อพท.ชู 'น่าน' ขึ้นเวทีระดับโลกหวังปั้นเป็นแหล่งท่องเที่ยวความยั่งยืนที่นานาชาติยอมรับ

สำหรับกรณีศึกษาเมืองเก่าน่าน 1 ใน 6 พื้นที่พิเศษของ องค์การบริหารการพัฒนาพื้นที่พิเศษเพื่อการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน (องค์การมหาชน) หรือ อพท.ซึ่งในเวลานี้กำลังมุ่งสู่การเป็นเดสตินชั่นแห่งความยั่งยืนระดับโลก ด้วยการเตรียมความพร้อมยกระดับเมืองเข้าสู่การเป็นสมาชิกเครือข่ายเมืองสร้างสรรค์ของยูเนสโก้ในปี 2564 ดร.ชูวิทย์ มิตรชอบ รักษาการแทนผู้อำนวยการองค์การบริหารการพัฒนาพื้นที่พิเศษเพื่อการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน (องค์การมหาชน) หรือ อพท. กล่าวว่า จากที่คณะรัฐมนตรีเมื่อวันที่ 18 มกราคม 2555 เห็นชอบประกาศน่านเป็นพื้นที่พิเศษ ครอบคลุม 5 ตำบล รวมพื้นที่ 138.37 ตารางกิโลเมตร ประกอบด้วย เขตอำเภอเมือง ตำบลในเวียง ตำบลดู่ใต้ ตำบลนาซาว ตำบลบ่อสวก เขตอำเภอภูเพียง ตำบลม่วงตึ๊ด รวมกันเป็นพื้นที่พิเศษเมืองเก่าน่าน ด้วยแนวความคิดของยุทธศาสตร์การพัฒนาน่าน เมืองเก่าที่มีชีวิต เพราะจุดเด่นของพื้นที่น่านคือความเข้มแข็งของวิถีชีวิต วัฒนธรรม และโบราณสถานที่ยังตกทอดจากอดีตจนถึงปัจจุบัน ผู้คนในพื้นที่ยังคงรักษาวัฒนธรรมและประเพณีที่ดีงามไว้ได้อย่างสมบูรณ์ GSTC รหัสของความยั่งยืน โดยหลักการของอพท. ในการพัฒนาเมืองเก่าน่าน จะใช้รูปแบบคล้ายกันกับพื้นที่อื่นๆ คือ ใช้เครื่องมือที่เรียกว่า Global Sustainable Tourism Criteria (GSTC) ซึ่งเป็นเกณฑ์ของสภาการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืนโลก (Global Sustainable Tourism Council) มีทั้งหมด 4 มิติ ได้แก่ 1.การบริหารจัดการ ซึ่งรวมถึงเรื่องความปลอดภัยนักท่องเที่ยว 2.สังคมเศรษฐกิจ 3.วัฒนธรรม และ4.สิ่งแวดล้อม ทั้งนี้ ทางอพท. จะนำเกณฑ์ 4 มิติ มีทั้งหมด 41 ข้อ 105 ตัวชี้วัด ไปทาบกับทุกพื้นที่ที่ลงไปทำงาน เพื่อจะได้ทราบว่าควรต้องทำอะไรบ้าง ขณะที่ GSTC เป็นเกณฑ์ที่เป็นสากล สามารถกำหนดเป้าหมายไว้กว้างๆ เพื่อปรับใช้ได้กับทุกพื้นที่และทุกชุมชนของประเทศไทย ด้วยการดูความพร้อมของพื้นที่เป็นหลัก ส่วนของการยกมาตรฐานชุมชน อพท. มีเกณฑ์การท่องเที่ยวโดยชุมชน หรือ CBT Thailand ด้วยการใช้หลักการมีส่วนร่วมหรือ โค-ครีเอชั่น ให้ทุกคนได้ร่วมคิด ร่วมวางแผน ร่วมปฏิบัติ ร่วมรับผิดชอบ และร่วมรับผลประโยชน์ โดยในความร่วมมือนี้จะดำเนินการในการจัดตั้งชมรมส่งเสริมการท่องเที่ยวโดยชุมชน เพื่อเป็นศูนย์รวมความแต่ละความรู้ความสามารถที่จะมาประกอบกับเป็นการบริการที่ครอบคลุมตั้งแต่เรื่อง อาหาร ที่พัก กิจกรรมการท่องเที่ยว นักสื่อความหมาย สินค้าของที่ระลึก ซึ่งชมรมจะทำงานร่วมกับ อพท. และหน่วยงานที่เกี่ยวข้องในแต่ละเรื่องที่กำหนดขึ้นมา ได้แก่ กรมการท่องเที่ยว การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย (ททท.) สำนักงานส่งเสริมการจัดประชุมและนิทรรศการ (ทีเส็บ) กรมการพัฒนาชุมชน กรมส่งเสริมวัฒนธรรม กรมส่งเสริมการปกครองท้องถิ่น กรมอนามัย กรมส่งเสริมคุณภาพสิ่งแวดล้อม สภาอุตสาหกรรมท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย สมาคมท่องเที่ยว สถาบันการศึกษาทั้งส่วนกลางและท้องถิ่น และองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น เป็นต้น เพื่อให้ได้มาซึ่งข้อมูลทางด้านวิถีชีวิต อัตลักษณ์ วัฒนธรรมประเพณี และพัฒนาให้เป็นจุดขายทางการท่องเที่ยว โดยให้ชุมชนเป็นผู้ขับเคลื่อนและบริหารจัดการกันเองภายใต้หลักการทำงานที่ อพท. วางไว้ ทั้งนี้ ทางอพท.