ด้วยขนบธรรมเนียมและภูมิปัญญาดั้งเดิมตามวิถีอีสาน ในอดีตยังคงสื่อให้เห็นถึงปัจจุบัน และมีการต่อยอดไปสู่อนาคต เพราะทุกคนล้วนต่างคงไว้ซึ่งรากเหง้าความเป็นวิถีอีสาน และนำสิ่งที่บรรพบุรุษ หรือคนเฒ่าคนแก่เมื่อครั้งในอดีตมาผสมสานกับแนวความคิดจนกลายเป็นการออกแบบผลิตภัณฑ์ที่ใช้งานได้จริง อย่างเช่นจานรองแก้วที่ระลึกชุดลายมงคลอีสาน ชิ้นแรกของโลก ผลงานเด่นของคณาจารย์และนักศึกษา สาขาวิชาการออกแบบอุตสาหกรรม คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น (มข.) สิ่งที่แสดงถึงความเป็นอีสานได้อย่างลงตัวและสมบูรณ์แบบที่สุด
ดร.ขาม จาตุรงคกุล อาจารย์ประจำสาขาวิชาการการออกแบบอุตสาหกรรม คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น กล่าวว่า จานรองแก้ว เป็นผลิตภัณฑ์ใกล้ตัวที่ทุกคนนั้นสามารถใช้งานได้จริง เป็นผลิตภัณฑ์ขนาดเล็ก จับต้องง่าย และทุกบ้านต้องมีไว้สำหรับการใช้งาน ดังนั้นทำอย่างไรที่จะสื่อถึงความเป็นอีสาน สื่อถึงขนบธรรมเนียมประเพณีประจำถิ่นของเราให้เป็นที่รู้จัก ด้วยการนำเสนอและถ่ายทอดผ่านสื่อใกล้ตัวให้ได้มากที่สุด จึงกลายมาเป็นแนวคิดของการนำผลิตภัณฑ์ในการที่จะต้องใช้งานในชีวิตประจำวัน ซึ่งจานรองแก้วลายอีสานชุดนี้ที่จัดทำขึ้น เป็นการนำภูมิปัญาที่มาจากลวดลายผ้าของคนอีสาน ซึ่งคณะฯได้ทำการศึกษามาโดยตลอด จนได้ข้อสรุปในการเลือกลวดลายของผ้าห่อคัมภีร์ใบลานและตุง มาเป็นแบบ ซึ่งผ้าห่อคัมภีร์ใบลานนั้นคนอีสานทำขึ้นมาเพื่อห่อคัมภีร์ในอดีต เพื่อไม่ให้ปลวก และมด กัดกิน คนที่ทำผ้าห่อคำภีร์ได้นั้น จะต้องมีความสามารถทางความคิด ส่วนใหญ่เป็นผู้สูงอายุที่คิดลวดลายขึ้นมา ซึ่งลวดลายต่างๆนั้นเป็นลายมงคล เพราะคนอีสานเชื่อว่าเป็นเกียรติสูงสุดของชีวิตและถือเป็นการทำบุญกุศลที่สูงมาก
“ลายที่เราค้นพบและนำมาเป็นลายต้นแบบ จะประกอบด้วยลายสิงห์ ที่เชื่อว่าเป็นการปกป้องสิ่งชั่วร้าย ลายนกยูง จัดเป็นสัตว์ของชนชั้นสูง เป็นสัญลักษณ์ของกลุ่มประเทศในแถบอินเดีย และเมียนมาร์ ลายคุณยายกับหลาน ได้เลือกมาเป็นรูปเด็กถักผมเปีย สื่อถึงการที่คนเฒ่าคนแก่ในสมัยโบราณที่คิดถึงหลาน จึงอยากทำบุญให้กับหลาน สลับกับที่ลายเป็นรูปคุณยายกับหลานหิ้วปินโตไปวัด ซึ่งเราสันนิษฐานว่า สิ่งต่างๆที่ปรากฏในรูปภาพของผ้าห่อคัมภีร์ใบลาน