ทุกปีช่วงวันสารทไทย ในวันแรม 15 ค่ำ เดือน 10 จะได้เห็นประเพณีสำคัญของจังหวัดเพชรบูรณ์ ที่สืบต่อกันมาอย่างยาวนานตั้งแต่สมัยโบราณนานกว่า 500 ปี นั่นก็คือ “ประเพณีอุ้มพระดำน้ำ” ซึ่งนับได้ว่าเป็นประเพณีที่เป็นมรดกทางวัฒนธรรมและมีเพียงที่เดียวในโลก นอกจากตำนานที่มาของประเพณีอุ้มพระดำน้ำแล้ว ยังมีเรื่องของความเชื่ออีกว่าหลังจากการประกอบพิธีอุ้มพระดำน้ำแล้ว องค์พระจะไม่หายไปจากวัดและจะมีฝนตกต้องตามฤดูกาล การเกษตร พืชผลอุดมสมบูรณ์ บ้านเมืองก็จะมีแต่ความสงบสุข ชาวเพชรบูรณ์ก็จะมีแต่ความเจริญรุ่งเรืองอีกด้วย
ผู้สื่อข่าวรายงานว่า เมื่อวันที่ 6 ตุลาคม 2564 ณ วัดไตรภูมิ ต.ในเมือง อ.เมือง จ.เพชรบูรณ์ เจ้าเมือง นายกฤษณ์ คงเมือง ผู้ว่าราชการจังหวัดเพชรบูรณ์ พร้อมด้วยกรมการเมืองทั้ง 4 คือ เวียง วัง คลัง และนา ได้ร่วมกันอัญเชิญพระพุทธมหาธรรมราชา พระคู่บ้านคู่เมืองของชาวจังหวัดเพชรบูรณ์ จากมณฑปพิธีที่วัดไตรภูมิล่องเรือไปในลำน้ำป่าสักทวนกระแสน้ำขึ้นไป ณ วังมะขามแฟบ (ท่าน้ำวัดโบสถ์ชนะมาร) สถานที่แรกที่มีคนหาปลาพบองค์พระฯ เพื่อประกอบพิธีอุ้มพระดำน้ำตามประเพณีความเชื่อความศักดิ์สิทธิ์และความเป็นสิริมงคลแก่ชาวจังหวัดเพชรบูรณ์ ทั้งนี้เพื่อสืบทอดตำนานศักดิ์สิทธิ์ที่มีกันมายาวนานกว่า 500 ปี โดยมีหัวหน้าส่วนราชการ พ่อค้า แม่ค้า ประชาชน นักท่องเที่ยว เข้าร่วมพิธีกันเป็นจำนวนมากในรูปแบบ New Normal ทั้งการสวมหน้ากากอนามัย การเว้นระยะห่างทางสังคมทุกกิจกรรมต้องไม่เกิดความแออัด
ประเพณีอุ้มพระดำน้ำเป็นตำนานที่ถูกเล่าขานนานมากกว่า 400 ปี โดยมี ชาวบ้านกลุ่มหนึ่งได้ออกหาปลาในแม่น้ำป่าสัก แต่อยู่มาวันหนึ่งเกิดเหตุอัศจรรย์ขึ้น โดยกระแสน้ำในบริเวณวังมะขามแฟบ มีพรายน้ำผุดขึ้นมาทีละน้อยจนแลดูคล้ายน้ำเดือด จากนั้นกลายเป็นวังวนดูดเอาองค์พระพุทธรูปองค์หนึ่งลอยขึ้นมาเหนือน้ำ ทำให้ชาวประมงต้องลงไปอัญเชิญพระพุทธรูปขึ้นมาประดิษฐานไว้ที่วัดไตรภูมิ แต่ในปีถัดมาตรงกับวันแรม 15 ค่ำเดือน 10 วันประเพณีสารทไทย พระพุทธรูปดังกล่าวได้หายไป ชาวบ้านต่างพากันระงมหา สุดท้ายไปพบพระพุทธรูปกลางแม่น้ำป่าสัก บริเวณที่พบพระพุทธรูปองค์นี้
ในครั้งแรกกำลังอยู่ในอาการดำผุดดำว่าย จึงได้ร่วมกันอัญเชิญขึ้นมาประดิษฐานที่วัดไตรภูมิอีกครั้งหนึ่งพร้อมร่วมกันถวายนามว่า"พระพุทธมหาธรรมราชา" หลังจากนั้นต่อมาในวันสารทไทย หรือวันแรม 15 ค่ำเดือน 10 เจ้าเมืองเพชรบูรณ์จึงได้กระทำพิธีอัญเชิญพระพุทธมหาธรรมราชา ลงประกอบพิธีดำน้ำเป็นประจำทุกๆปี โดยเชื่อว่าจะทำให้ฝนฟ้าตกต้องตามฤดูกาล ไพร่ฟ้าประชาชนมีความสุข บ้านเมืองปราศจากจากโรคระบาดคุกคาม จนกลายมาเป็นประเพณีอุ้มพระดำน้ำอันยิ่งใหญ่ในปัจจุบัน
