พระมหากรุณาธิคุณต่อกิจการหอสมุดแห่งชาติ

เชิงสารคดี: “กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ” พระมหากรุณาธิคุณต่อกิจการหอสมุดแห่งชาติ 2 เมษายน วันคล้ายวันพระราชสมภพสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี และในวันนี้เป็นวันอนุรักษ์มรดกไทย สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงสนพระราชหฤทัยในงานด้านศิลปวัฒนธรรมทุกแขนงทั้งท้องถิ่นและของชาติ หนึ่งในงานสาขานั้น มีพระราชจริยวัตรโปรดการอ่าน การสะสมหนังสือที่มีคุณค่า มีพระมหากรุณาธิคุณต่อหอสมุดแห่งชาติ มาตั้งแต่ครั้งทรงพระเยาว์ โดยเสด็จฯ ชมนิทรรศการวันสวรรคตรัชกาลที่ 4 และวันเสด็จเถลิงถวัลยราชสมบัติรัชกาลที่ 5 พร้อมกับคณะครูและนักเรียนโรงเรียนจิตรลดา ในพุทธศักราช 2511 ณ หอสมุดแห่งชาติ นอกจากนี้ทรงเป็นองค์อุปถัมภ์สมาคมห้องสมุดแห่งประเทศไทยฯ ตั้งแต่พุทธศักราช 2519 เป็นต้นมา ในส่วนงานห้องสมุด ทรงสนพระราชหฤทัยในการพัฒนาหอสมุดแห่งชาติ ทรงสนับสนุนกิจการของห้องสมุดต่างๆ ทั้งส่วนกลางและส่วนภูมิภาค พระราชทานคำแนะนำเสนอแนวคิดในการอนุรักษ์ พัฒนา และส่งเสริมงานของหอสมุดแห่งชาติอย่างต่อเนื่อง พระราชทานพระราชดำรัสให้มีการปรับปรุงและนำเทคโนโลยีสมัยใหม่มาใช้เพิ่มประสิทธิภาพด้านการให้บริการ และทรงร่วมกิจกรรมต่างๆ ของหอสมุดแห่งชาติอยู่เสมอ เมื่อครั้งเสด็จพระราชดำเนินทรงเปิดนิทรรศการพิเศษ เนื่องในวันอนุรักษ์มรดกไทย พุทธศักราช 2557 ทรงแสดงความห่วงใยงานด้านหอสมุดแห่งชาติ โดยมีรับสั่งให้กรมศิลปากรส่งเจ้าหน้าที่ไปศึกษาดูงานที่เป็นต้นแบบการบริหารจัดการงานหอสมุดแห่งชาติที่มีประสิทธิภาพ ทั้งประเทศสิงคโปร์ ฝรั่งเศส และอังกฤษ เพื่อให้บุคลากรนำความรู้และประสบการณ์การทำงานมาใช้พัฒนางานอย่างมืออาชีพและมีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น ทั้งทรงรับสั่งว่า หลังจากมีการสร้างอาคารหอสมุดแห่งชาติใหม่แล้ว ควรพัฒนารูปแบบการบริการประชาชนให้มีมาตรฐาน จัดสิ่งอำนวยความสะดวกให้มากยิ่งขึ้น ปรับปรุงระบบจัดเก็บเอกสารหายากให้สามารถสืบค้นและเข้าถึงข้อมูลได้ง่ายขึ้น มีการวางแผน ปรับปรุง และพัฒนาควบคู่ไปด้วย ในการนี้ หอสมุดแห่งชาติได้จัดทำแผนพัฒนาหอสมุดฯ ให้บรรลุวัตถุประสงค์ตามแนวพระราชดำริ ใน 3 ประเด็นหลัก คือ การพัฒนาพื้นที่ การพัฒนาบริการ และการพัฒนาบุคลากร โดยตั้งเป้าหมายให้พุทธศักราช 