ทั้งหมดเป็นการกระทำเพื่อที่จะอุทิศส่วนกุศล ส่งผลให้กับผู้ที่จากไป ขณะเดียวกันยังคงมีการนำลายจากตุง ซึ่งตุงเป็นสัญลักษณ์และอุปกรณ์สำหรับการใช้แห่บุญผะเหวดของคนอีสาน โดยจะมีเรื่องของลวดลาย ที่มีช้าง ม้า สิงห์ นกยูง และลาย 12 นักษัตร ที่สื่อถึงการทำเพื่อศาสนาและงานบุญประเพณี ทั้งหมดจึงเป็นแนวคิดของการนำเอาสิ่งที่เป็นมงคล นำภาพเหล่านี้ออกแบบมาเป็นลวดลาย ที่สวยงาม ทันสมัย และเป็นปัจจุบัน”
ดร.ขาม อธิยาบต่อว่า จานรองแก้วลายมงคลชุดนี้ มองถึงเรื่องการแปลงศรัทธาของความเป็นอีสาน สู่ความเป็นมิตรภาพและความเป็นมงคลให้กับบุคคลที่เรารักและเคารพ จากศรัทธาที่พูดถึงการทำเพื่อพุทธศนา การทำเพื่อจิตใจที่บริสุทธิ์ การทำให้เป็นมงคลสู่ชีวิต นำมาสู่ผลิตภัณฑ์ ที่จะสร้างมิตรภาพให้กับผู้มาเยือน ซึ่งการที่มีผู้มาเยือนเรา มาหาเราที่บ้าน ทุกคนต้องนำน้ำดื่มมาให้การต้อนรับ นั่นก็แสดงถึงมิตรภาพไมตรีที่ดีต่อกัน ดังนั้นการคิดค้นจานรองแก้วที่เป็นมงคลที่แสดงถึงความเป็นอีสาน ที่สามารถนำมาใช้งานได้จริง และมีการปรับแนวคิดในการทำสีสันลวดลายที่สดใส โดยการใช้สีสันที่เกี่ยวกับผ้าธรรมชาติ ไม่ว่าจะเป็นครั่ง ที่ให้สีแดง ,เขมิ้น ที่ให้สีเหลือง,ประดู่ ให้สีน้ำตาล,คราม ให้สีน้ำเงิน ได้นำมาออกแบบในงานชุดนี้เพื่อที่จะส่งมอบมิตรภาพของความเป็นคนอีสานสู่สากล อย่างไรก็ตามขณะนี้ได้มีการจานรองแก้วลายอีสาน ชุดมงคลดังกล่าวนี้ได้ทำการผลิตต้นแบบออกเป็น 4 ลาย แยกเป็นลายจากตุง 4 แบบ ซึ่งเป็นสัตว์มงคล คือนกยูง,ช้าง,ม้าและสิงห์ และลายในผ้าห่อคำภีร์ใบลาน เรื่องคุณยายกับหลาน
จานรองแก้วที่ระลึกชุดลายมงคลอีสาน โดยมีกำหนดรูปแบบผลิตภัณฑ์ออกเป็น 2 ชุด ในรูปแบบของงานดินเผาเคลือบขี้เถ้า เพื่อให้เกิดการต่อยอดเชิงพานิชย์ ตามโครงงานของนักศึกษาในรายวิชาการออกแบบอุตสาหกรรม อย่างไรก็ตามผลงานดังกล่าวได้รับรางวัลชนะเลิศการประกวดผลิตภัณฑ์ วัฒนธรรมและภูมิปัญญา 2559 จากกระทรวงอุตสาหกรรม ทำให้ได้รับความสนใจอย่างมาก โดยเฉพาะตลาดต่างประเทศ ที่ชื่นชอบความเป็นวัฒนธรรมของไทย เพราะงานชุดจานรองแก้วนี้มีลักษณะตัดทอนลวดลาย และสีสัน รวมทั้งเป็นชิ้นงานที่ไม่ใหญ่มาก สามารถจัดทำเป็นชุดของฝากจากประเทศไทย ไปสู่ต่างประเทศได้ ทั้งยังคงสื่อถึงอัตลักษณ์ความชัดเจนของความเป็นอีสาน ซึ่งขณะนี้ขั้นตอนต่อไปคือการมองทิศทางในขั้นตอนของภาคอุตสหากรรม ทั้งในเรื่องการคำนวณต้นทุน ค่าใช้จ่ายและการจำหน่าย เพื่อให้เป็นอีกหนึ่งแนวคิดที่สร้างรายได้ให้กับนักศึกษาในระหว่างเรียนได้อีกด้วย
