ปั้นดินให้เป็นดาว ที่บางเสด็จ ตุ๊กตาชาววังบ้านบางเสด็จ หัตถกรรมพื้นบ้าน จ.อ่างทอง โครงการในพระราชดำริพระบรมราชชนนีพันปีหลวง

บ้านบางเสด็จ อำเภอป่าโมก จังหวัดอ่างทอง เป็นในสถานที่ซึ่งมีความสำคัญด้านประวัติศาสตร์ และเป็นหมู่บ้านที่ พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตรและสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวมหาวชิราลงกรณ บดินทรเทพยวรางกูร สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี และพระบรมวงศานุวงศ์ เสด็จมาเยือนรวมทั้งสิ้นถึง 32 ครั้ง ศูนย์ตุ๊กตาชาววังบ้านบางเสด็จ เป็นโครงการที่สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ทรงมีพระราชดำริให้จัดตั้งขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2519 พระบรมราชชนนีพันปีหลวง เสด็จพระราชดำเนินเยี่ยมราษฎร์ ตำบลบางเสด็จ อำเภอป่าโมก จังหวัดอ่างทอง ทรงทราบว่าราษฎร์ประสบปัญหาน้ำท่วม พื้นที่ทางการเกษตรได้รับความเสียหาย ราษฎร์ขาดรายได้ พระบรมราชชนนีพันปีหลวงจึงมีพระราชดำริให้ช่วยเหลือราษฎร์ โดยนำโครงการปั้นตุ๊กตาชาววัง มาฝึกอบรมชาวบ้าน เพื่อให้เป็นอาชีพเสริมสร้างรายได้ให้กับราษฎร์ ในปัจจุบันการปั้นตุ๊กตาชาววังได้กลายเป็นอาชีพหลักของราษฎร์ ตำบลบางเสด็จ ตุ๊กตาชาววังเป็นสินค้าหัตกรรมที่ทรงคุณค่า เป็นตุ๊กตาที่ปั้นจากดินเหนียว แสดงให้เห็นถึงวิถีชีวิตความเป็นอยู่ ประเพณีวัฒนธรรมของคนไทย เช่น ตุ๊กตาแสดงวิถีการค้าขายทางน้ำ ตุ๊กตาชุดการละเล่นของเด็กไทย วงมโหรีปี่พาทย์ คำพังเพย ผลไม้นานาชนิด ทุกชุดมาความประณีตและสวยงามราวกับมีชีวิต ปัจจุบันก็มีหน่วยงานที่เกี่ยวข้องในพื้นที่ โดยกองอำนวยการรักษาความมั่นคงภายในจังหวัดอ่างทอง ได้ทำหน้าที่ในการประสานงานร่วมกับ สำนักงานการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยได้เข้ามาต่อยอดและส่งเสริมองค์ความรู้ในการพัฒนา การปั้นตุ๊กตาชาววัง ให้มีการเพิ่มมูลค่าเพื่อสร้างรายได้ และยกระดับคุณภาพมีชีวิตความเป็นอยู่ของสมาชิกให้ดีขึ้น พันจ่าเอก พัฒน์ ผดุงญาติ ผอ.กศน. จ.อ่างทอง ได้กล่าวว่า “ศูนย์ตุ๊กตาชาววังบ้านบางเสด็จ เกิดจากพระมหากรุณาธิคุณของสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ที่ทรงมีพระราชดำริที่จะช่วยเหลือราษฎร์ในตำบลบางเสด็จ ที่ประสบปัญหาน้ำท่วมที่ทำกิน โดยจัดให้มีการฝึกอบรมการปันตุ๊กตาชาววัง จากดินเหนียวที่มีอยู่เป็นจำนวนมากในพื้นที่ และยังเป็นดินเหนียวที่มีคุณภาพดี อาชีพการปั้นตุ๊กตาชาววังเป็นอาชีพที่สร้างรายได้ให้กับราษฎร์ในตำบลบางเสด็จ สร้างความเป็นอยู่และชีวิตที่ดีขึ้นให้กับราษฎร์ ในปัจจุบันมีการต่อยอดการปั้นตุ๊กตาชาววังจากชิ้นเล็ก