สำหรับผู้ร่วมอัญเชิญองค์พระพุทธมหาธรรมราชา ประกอบพิธีอุ้มพระดำน้ำ ประจำปี 2563 ณ ท่าน้ำวัดโบสถ์ชนะมารประกอบด้วย เจ้าเมือง นายกฤษณ์ คงเมือง ผู้ว่าราชการจังหวัดเพชรบูรณ์ ,กรมการฝ่ายเวียง พล.ต.สามารถ นโนรถมงคล ผบ.มณฑลทหารบกที่ 36 ,กรมการเมืองฝ่ายวัง นายสืบพงษ์ นิ่มพูลสวัสดิ์ ,กรมการเมืองฝ่ายคลัง นายวันชัย บุญชู ผอ.สำนักงานตรวจเงินแผ่นดิน จ.เพชรบูรณ์ ,กรมการเมืองฝ่ายนา นายประจวบ นาคเทียน ประธานสหกรณ์รักษ์ศรีเทพ จำกัด ,เทวดา ได้แก่ นายแพทย์นิติ เหตานุรักษ์ ผอ.รพ.เพชรบูรณ์ และนายกสิเดช จารุเพ็ง ผอ.ท่องเที่ยวและกีฬา จ.เพชรบูรณ์ ,นายอร่าม มีเดช ประธานสภาเทศบาลเมืองเพชรบูรณ์ ผู้ลั่นฆ้อง
งานประเพณีอุ้มพระดำน้ำจังหวัดเพชรบูรณ์ ประจำปี 2564 ได้ดำเนินการตามมาตรการ D-M-H-T-T-A ของกระทรวงสาธารณสุขอย่างเข้มงวด มีการตรวจคัดกรองผู้เข้าร่วมงานด้วย Antigen Test Kit (ATK) และได้รับวัคซีนครบแล้ว ส่วนการประกอบพิธีฯ ครั้งนี้ยังได้ทำการถ่ายทอดสดผ่านทาง Facebook fan pages ประเพณีอุ้มพระดำน้ำจังหวัดเพชรบูรณ์เป็นหลักอีกด้วย
ประเพณีอุ้มพระดำน้ำเป็นตำนานที่ถูกเล่าขานนานมากกว่า 400 ปี โดยมี ชาวบ้านกลุ่มหนึ่งได้ออกหาปลาในแม่น้ำป่าสัก แต่อยู่มาวันหนึ่งเกิดเหตุอัศจรรย์ขึ้น โดยกระแสน้ำในบริเวณวังมะขามแฟบ มีพรายน้ำผุดขึ้นมาทีละน้อยจนแลดูคล้ายน้ำเดือด จากนั้นกลายเป็นวังวนดูดเอาองค์พระพุทธรูปองค์หนึ่งลอยขึ้นมาเหนือน้ำ ทำให้ชาวประมงต้องลงไปอัญเชิญพระพุทธรูปขึ้นมาประดิษฐานไว้ที่วัดไตรภูมิ แต่ในปีถัดมาตรงกับวันแรม 15 ค่ำเดือน 10 วันประเพณีสารทไทย พระพุทธรูปดังกล่าวได้หายไป ชาวบ้านต่างพากันระงมหา สุดท้ายไปพบพระพุทธรูปกลางแม่น้ำป่าสัก บริเวณที่พบพระพุทธรูปองค์นี้
ในครั้งแรกกำลังอยู่ในอาการดำผุดดำว่าย จึงได้ร่วมกันอัญเชิญขึ้นมาประดิษฐานที่วัดไตรภูมิอีกครั้งหนึ่งพร้อมร่วมกันถวายนามว่า"พระพุทธมหาธรรมราชา" หลังจากนั้นต่อมาในวันสารทไทย หรือวันแรม 15 ค่ำเดือน 10 เจ้าเมืองเพชรบูรณ์จึงได้กระทำพิธีอัญเชิญพระพุทธมหาธรรมราชา ลงประกอบพิธีดำน้ำเป็นประจำทุกๆปี โดยเชื่อว่าจะทำให้ฝนฟ้าตกต้องตามฤดูกาล ไพร่ฟ้าประชาชนมีความสุข บ้านเมืองปราศจากจากโรคระบาดคุกคาม จนกลายมาเป็นประเพณีอุ้มพระดำน้ำอันยิ่งใหญ่ในปัจจุบัน
สำหรับผู้ร่วมอัญเชิญองค์พระพุทธมหาธรรมราชา ประกอบพิธีอุ้มพระดำน้ำ ประจำปี 2563 ณ ท่าน้ำวัดโบสถ์ชนะมารประกอบด้วย เจ้าเมือง นายกฤษณ์ คงเมือง ผู้ว่าราชการจังหวัดเพชรบูรณ์ ,กรมการฝ่ายเวียง พล.ต.สามารถ นโนรถมงคล ผบ.มณฑลทหารบกที่ 36 ,กรมการเมืองฝ่ายวัง นายสืบพงษ์ นิ่มพูลสวัสดิ์ ,กรมการเมืองฝ่ายคลัง นายวันชัย บุญชู ผอ.สำนักงานตรวจเงินแผ่นดิน จ.เพชรบูรณ์ ,กรมการเมืองฝ่ายนา นายประจวบ นาคเทียน ประธานสหกรณ์รักษ์ศรีเทพ จำกัด ,เทวดา ได้แก่ นายแพทย์นิติ เหตานุรักษ์ ผอ.รพ.เพชรบูรณ์ และนายกสิเดช จารุเพ็ง ผอ.ท่องเที่ยวและกีฬา จ.เพชรบูรณ์ ,นายอร่าม มีเดช ประธานสภาเทศบาลเมืองเพชรบูรณ์ ผู้ลั่นฆ้อง
งานประเพณีอุ้มพระดำน้ำจังหวัดเพชรบูรณ์ ประจำปี 2564 ได้ดำเนินการตามมาตรการ D-M-H-T-T-A ของกระทรวงสาธารณสุขอย่างเข้มงวด มีการตรวจคัดกรองผู้เข้าร่วมงานด้วย Antigen Test Kit (ATK) และได้รับวัคซีนครบแล้ว ส่วนการประกอบพิธีฯ ครั้งนี้ยังได้ทำการถ่ายทอดสดผ่านทาง Facebook fan pages ประเพณีอุ้มพระดำน้ำจังหวัดเพชรบูรณ์เป็นหลักอีกด้วย