ลานบ้านกลางเมือง/บูรพา โชติช่วง : ทุกครั้งที่ไปเมืองพิษณุโลก ต้องไปกราบไหว้ขอพรจากองค์พระพุทธชินราช วัดพระศรีรัตนมหาธาตุ วรมหาวิหาร
ครั้งนี้นอกจากขอพรพระพุทธชินราชแล้ว แวะไปชมโบราณวัตถุ ศิลปวัตถุ จัดแสดงที่พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระพุทธชินราช ตั้งอยู่บริเวณด้านข้างของพระวิหารพระพุทธชินราช เป็นอาคารพิพิธภัณฑ์หลังใหม่ที่ทางกรมศิลปากรดำเนินโครงการปรับปรุงพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระพุทธชินราช
กล่าวภูมิหลังพิพิธภัณฑ์แห่งนี้สักเล็กน้อย เมื่อแรกสร้างอยู่ในความดูแลของวัดพระศรีรัตนมหาธาตุ วรมหาวิหาร โดยใช้พื้นที่ของพระวิหารพระพุทธชินสีห์และพระวิหารพระศรีศาสดาเป็นที่จัดแสดงโบราณวัตถุศิลปวัตถุประเภทต่างๆ ต่อมากรมศิลปากรได้ประกาศจัดตั้งเป็นพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระพุทธชินราช เมื่อ พ.ศ.2504 จัดแสดงโบราณวัตถุที่เป็นสิ่งของเนื่องในพุทธบูชา ได้เปิดให้ประชาชนเข้าชมมาอย่างยาวนานกว่า 53 ปี จนกระทั่งปี 2557 ได้มีการก่อสร้างอาคารพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระพุทธชินราช หลังใหม่แล้วเสร็จ
การจัดแสดงนิทรรศการครั้งใหม่นี้ มีการรวบรวมโบราณวัตถุที่มีประวัติเกี่ยวข้องกับวัดพระศรีรัตนมหาธาตุพิษณุโลก ตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน จากพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร และพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติแห่งอื่นๆ ทั่วประเทศ นำมาจัดแสดงนิทรรศการถาวรที่พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระพุทธชินราช ซึ่งตัวนิทรรศการแสดงอาจดูคับแคบไปนิดนึง ด้วยเพราะพื้นที่ใช้สอยของอาคารจำกัด ถึงอย่างนั้นการจัดวางองค์ประกอบของนิทรรศการแต่ละโซนมีความลงตัว ในที่นี้พาไปชม
ก่อนเดินชมนิทรรศการ ภัณฑารักษ์พิพิธภัณฑ์พาผู้ชมย้อนไปในอดีตบ้านเมืองพิษณุโลก ประวัติพระพุทธชินราช วัดพระศรีรัตนมหาธาตุ ฯลฯ ผ่านภาพเก่าเล่าเรื่องทางวีดิทัศน์ จากนั้นเข้าสู่ห้องนิทรรศการแต่ละโซนแต่ละชั้น หัวข้อนิทรรศการหลัก ได้แก่ วัตถุแห่งศรัทธา จัดแสดงเรื่องราวพระราชศรัทธาของพระมหากษัตริย์ พระบรมวงศานุวงศ์ ตลอดจนความศรัทธาของประชาชนผ่านหลักฐานที่เป็นสิ่งของต่างๆ นำมาถวายพระพุทธชินราช เช่นต้นไม้ทองต้นไม้เงิน เครื่องแก้วเจียระไน เครื่องตามประทีป เป็นต้น
ถัดมาเป็นโซนแสดงเรื่องราวพัฒนาการทาง ประวัติศาสตร์โบราณคดีพิษณุโลก ร้อยเรียงตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน ตลอดจนความสำคัญของเมืองพิษณุโลกในช่วงระยะเวลาต่างๆ รวมถึงสถานะของเมืองพิษณุโลกที่มีความสัมพันธ์กับสุโขทัยและกรุงศรีอยุธยา
