เหรียญสมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (อยู่) วัดสระเกศ กทม.

สัปดาห์พระเครื่อง / อ.ราม วัชรประดิษฐ์ ท่านเจ้าประคุณสมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (อยู่) พระสังฆราชองค์ที่ 15 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ ประสูติในสมัยรัชกาลที่ 5 เมื่อปี พ.ศ.2417 ที่เรือนแพหน้าวัดกัลยาณมิตร ฝั่งธนบุรีในสมัยก่อน เมื่อทรงพระเยาว์ได้ศึกษาเล่าเรียนกับบิดาซึ่งเป็นบูรพาจารย์ แล้วมาศึกษาต่อกับพระอาจารย์ช้าง ที่วัดสระเกศ ในด้านเขียนอ่าน คำนวณ ลูกคิด และโหราศาสตร์ ต่อมาบรรพชาเป็นสามเณรทรงศึกษาภาษาบาลีและมูลกัจจายน์ ในสำนักพระอาจารย์ช้างเช่นกัน มาศึกษาพระปริยัติธรรมกับพระธรรมกิติ (เม่น) ซึ่งต่อมาได้เป็นเจ้าอาวาสวัดสังเวช บางลำพู และศึกษาต่อที่สำนักสมเด็จพระวันรัต (แดง) และสำนักพระยาธรรมปรีชา (ทิม) ตามลำดับ พระองค์สามารถเข้าสอบแปลพระปริยัติธรรมได้เปรียญ 4 ประโยคตั้งแต่ยังเป็นสามเณรอยู่ เมื่ออุปสมบทเป็นพระภิกษุได้รับพระฉายาว่า “ญาโณทโย” ทรงศึกษาเพิ่มเติมกับพระอาจารย์อีกหลายๆ สำนัก ด้วยพระสติปัญญาอันฉลาดหลักแหลม จึงสามารถศึกษาวิชาการทุกๆ แขนงได้อย่างแตกฉาน ทรงเข้าสอบแปลพระปริยัติธรรมเปรียญ 9 ประโยคตั้งแต่ต้นจนจบโดยไม่ผิดพลาดเลยเป็นองค์แรกในสมัยรัชกาลที่ 5 นับได้ว่าทรงมีพระปรีชาสามารถสูงยากจะหาผู้เทียบเสมอได้ ทรงมีความชำนาญด้านพระบาลี อรรถกถา และฎีกาต่างๆ ทรงเป็นผู้ชำระอัฏฐกถาวิภังศปกรณ์ชื่อ “สัมโนหวิโนทนี” นอกจากนี้ ทรงมีความเชี่ยวชาญโหราศาสตร์มาก สามารถพยากรณ์หาฤกษ์ยามได้อย่างแม่นยำ ตลอดพระชนมายุทรงอุทิศตนแก่พระบวรพุทธศาสนาอย่างแท้จริง ทั้งวัตรปฏิบัติ ศาสนกิจ และสังฆกรรมต่างๆ พระองค์ได้รับพระมหากรุณาธิคุณพระราชทานสัญญาบัตรสมณศักดิ์เรื่อยมาตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 5 จนถึงรัชกาลที่ 9 ดังนี้ - รัชกาลที่ 5 พ.ศ.2451 เป็นที่พระปิฎกโกศล ตำแหน่งพระราชาคณะ - รัชกาลที่ 6 เป็นที่พระราชเวที ต่อมาขึ้นเป็นที่พระเทพเวที เจ้าอาวาสวัดสระเกศ พ.ศ.2467 - รัชกาลที่ 7 พ.ศ.2470 เป็นที่พระธรรมเจดีย์ ตำแหน่งพระราชาคณะชั้นธรรม - รัชกาลที่ 8 พ.ศ.2488 เป็นที่พระธรรมวโรดม พระราชาคณะตำแหน่งเจ้าคณะรอง - รัชกาลที่ 9 พ.ศ.2496 เป็นที่สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ และในปี พ.ศ.2506 ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ สถาปนาให้ดำรงตำแหน่งสมเด็จพระสังฆราช มีพระนามว่า “สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ” ถึงแม้พระองค์จะดำรงตำแหน่งหรือสมณศักดิ์ใดก็ตาม ก็ยังคงดำรงพระองค์เช่นเดิมมีเมตตาธรรมช่วยเหลือผู้เดือดร้อนโดยไม่เลือกชนชั้นวรรณะ เป็นที่เคารพรักและศรัทธาเลื่อมใสของพุทธศาสนิกชนทุกยุคทุกสมัย พระองค์สิ้นพระชนม์ในปี พ.ศ.2508 พระชนมายุ 91 พรรษา วัตถุมงคลและเครื่องรางของขลังของท่านเจ้าประคุณสมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (อยู่) นั้น ได้รับความนิยมจากพุทธศาสนิกชนทุกแวดวงที่จะมีไว้สักการบูชาเพื่อความเป็นสิริมงคล ที่เป็นที่นิยมเล่นหากันอย่างกว้างขวางคือ พระภควัมบดี และเหรียญรูปเหมือนซึ่งมีทั้งหมด 3 รุ่น พระภควัมบดีนั้นค่อนข้างหายากมาก แต่ “เหรียญรูปเหมือน” ยังพอมีให้เช่าหาสะสมกันอยู่ เหรียญรุ่นแรกสร้างเมื่อปี พ.ศ.2496 ครั้งทรงดำรงสมณศักดิ์ที่สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ ลักษณะเป็นเหรียญปั๊มเนื้อทองแดง รูปหยดน้ำ หูในตัว ด้านหน้าเป็นรูปเหมือนครึ่งองค์หน้าตรง มีอักษรไทยว่า “สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (ญาโณทโย อยู่ ป.๙) วัดสระเกศ” ด้านหลังเป็น “ยันต์องค์พระ” บรรจุอักขระขอมอ่านว่า “นิ มะ ติติ” ส่วนเหรียญอีก 2 รุ่นนั้น สร้างเพื่อเป็นที่ระลึกในโอกาสงานฉลองพระสุพรรณบัฏ พ.ศ.2506 และในโอกาสงานฉลองพระชนมายุครบ 90 พรรษา พ.ศ.2507 เป็นเหรียญทรงกลมทั้งสองรุ่นครับผม