2560 หอสมุดแห่งชาติเป็นห้องสมุดดิจิทัลแห่งชาติที่สมบูรณ์ ทันสมัย เทียบเท่าห้องสมุดดิจิทัลระดับสากล (ข้อมูลข้างต้นจากหนังสือ สิปปธัช : พระผู้เป็นธงชัยแห่งสรรพศิลป์) ปี 2561 เสด็จฯ ไปทอดพระเนตรกิจการของหอสมุดแห่งชาติ ณ สำนักหอสมุดแห่งชาติ ท่าวาสุกรี เขตดุสิต กรุงเทพฯ และทอดพระเนตรห้องบริการต่างๆ อาทิ ห้องบริการวารสารและหนังสือพิมพ์ การให้บริการวารสาร นิตยสาร และหนังสือพิมพ์ออนไลน์ ห้องบริการเทคโนโลยีสารสนเทศ การให้บริการ สำหรับผู้บกพร่องทางด้านร่างกาย และผู้สูงอายุ การบริการหนังสือเล็กทรอนิกส์เนื้อหาเต็มผ่านห้องสมุดดิจิทัล (D-Library) การสืบค้นข้อมูลผ่านระบบห้องสมุดอัตโนมัติ พร้อมระบบนำทางอัจฉริยะ ระบบ Video Call บริการตอบคำถาม Mobile Application ของหอสมุดฯ ห้องจัดแสดงตู้พระธรรมที่ตกทอดมาตั้งแต่หอพระสมุดวชิรญาณสำหรับพระนคร ห้องบริการหนังสือเกี่ยวกับประเทศไทยและนานาชาติ ห้องราชกิจจานุเบกษา ห้องบริการหนังสือทั่วไป ห้องหนังสือเด็กและเยาวชน ห้องบริการหนังสือตัวเขียนและจารึก ระบบการจัดเก็บเอกสารโบราณด้วยระบบควบคุมอุณหภูมิและระบบป้องกันอัคคีภัยที่ทันสมัย ห้องบริการหนังสือหายาก และงานบริการพิเศษที่มีบริการเฉพาะหอสมุดแห่งชาติ ได้แก่ ISBN ISSN และจดแจ้งการพิมพ์ งานอนุรักษ์และสงวนรักษาหนังสือ ปัจจุบัน หอสมุดแห่งชาติมีการจัดสรรพื้นที่อย่างสร้างสรรค์ เพื่อรองรับความต้องการของผู้ใช้บริการในยุคประเทศไทย 4.0 โดยจัดให้มีห้องบริการวารสารและหนังสือพิมพ์ ห้องบริการเทคโนโลยีสารสนเทศ ฯ ต่างๆ แล้ว ยังเป็นห้องสมุดในยุคดิจิทัล ที่รองรับความต้องการในทุกมิติของการอ่าน มีระบบสืบค้นที่ทันสมัย พรั่งพร้อมด้วยทรัพยากรสารสนเทศทุกประเภท ไปจนถึงหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ วารสารและหนังสือพิมพ์ออนไลน์จากประเทศต่างๆ ทั่วโลก รวมถึงความต้องการด้านภูมิปัญญาที่มีการบันทึกมาตั้งแต่บรรพชน และคนรุ่นต่อมาๆ เปิดให้บริการห้องสมุด NLT Smart Library บริการการอ่านด้วยเทคโนโลยีผ่านทางออนไลน์ โดยผู้ใช้บริการสามารถเชื่อมต่อกับเครือข่ายอินเทอร์เน็ตของหอสมุดแห่งชาติ เพื่อใช้บริการดิจิทัลของหอสมุดฯ ผ่านทาง Smartphone หรือ Tablet เป็นการสร้างโอกาสเข้าถึงบริการของภาครัฐ และส่งเสริมการอ่านทรัพยากรสารสนเทศดิจิทัลของหอสมุดแห่งชาติ พระมหากรุณาธิคุณต่อกิจการหอสมุดแห่งชาติ