จักรพันธ์ นาทันริ / ขอนแก่น
ดร.ขาม จาตุรงคกุล อาจารย์ประจำสาขาวิชาการการออกแบบอุตสาหกรรม คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น กล่าวว่า จานรองแก้ว เป็นผลิตภัณฑ์ใกล้ตัวที่ทุกคนนั้นสามารถใช้งานได้จริง เป็นผลิตภัณฑ์ขนาดเล็ก จับต้องง่าย และทุกบ้านต้องมีไว้สำหรับการใช้งาน ดังนั้นทำอย่างไรที่จะสื่อถึงความเป็นอีสาน สื่อถึงขนบธรรมเนียมประเพณีประจำถิ่นของเราให้เป็นที่รู้จัก ด้วยการนำเสนอและถ่ายทอดผ่านสื่อใกล้ตัวให้ได้มากที่สุด จึงกลายมาเป็นแนวคิดของการนำผลิตภัณฑ์ในการที่จะต้องใช้งานในชีวิตประจำวัน ซึ่งจานรองแก้วลายอีสานชุดนี้ที่จัดทำขึ้น เป็นการนำภูมิปัญาที่มาจากลวดลายผ้าของคนอีสาน ซึ่งคณะฯได้ทำการศึกษามาโดยตลอด จนได้ข้อสรุปในการเลือกลวดลายของผ้าห่อคัมภีร์ใบลานและตุง มาเป็นแบบ ซึ่งผ้าห่อคัมภีร์ใบลานนั้นคนอีสานทำขึ้นมาเพื่อห่อคัมภีร์ในอดีต เพื่อไม่ให้ปลวก และมด กัดกิน คนที่ทำผ้าห่อคำภีร์ได้นั้น จะต้องมีความสามารถทางความคิด ส่วนใหญ่เป็นผู้สูงอายุที่คิดลวดลายขึ้นมา ซึ่งลวดลายต่างๆนั้นเป็นลายมงคล เพราะคนอีสานเชื่อว่าเป็นเกียรติสูงสุดของชีวิตและถือเป็นการทำบุญกุศลที่สูงมาก
“ลายที่เราค้นพบและนำมาเป็นลายต้นแบบ จะประกอบด้วยลายสิงห์ ที่เชื่อว่าเป็นการปกป้องสิ่งชั่วร้าย ลายนกยูง จัดเป็นสัตว์ของชนชั้นสูง เป็นสัญลักษณ์ของกลุ่มประเทศในแถบอินเดีย และเมียนมาร์ ลายคุณยายกับหลาน ได้เลือกมาเป็นรูปเด็กถักผมเปีย สื่อถึงการที่คนเฒ่าคนแก่ในสมัยโบราณที่คิดถึงหลาน จึงอยากทำบุญให้กับหลาน สลับกับที่ลายเป็นรูปคุณยายกับหลานหิ้วปินโตไปวัด ซึ่งเราสันนิษฐานว่า สิ่งต่างๆที่ปรากฏในรูปภาพของผ้าห่อคัมภีร์ใบลาน ทั้งหมดเป็นการกระทำเพื่อที่จะอุทิศส่วนกุศล ส่งผลให้กับผู้ที่จากไป ขณะเดียวกันยังคงมีการนำลายจากตุง ซึ่งตุงเป็นสัญลักษณ์และอุปกรณ์สำหรับการใช้แห่บุญผะเหวดของคนอีสาน โดยจะมีเรื่องของลวดลาย ที่มีช้าง ม้า สิงห์ นกยูง และลาย 12 นักษัตร ที่สื่อถึงการทำเพื่อศาสนาและงานบุญประเพณี ทั้งหมดจึงเป็นแนวคิดของการนำเอาสิ่งที่เป็นมงคล นำภาพเหล่านี้ออกแบบมาเป็นลวดลาย ที่สวยงาม ทันสมัย และเป็นปัจจุบัน”