เดินออกจากประวัติศาสตร์พิษณุโลก มาที่เรื่องราวเกี่ยวกับประวัติความเป็นมา การบูรณปฏิสังขรณ์วัดพระศรีรัตนมหาธาตุ และพระพุทธชินราช การเสด็จพระราชดำเนินมานมัสการพระพุทธชินราชของพระมหากษัตริย์ ตำนานประวัติและพุทธศิลป์ของพระพุทธชินราช (จะนำเสนอในโอกาสต่อไป) แล้วมาที่ห้อง พุทธบูชาราชรัตนาภรณ์ จัดแสดงสังวาลประดับองค์พระพุทธชินราช (ทำด้วยทองคำ) และสายสะพายเครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นโบราณมงคลนพรัตน์ราชวราภรณ์ ซึ่งพระมหากษัตริย์ถวายเป็นพุทธบูชาแด่พระพุทธชินราช เพื่อแสดงถึงความสำคัญและความศรัทธาที่มีต่อพระพุทธชินราชของพระมหากษัตริย์ไทย
โบราณวัตถุสำคัญที่จะนำมาจัดแสดงใหม่ ในการดำเนินการปรับปรุงนิทรรศการครั้งนี้ ได้แก่ พัดรัตนาภรณ์ พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ถวายเมื่อ พ.ศ.2501 ต้นไม้ทองต้นไม้เงิน อันเป็นสิ่งของที่พระมหากษัตริย์และพระบรมวงศานุวงศ์ถวายเป็นพุทธบูชา สังวาลเส้นเดิมของพระพุทธชินราช และนอกจากนี้ยังมีโบราณวัตถุที่เกี่ยวข้องกับวัดพระศรีรัตนมหาธาตุพิษณุโลก และโบราณวัตถุอื่นๆ ที่พบจากขุดค้นทางโบราณคดีในเขตจังหวัดพิษณุโลกด้วย
ดังนี้แล้ว พุทธศาสนิกชนไปกราบไหว้ขอพรพระพุทธชินราชแล้ว ควรได้แวะชมศิลปวัตถุชิ้นเอกแห่งศรัทธาฯ ในพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระพุทธชินราช หลังใหม่ พร้อมแล้วเปิดให้บริการแบบ New Normal ตามมาตรการป้องกันโรคโควิด-19
กล่าวภูมิหลังพิพิธภัณฑ์แห่งนี้สักเล็กน้อย เมื่อแรกสร้างอยู่ในความดูแลของวัดพระศรีรัตนมหาธาตุ วรมหาวิหาร โดยใช้พื้นที่ของพระวิหารพระพุทธชินสีห์และพระวิหารพระศรีศาสดาเป็นที่จัดแสดงโบราณวัตถุศิลปวัตถุประเภทต่างๆ ต่อมากรมศิลปากรได้ประกาศจัดตั้งเป็นพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระพุทธชินราช เมื่อ พ.ศ.2504 จัดแสดงโบราณวัตถุที่เป็นสิ่งของเนื่องในพุทธบูชา ได้เปิดให้ประชาชนเข้าชมมาอย่างยาวนานกว่า 53 ปี จนกระทั่งปี 2557 ได้มีการก่อสร้างอาคารพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระพุทธชินราช หลังใหม่แล้วเสร็จ
การจัดแสดงนิทรรศการครั้งใหม่นี้ มีการรวบรวมโบราณวัตถุที่มีประวัติเกี่ยวข้องกับวัดพระศรีรัตนมหาธาตุพิษณุโลก ตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน จากพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร และพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติแห่งอื่นๆ ทั่วประเทศ นำมาจัดแสดงนิทรรศการถาวรที่พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระพุทธชินราช ซึ่งตัวนิทรรศการแสดงอาจดูคับแคบไปนิดนึง ด้วยเพราะพื้นที่ใช้สอยของอาคารจำกัด ถึงอย่างนั้นการจัดวางองค์ประกอบของนิทรรศการแต่ละโซนมีความลงตัว ในที่นี้พาไปชม