ให้ใหญ่ขึ้นเท่าคนจริงเป็นผลิตภัณฑ์ใหม่ที่ทางศูนย์กำลังพัฒนา สำหรับด้านการตลาดมีการจัดจำหน่ายผลิตภัณฑ์ที่ศูนย์ การนำไปร่วมจำหน่ายกับศูนย์ศิลปาชีพ และส่งออกจำหน่ายต่างประเทศ นอกจากนี้ยังเป็นแหล่งเรียนรู้และท่องเที่ยวให้กับประชาชนที่สนใจได้เดินทางเข้ามาเรียนรู้และท่องเที่ยวอีกด้วย” นางรุจี วิจิตตรานุรักษ์ สมาชิกศูนย์ตุ๊กตาชาววังบ้านบางเสด็จ กล่าวถึงพระมหากรุณาธิคุณว่า “ พื้นที่บางเสด็จประสบปัญหา น้ำท่วมและน้ำแล้งการทำนาไม่ค่อยจะได้ผลดีนัก การปั้นตุ๊กตาชาววังนับเป็นอาชีพที่สร้างรายได้ให้กับชาวบ้าน จนเป็นอาชีพหลักของบางคนไปแล้ว สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง มีพระมหากรุณาธิคุณกับชาวบ้านบางเสด็จเป็นอย่างมาก ทรงส่งครูมาช่วยสอนให้ชาวบ้านปั้นตุ๊กตาชาววัง จากดินเหนียว พระองค์ช่วยให้ชาวบ้านมีงานทำมีรายได้มากขึ้น เกิดการรวมกลุ่ม ชาวบ้านมีความรัก ความสามัคคี ทุกพระองค์ทรงเมตตาชาวบ้านบางเสด็จอย่างมาก ทุกพระองค์ได้เสด็จมาที่บางเสด็จทุกพระองค์ นับเป็นพระมหากรุณาธิคุณอย่างยิ่ง” ศูนย์ตุ๊กตาชาววังบ้านบางเสด็จ ตั้งอยู่ภายในบริเวณวัดท่าสุทธาวาส เป็นอาคารทรงไทย 2 ชั้น ชั้นล่าง เป็นพื้นที่แสดงผลงาน จำหน่ายผลิตภัณฑ์ และสาธิตปั้นตุ๊กตาชาววัง ชั้นบน เป็นพื้นที่แสดงนิทรรศการ บอกเล่าความเป็นมาของชุมชนเมื่อครั้งที่ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช บรมนาถ พร้อมด้วยพระบรมวงศานุวงศ์ได้เสด็จมาที่บางเสด็จ และในปี 2519 สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวงที่ได้เสด็จมาที่บางเสด็จได้เห็นความทุกข์ยากของราษฎร์ที่เกิดจากปัญหาน้ำท่วม ทรงมีพระราชดำริให้มีการนำครูมาฝึกอบรมชาวบ้านให้มีความรู้เรื่องการปั้นตุ๊กตาชาววัง และก่อตั้งศูนย์ตุ๊กตาชาววังขึ้น ในปัจจุบันได้มีการรวมกลุ่มในรูปแบบของสหกรณ์โดยมีศูนย์กลางอยู่ที่ศูนย์ปั้นตุ๊กตาชาววังบ้านบางเสด็จ มีการจัดจำหน่ายผลิตภัณฑ์ เป็นแหล่งท่องเที่ยว และยังเป็นศูนย์การเรียนรู้เรื่องภูมิปัญญา และยังเป็นงานศิลปหัตถกรรมที่ได้สืบทอดจากรุ่นลูกสู่รุ่นหลานจนถึงปัจจุบัน ซึ่งเป็นไปตามพระราชปณิธานของสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ที่จะนำความอยู่ดีกินดีมาสู่ราษฎร์ และยังสามารถสืบสานงานหัตกรรมที่เป็นภูมิปัญญาของไทยสู่ลูกหลานให้เป็นมรดกทางวัฒนธรรมสืบไป ศูนย์ตุ๊กตาชาววังบ้านบางเสด็จ เปิดให้เข้าชมทุกวัน เวลา 09.00-16.00 น. สอบถามข้อมูลเพิ่มเติม โทร. 0 3586 8317, 06 1494 0538 ขอขอบคุณข้อมูลจาก : รายการคนไทยหัวใจเดียวกัน ตอนศูนย์ตุ๊กตาชาววังบ้านบางเสด็จ ออกอากาศวันเสาร์ที่ 20 พ.ย.2564 เวลา 13.10-13.35 น. ทาง ททบ.5