ดร.ขาม อธิยาบต่อว่า จานรองแก้วลายมงคลชุดนี้ มองถึงเรื่องการแปลงศรัทธาของความเป็นอีสาน สู่ความเป็นมิตรภาพและความเป็นมงคลให้กับบุคคลที่เรารักและเคารพ จากศรัทธาที่พูดถึงการทำเพื่อพุทธศนา การทำเพื่อจิตใจที่บริสุทธิ์ การทำให้เป็นมงคลสู่ชีวิต นำมาสู่ผลิตภัณฑ์ ที่จะสร้างมิตรภาพให้กับผู้มาเยือน ซึ่งการที่มีผู้มาเยือนเรา มาหาเราที่บ้าน ทุกคนต้องนำน้ำดื่มมาให้การต้อนรับ นั่นก็แสดงถึงมิตรภาพไมตรีที่ดีต่อกัน ดังนั้นการคิดค้นจานรองแก้วที่เป็นมงคลที่แสดงถึงความเป็นอีสาน ที่สามารถนำมาใช้งานได้จริง และมีการปรับแนวคิดในการทำสีสันลวดลายที่สดใส โดยการใช้สีสันที่เกี่ยวกับผ้าธรรมชาติ ไม่ว่าจะเป็นครั่ง ที่ให้สีแดง ,เขมิ้น ที่ให้สีเหลือง,ประดู่ ให้สีน้ำตาล,คราม ให้สีน้ำเงิน ได้นำมาออกแบบในงานชุดนี้เพื่อที่จะส่งมอบมิตรภาพของความเป็นคนอีสานสู่สากล อย่างไรก็ตามขณะนี้ได้มีการจานรองแก้วลายอีสาน ชุดมงคลดังกล่าวนี้ได้ทำการผลิตต้นแบบออกเป็น 4 ลาย แยกเป็นลายจากตุง 4 แบบ ซึ่งเป็นสัตว์มงคล คือนกยูง,ช้าง,ม้าและสิงห์ และลายในผ้าห่อคำภีร์ใบลาน เรื่องคุณยายกับหลาน
จานรองแก้วที่ระลึกชุดลายมงคลอีสาน โดยมีกำหนดรูปแบบผลิตภัณฑ์ออกเป็น 2 ชุด ในรูปแบบของงานดินเผาเคลือบขี้เถ้า เพื่อให้เกิดการต่อยอดเชิงพานิชย์ ตามโครงงานของนักศึกษาในรายวิชาการออกแบบอุตสาหกรรม อย่างไรก็ตามผลงานดังกล่าวได้รับรางวัลชนะเลิศการประกวดผลิตภัณฑ์ วัฒนธรรมและภูมิปัญญา 2559 จากกระทรวงอุตสาหกรรม ทำให้ได้รับความสนใจอย่างมาก โดยเฉพาะตลาดต่างประเทศ ที่ชื่นชอบความเป็นวัฒนธรรมของไทย เพราะงานชุดจานรองแก้วนี้มีลักษณะตัดทอนลวดลาย และสีสัน รวมทั้งเป็นชิ้นงานที่ไม่ใหญ่มาก สามารถจัดทำเป็นชุดของฝากจากประเทศไทย ไปสู่ต่างประเทศได้ ทั้งยังคงสื่อถึงอัตลักษณ์ความชัดเจนของความเป็นอีสาน ซึ่งขณะนี้ขั้นตอนต่อไปคือการมองทิศทางในขั้นตอนของภาคอุตสหากรรม ทั้งในเรื่องการคำนวณต้นทุน ค่าใช้จ่ายและการจำหน่าย เพื่อให้เป็นอีกหนึ่งแนวคิดที่สร้างรายได้ให้กับนักศึกษาในระหว่างเรียนได้อีกด้วย
จักรพันธ์ นาทันริ / ขอนแก่น