จะใช้หลักการพัฒนาตามแนวทางเกณฑ์การท่องเที่ยวอย่างยั่งยืนโลก หรือ GSTC ผนวกกับองค์ความรู้ของ อพท. ตามเกณฑ์การท่องเที่ยวโดยชุมชนหรือ CBT Thailand มาพัฒนาให้กับท้องถิ่นและชุมชนเพื่อยกระดับการพัฒนาการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืนภายใต้มาตรฐานเดียวกัน และเมื่อการดำเนินงานพัฒนาการท่องเที่ยวให้เกิดความยั่งยืน ถึงจุดหนึ่ง ที่จะต้องมีเป้าหมายเป็นรูปธรรมจับต้องได้ ถือเป็นความสำเร็จในแต่ละขั้นตอน โดยทาง อพท. ได้เริ่มส่งชุมชนที่ได้พัฒนามีมาตรฐาน นำส่งเข้าประกวด ตั้งแต่ระดับประเทศ ระดับภูมิภาค และระดับโลกต่อไป ระดับประเทศสู่เป้าหมายระดับโลก ซึ่ง ดร.ชูวิทย์ กล่าวต่อว่า ส่วนพื้นที่พิเศษเมืองเก่าน่านมาลงตัวที่เป้าหมายการดำเนินงาน เพราะเมื่อพัฒนาขึ้นมาได้ระดับหนึ่ง ทาง อพท. ได้นำชุมชนเข้าสู่เวทีการประกวด จนได้รับรางวัลถือเป็นสิ่งยืนยันความสำเร็จ ทั้งนี้ในปี 2560 ชุมชนตำบลบ่อสวก จังหวัดน่าน รับรางวัลอุตสาหกรรมท่องเที่ยวไทย (Thailand Tourism Awards) หรือรางวัลกินรี ระดับดีเด่นประเภทแหล่งท่องเที่ยวชุมชนจากการท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย (ททท.) โดยรางวัลดังกล่าวเป็นเครื่องการันตีในการทำการตลาดให้กับชุมชนบ่อสวกอีกมากมาย ต่อมาในปี 2563 ตำบลในเวียง ได้รับการคัดเลือกให้เป็นสุดยอดแหล่งท่องเที่ยวยั่งยืน 100 แห่งของโลก ประจำปี 2020 หรือ TOP 100 2020 นอกจากนี้ อพท. ยังได้สนับสนุนชุมชน จนมีผลสำเร็จจากการพัฒนาอีก 2 กลุ่มที่เป็นพลังขับเคลื่อนให้กับการท่องเที่ยวในเมืองน่านและแบรนด์น่านเน้อเจ้า ด้วยรางวัลจากสมาคมส่งเสริมการท่องเที่ยวภูมิภาคเอเชียและแปซิฟิก (PATA) เป็นรางวัล PATA Gold Awards 2020 ประเภทรางวัล Women Empowerment Initiative และรางวัล PATA Gold Awards 2020 ประเภทรางวัล Youth Empowerment Initiative DASTA NAN Youth Club ซึ่งเป็นรางวัลจากความเข้มแข็งของกลุ่มเยาวชนที่เป็นกำลังในการสืบสานภูมิปัญญาและวัฒนธรรม ดังนั้นความสำเร็จที่เกิดขึ้น ด้วยทาง อพท. เป็นผู้ประสานและอำนวยงานให้ทุกฝ่ายที่เกี่ยวข้องได้ร่วมมือกันทำงานภายใต้เป้าหมายเดียวกัน โดยมีทั้งชุมชน หน่วยงานท้องถิ่น อพท. 6 หน่วยงานภาครัฐที่เกี่ยวข้อง สร้างสรรค์งานผ่านการพัฒนาสิ่งแวดล้อมโครงสร้างทางสังคมและต้นทุนทางวัฒนธรรม ประวัติศาสตร์ ขนบธรรมเนียม ตลอดจนจารีตประเพณีท้องถิ่น มาผสมผสานกับเทคโนโลยีสมัยใหม่ เพื่อสร้างรายได้ให้ชุมชนและเกิดเส้นทางท่องเที่ยวโดยชุมชน เพราะฉะนั้นในปี 2564 ทางอพท. อยู่ระหว่างการเตรียมความพร้อมให้กับจังหวัดน่าน เพื่อเข้าสู่การประเมินเข้าเป็นเครือข่ายเมืองสร้างสรรค์ (UCCN ) ขององค์การเพื่อการศึกษาวิทยาศาสตร์ และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติ หรือ ยูเนสโก ด้านหัตถกรรมและศิลปะพื้นบ้าน ซึ่งถือเป็นเป้าหมายสูงสุดของความสำเร็จของการพัฒนาความยั่งยืนให้กับพื้นที่หรือเมืองเล็กๆอย่างจังหวัดน่านแต่เต็มไปด้วยวัฒนธรรมและวิถีชีวิต ได้คงอยู่ต่อไปอย่างยั่งยืน และทำการตลาดได้บนมาตรฐานการบริหารจัดการที่หน่วยงานระดับโลกให้การยอมรับ