กลุ่มผู้ผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวบ้านแร่ จ.สกลนคร สนับสนุนกระจายเมล็ดข้าวพันธุ์ดีสู่เกษตรกร

ณ แปลงนาของกลุ่มผู้ผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวบ้านแร่ ตำบลแร่ อำเภอพังโคน จังหวัดสกลนคร ก่อตั้งขึ้นเมื่อ ปี พ.ศ.2525 เพื่อแก้ไขปัญหาชาวนาถูกพ่อค้าคนกลางกดราคา โดยเริ่มจากการรวมตัวกันชองชาวนาในชุมชนหมู่ที่ 1 ต.แร่ อ.พังโคน จ.สกลนคร จำนวน 9 คน เริ่มผลิตข้าวเปลือกขาวดอกมะลิ 105 คุณภาพดี ขายให้กับโรงสีที่มารับซื้อถึงหมู่บ้าน จนมีสมาชิกเพิ่มขึ้น พื้นที่ปลูกข้าวมากกว่า 1,000 ไร่ ศูนย์เมล็ดพันธุ์ข้าวสกลนคร มีหน้าที่ผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวชั้นพันธุ์ขยาย และชั้นพันธุ์จำหน่าย เพื่อสนับสนุนส่งเสริม และ กระจายพันธุ์ข้าวตามนโยบายคณะกรรมการข้าวแห่งชาติ ส่งเสริมเผยแพร่และกระจายเมล็ดพันธ์ข้าวพันธุ์ดีไปสู่เกษตรกร การผลิตเมล็ดพันธุ์ในไร่นาเป็นการทำงานร่วมกันระหว่างเจ้าหน้าที่ศูนย์เมล็ดพันธุ์ข้าวกับเกษตรกรสมาชิก หลังจากนั้นศูนย์ผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวสกลนครจะรับซื้อเมล็ดพันธุ์ที่ผ่านการตรวจสอบคุณภาพ และมีคุณภาพมาตรฐานตามที่กำหนดไว้ โดยรับซื้อในราคาสูงกว่าราคาตลาดท้องถิ่นไม่เกิน 20 % ตามระดับคุณภาพ ข้าวจะถูกนำไปปรับปรุงสภาพภายในโรงงาน ด้วยเครื่องจักรอันทันสมัยเพื่อยกระดับคุณภาพเมล็ดพันธุ์ให้สูงขึ้นอีก เพื่อให้มั่นใจว่าเมล็ดพันธุ์ข้าวที่ศูนย์ฯ ผลิตได้มีคุณภาพได้มาตรฐานตามที่กำหนดไว้ นางชลธิชา ลีทอง เกษตรกร กล่าวว่า ตนเองอยากเป็นสมาชิกของศูนย์ผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวสกลนคร ก็ได้เริ่มเข้ามาสมัคร จากคณะกรรมการในกลุ่มของเขา และทางศูนย์นั้นก็มีมาตรฐานของในการผลิตข้าวอยู่แล้วก่อนที่ตนเองจะเข้ามา ก็มีเจ้าหน้าที่และก็คณะกรรมการของกลุ่ม ไปตรวจดูแปลงนาของตน จำนวนไร่นาที่ตนเองทำมันเหมาะสมหรือไม่ ดินและน้ำมันสมบูรณ์เพียงพอสำหรับที่จะปลูกข้าวหรือไม่ พอจะได้นำข้าวพันธุ์ของศูนย์มาปลูก เขาก็ต้องไปตรวจก่อนเมื่อตรวจผ่านแล้วจึงได้รับตนเข้ามาเป็นสมาชิก สำหรับพื้นที่ปลูกข้าวของตนนั้นจะเป็นข้าวพันธุ์ของศูนย์ทั้งหมดเลย ทั้ง 10 ไร่ ในการดูแลรักษาเมล็ดพันธุ์ข้าวในกลุ่ม มีการจัดการในการรับเมล็ดพันธุ์มาคือศูนย์ให้มา 5–8 กิโลต่อไร่ ตนก็นำมาบริหารจัดการปลูกให้เพียงพอ ก็ได้มีการเตรียมดิน ไถดะ ต้องไถอย่างน้อย 2-3 รอบ เพื่อจะเอาเมล็ดพันธุ์มาหว่านกล้า เพื่อหลีกเลี่ยงการมีข้าวปนน้อยที่สุด เพราะว่าเมล็ดพันธุ์ก็อย่างดี มันก็ต้องตัดข้าวปนตัดอะไรอีกหลายอย่าง จากนั้นนำข้าวมาหว่านไว้ ให้มันเป็นกล้า ส่วนของการเตรียมกล้าก็คือ การหว่านเมล็ดพันธุ์ 20-25 วัน ก็สามารถปักดำได้ การปักดำก็ต้องมาเตรียมดิน เตรียมแปลงที่จะปักดำก็คือต้องไถดะไว้อย่างน้อย2ครั้ง การปักดำก็ไม่สามารถปักลงไปเลย ตรงนี้ให้ทำเป็นแปลง เพื่อที่ดูแล หว่านปุ๋ย ดูแลการจัดการก็คือพวกศัตรูพืช พวกข้าวปน พืชที่เกิดขึ้นมาแซมข้าว ด้านนายรังสิทธิ์ โสมเกียรติตระกูล หัวหน้ากลุ่มผลิตเมล็ดพันธุ์ กล่าวว่า ภาพรวมในขั้นตอนการผลิตเมล็ดพันธุ์ของศูนย์ผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวสกลนครจะประกอบด้วย ขั้นตอนการผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวในแปลงของเกษตรกร ขั้นตอนการผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวในโรงงาน การจำหน่าย และการเก็บรักษาเมล็ดพันธุ์ ในส่วนที่เกี่ยวข้องกับเกษตรกรก็คือเรื่องของการผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวของแปลงเกษตรกร เริ่มตั้งแต่การคัดเลือกเกษตรกรและพื้นที่ ก็ตามหลักเกณฑ์ ตามคุณสมบัติ ที่เรากำหนดไว้ว่าพื้นที่เป็นยังไง เกษตรกรมีคุณสมบัติอย่างไร หลังจากที่เราคัดเลือกได้แล้ว เกษตรกรที่เข้าร่วมเป็นสมาชิกผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวให้ศูนย์ผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวสกลนคร ต้องรับเป้ามาจากศูนย์ผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวสกลนครก่อน ว่าแต่ละกลุ่มจะได้เป้าหมายไปกี่ไร่ และมีผลผลิตที่จะต้องขายคืนศูนย์ผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวสกลนครกี่ตัน เกษตรกรสมาชิกก็จะมารับเมล็ดพันธุ์ไปตามจำนวนที่ ตัวเองได้รับจัดสรรให้ทำแปลงในแต่ละปี จากนั้นก็เข้าสู่ขั้นตอนในการปลูก ดูแล รักษา ไปจนถึงการเก็บเกี่ยว ซึ่งตั้งแต่การปลูกจนถึงการเก็บเกี่ยวทางศูนย์ผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวก็จะมอบหมายให้เจ้าหน้าที่ส่งเสริม หรือว่านักวิชาการส่งเสริมเกี่ยวกับการผลิตเมล็ดพันธุ์เข้ามาดูแล การปฏิบัติของเกษตรกรตั้งแต่ การปลูก การปักดำ การเก็บเกี่ยว ก่อนเก็บเกี่ยวจะมีการตัดพันธุ์ปน ซึ่งเป็นหัวใจหลักว่าสิ่งที่เราระวังมากที่สุดก็คือเรื่องของพันธุ์อื่นมาปน