็นผืน แล้วยกเป็นดอกลวดลายสัตว์มงคลต่างๆ นั้น เป็น ตุงของชนเผ่า สำหรับตุงมงคลนั้น ในแพร่เราจะเรียกว่า ตุงลวดลายระหว่างห้อง คือห้อง 1 3 5 7 9 11 เป็นตุงมงคล เป็น ตุงที่สามารถใช้ในกิจกรรม เสริมมงคลให้กับคนที่มีชีวิตอยู่ เราเรียกว่า ตุงตัวเปิ้น ตัวเปิ้นคือตัวเราเอง เป็นต้น สำนักงานการท่องเที่ยวแห่งประเทศไทยสำนักงานแพร่ และสำนักงานวัฒนธรรมจังหวัดแพร่ จึงได้มีการบูรณาการร่วมกันในการจัดทำโครงการ ตุงต้นแบบตุงเมืองแพร่ โดยชุมมชนมีส่วนร่วมในกระบวนการ นายอนันต์ สีแดง ผู้อำนวยการสำนักงานการท่องเที่ยวเที่ยวแห่งประเทศไทยสำนักงานแพร่ เปิดเผยว่า ตุง ถือว่าเป็นสัญลักษณ์ของความหมายดีๆ ในการที่ได้ไปเมือง ๆ หนึ่ง ไม่ว่าจะไปเพื่อการท่องเที่ยว ไปทำธุระ หรือไปทำงาน หากมองถึงเรื่องการสร้างความทรงจำที่งดงาม หรือสิ่งที่เป็นคุณค่าทางจิตใจ เชื่อแน่ว่าหลาย ๆ คนอาจจะมีวิธีการหรือกระบวนการที่แตกต่างกันไป ทั้งการไหว้พระขอพร การทำบุญในรูปแบบต่างๆ และสิ่งที่ขาดไม่ได้คือในการท่องเที่ยวแต่ละครั้ง การหาซื้อของฝาก ของที่ระลึก เป็นสิ่งที่เรามักจะมีกลับไปให้กับญาติมิตร เพื่อนฝูง หรือบุคคลอันเป็นที่รัก “จังหวัดแพร่ ตุง ถือเป็นสัญลักษณ์ และเป็นสิ่งสำคัญที่เราจะนำเอาของดีมีคุณค่า มาเป็นเอกลักษณ์อีกอย่างหนึ่ง ประจวบกับ ทุกปี จังหวัดแพร่ มีประเพณีที่สำคัญคือ ประเพณีไหว้พระธาตุแฮ เมืองแพร่แห่ตุงหลวง ที่วัดพระธาตุช่อแฮ พระอารามหลวงเป็นวัดประจำปี คนที่เกิดปีเสือ หรือปีขาล ซึ่งปีนี้ ตรงกับปีนักษัติปีขาล หรือปีเสือ โดยมีความเชื่อว่าหากใครเกิดปีขาลจะต้องมากราบไหว้พระธาตุช่อแฮ เพื่อความเป็นสิริมงคล ดังนั้นในปีนี้ นอกจากจะได้ไหว้พระธาตุช่อแฮสำหรับคนเกิดปีขาลแล้ว การนำตุงโจค ตุงไจย กลับไปเป็นของที่ระลึก ถือเป็นสัญลักษณ์แห่งความโขคดี และความเป็นมงคลแก่ครอบครัวด้วย” นายอนันต์ กล่าว ขณะที่ สิบเอกกรวรรณ สุ่มมาตย์ วัฒนธรรมจังหวัดแพร่ เปิดเผยถึงกระบวนการ ในการประดิษฐ์ตุง ในแต่ละขั้นตอน และ กลุ่มเป้าหมาย คือ แนวคิดการจัดนำตุงมาเป็นสื่อสัญลักษณ์ในปี 2565 ภายใต้แนวคิดการจัดกิจกรรมของการไหว้พระธาตุช่อแฮ ซึ่งเป็นพระธาตุประจำปีของคนเกิดปีขาล เสือ และทุกๆปีในวันขึ้น 9 ค่ำ ถึงขึ้น 15 ค่ำ เดือน 4 ใต้ (เดือน 6 เหนือ) จะมีการจัดงานประเพณีไหว้พระธาตุช่อแฮ เมืองแพร่ แห่ตุงหลวง  เป็นประจำ ดังนั้น จึงได้นำเอาตุงมาใช้ในการส่งเสริมกิจกรรมนี้ด้วย สำนักงานวัฒนธรรมจังหวัดแพร่ จึงได้จัดกิจกรรมเสวนาเรื่องตุง เพื่อให้เผยแพร่ องค์ความรู้ และสร้างการรับรู้เรื่องการนำตุงมาใช้ในการประกอบกิจกรรม การใช้ตุงในการถวายบูชา รวมถึงการประดับตกแต่งบ้านเรือนด้วยตุงมงคลต่างๆ นอกจากนี้ ยังได้มีการอบรมให้ความรู้ในการประดิษฐ์ตุง ให้แก่บุคลากร รวมถึงสร้างฐานการเรียนรู้ภายในสำนักงานวัฒนธรรมจังหวัดแพร่ เพื่อ ให้ผู้ที่สนใจมาเรียนรู้การประดิษฐ์ตุงมงคลต่าง ๆ “และขณะเดียวกัน ก็ได้เผยแพร่และเชิญชวนหน่วยงาน ส่วนราชการ ภาครัฐเอกชน ประชาชน สถานศึกษาทุกแห่งในจังหวัดแพร่ ร่วมประดับตกแต่งตุง ตลอดปี 2565 รวมถึงในงานประเพณีไหว้พระธาตุช่อแฮ เมืองแพร่ แห่ตุงหลวง ประจำปี 2565 ที่จะจัดขึ้นในช่วงระหว่างวันที่ 11-17 มีนาคม 2565 ภายในขบวนแห่ จะมีการแห่ตุงที่มาความยาวที่สุดในโลก กว่า 70เมตร และจะมีการถวายตุงชัย เพื่อถวายเป็นพระราชกุศลแด่ พระบาทสมเด็จพระปรเมนทร รามาธิบดีศรีสินทรมหาวชิราลงกรณ พระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว และสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปี  จำนวน 10 ตัวๆละ 9 ห้อง ซึ่ง จำนวน 10 เท่ากับการเสด็จครองราชย์ในราชวงศ์จักรี ในรัชกาลที่ 10  และ จำนวน 9 มาจากสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปี เป็นพระบรมราชินี ในรัชการที่ 9 อีกด้วย” สิบเอกกรวรรณ กล่าว +++++++++++++++