NARIT สถาบันวิจัยดาราศาสตร์แห่งชาติ โพสต์ผ่านเฟซบุ๊กระบุ ยาน Solar Orbiter บันทึกภาพ Coronal Mass Ejection ได้เป็นครั้งแรกหลังจากถูกส่งขึ้นไปทำภารกิจ
เมื่อวันที่ 12 กุมภาพันธ์ พ.ศ.2564 ยาน Solar Orbiter ตรวจจับการปลดปล่อยพลาสมาและสนามแม่เหล็กออกมาจากบรรยากาศชั้นโคโรนาของดวงอาทิตย์ ซึ่งเรียกว่า “Coronal Mass Ejection” หรือ CME ด้วยอุปกรณ์ SoloHI (Solar Orbiter Heliospheric Imager) แสดงให้เห็นลมสุริยะ ฝุ่น และรังสีคอสมิก ปรากฏอยู่ในห้วงอวกาศระหว่างดวงอาทิตย์และดาวเคราะห์ โดยใช้อุปกรณ์ตรวจจับเพียงชิ้นเดียวจากที่มีอยู่ทั้งหมด 4 ชิ้นหลัก
Solar Orbiter เป็นยานสำรวจดวงอาทิตย์ ที่ร่วมมือกันพัฒนาระหว่างองค์การอวกาศยุโรป (ESA) และองค์การนาซาของสหรัฐฯ ถูกส่งขึ้นไปทำภารกิจเมื่อวันที่ 10 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2563 ทะยานขึ้นสู่อวกาศด้วยจรวด Atlas V จากฐานปล่อยจรวด ณ แหลมคานาเวอรัล (Cape Canaveral) รัฐฟลอริดา สหรัฐอเมริกา โดย Solar Orbiter ติดตั้งอุปกรณ์สำหรับตรวจวัดรอบ ๆ ยาน เพื่อตรวจจับสนามไฟฟ้า สนามแม่เหล็ก และอนุภาคต่าง ๆ รวมถึงอุปกรณ์บันทึกภาพดวงอาทิตย์ความละเอียดสูง
สำหรับการถ่ายภาพเคลื่อนไหวของ CME จาก SoloHI เกิดจากความบังเอิญ หากมองจากโลกในขณะนั้นจะเป็นช่วงที่ยานกำลังโคจรไปด้านหลังดวงอาทิตย์ ทีมควบคุมจึงส่งคำสั่งควบคุมยานล่วงหน้าเอาไว้ และในขณะนั้นเองก็เป็นช่วงที่ดวงอาทิตย์ปะทุพ่นมวลสารออกมาพอดี ยานจึงสามารถบันทึกข้อมูลนี้ได้โดยบังเอิญด้วยอุปกรณ์บันทึกภาพช่วงรังสีอัลตราไวโอเลตพลังงานสูง (Extreme Ultraviolet Imager) ที่ให้ภาพความละเอียดสูงในช่วงรังสีอัลตราไวโอเลต ร่วมกับ Metis ซึ่งอุปกรณ์นี้ออกแบบมาเพื่อป้องกันแสงโดยตรงจากดวงอาทิตย์ ทำให้สามารถสังเกตการณ์วัตถุหรือปรากฏการณ์ที่เกิดระยะใกล้กับดวงอาทิตย์ได้ มีวัตถุประสงค์หลักเพื่อสังเกตการณ์บรรยากาศชั้นโคโรนาของดวงอาทิตย์
ขณะเดียวกันยาน STEREO-A ขององค์การนาซาที่มีภารกิจสำรวจดวงอาทิตย์ ก็สามารถตรวจจับ CME ในครั้งนี้ได้เช่นกัน โดยใช้อุปกรณ์ที่มีชื่อว่า COR2 ที่ออกแบบมาให้ป้องกันแสงสว่างที่มากเกินไปจากดวงอาทิตย์ ทำให้สามารถสังเกตการณ์บริเวณรอบ ๆ ดวงอาทิตย์ได้ดียิ่งขึ้น จึงสามารถบันทึกภาพ CME พร้อมกันกับยาน Solar Orbiter ได้
เรียบเรียง : กฤษณะ ล่ามสมบัติ - เจ้าหน้าที่สารสนเทศดาราศาสตร์
อ้างอิง :
[1] https://www.nasa.gov/.../a-new-space-instrument-captures...
[2] https://www.nasa.gov/.../solar-orbiter-launch-takes-solar...
[3] https://www.aanda.org/articles/aa/pdf/2020/10/aa35202-19.pdf"
(ภาพถ่าย CME ในอีกมุมหนึ่ง บันทึกโดยยาน STEREO-A ของนาซา ซึ่งเป็นครั้งเดียวกับที่ยาน Solar Orbiter บันทึกได้ (ภาพ : NASA/STEREO/COR2z)