ก่อนเดินชมนิทรรศการ ภัณฑารักษ์พิพิธภัณฑ์พาผู้ชมย้อนไปในอดีตบ้านเมืองพิษณุโลก ประวัติพระพุทธชินราช วัดพระศรีรัตนมหาธาตุ ฯลฯ ผ่านภาพเก่าเล่าเรื่องทางวีดิทัศน์ จากนั้นเข้าสู่ห้องนิทรรศการแต่ละโซนแต่ละชั้น หัวข้อนิทรรศการหลัก ได้แก่ วัตถุแห่งศรัทธา จัดแสดงเรื่องราวพระราชศรัทธาของพระมหากษัตริย์ พระบรมวงศานุวงศ์ ตลอดจนความศรัทธาของประชาชนผ่านหลักฐานที่เป็นสิ่งของต่างๆ นำมาถวายพระพุทธชินราช เช่นต้นไม้ทองต้นไม้เงิน เครื่องแก้วเจียระไน เครื่องตามประทีป เป็นต้น
ถัดมาเป็นโซนแสดงเรื่องราวพัฒนาการทาง ประวัติศาสตร์โบราณคดีพิษณุโลก ร้อยเรียงตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน ตลอดจนความสำคัญของเมืองพิษณุโลกในช่วงระยะเวลาต่างๆ รวมถึงสถานะของเมืองพิษณุโลกที่มีความสัมพันธ์กับสุโขทัยและกรุงศรีอยุธยา
เดินออกจากประวัติศาสตร์พิษณุโลก มาที่เรื่องราวเกี่ยวกับประวัติความเป็นมา การบูรณปฏิสังขรณ์วัดพระศรีรัตนมหาธาตุ และพระพุทธชินราช การเสด็จพระราชดำเนินมานมัสการพระพุทธชินราชของพระมหากษัตริย์ ตำนานประวัติและพุทธศิลป์ของพระพุทธชินราช (จะนำเสนอในโอกาสต่อไป) แล้วมาที่ห้อง พุทธบูชาราชรัตนาภรณ์ จัดแสดงสังวาลประดับองค์พระพุทธชินราช (ทำด้วยทองคำ) และสายสะพายเครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นโบราณมงคลนพรัตน์ราชวราภรณ์ ซึ่งพระมหากษัตริย์ถวายเป็นพุทธบูชาแด่พระพุทธชินราช เพื่อแสดงถึงความสำคัญและความศรัทธาที่มีต่อพระพุทธชินราชของพระมหากษัตริย์ไทย
โบราณวัตถุสำคัญที่จะนำมาจัดแสดงใหม่ ในการดำเนินการปรับปรุงนิทรรศการครั้งนี้ ได้แก่ พัดรัตนาภรณ์ พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ถวายเมื่อ พ.ศ.2501 ต้นไม้ทองต้นไม้เงิน อันเป็นสิ่งของที่พระมหากษัตริย์และพระบรมวงศานุวงศ์ถวายเป็นพุทธบูชา สังวาลเส้นเดิมของพระพุทธชินราช และนอกจากนี้ยังมีโบราณวัตถุที่เกี่ยวข้องกับวัดพระศรีรัตนมหาธาตุพิษณุโลก และโบราณวัตถุอื่นๆ ที่พบจากขุดค้นทางโบราณคดีในเขตจังหวัดพิษณุโลกด้วย
ดังนี้แล้ว พุทธศาสนิกชนไปกราบไหว้ขอพรพระพุทธชินราชแล้ว ควรได้แวะชมศิลปวัตถุชิ้นเอกแห่งศรัทธาฯ ในพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระพุทธชินราช หลังใหม่ พร้อมแล้วเปิดให้บริการแบบ New Normal ตามมาตรการป้องกันโรคโควิด-19