รัฐธรรมนูญมาตรา 10 กำหนดว่า พระมหากษัตริย์ทรงเลือกและทรงแต่งตั้งผู้ทรงคุณวุฒิเป็นประธานองคมนตรี คนหนึ่งและองคมนตรีอื่นอีกไม่เกินสิบแปดคนประกอบเป็นคณะองคมนตรี
คณะองคมนตรีมีหน้าที่ถวายความเห็นต่อพระมหากษัตริย์ในพระราชกรณียกิจทั้งปวง ที่พระมหากษัตริย์ทรงปรึกษา และมีหน้าที่อื่นตามที่บัญญัติไว้ในรัฐธรรมนูญ
มาตรา 11 การเลือกและแต่งตั้งองคมนตรีหรือการให้องคมนตรีพ้นจากตําแหน่ง ให้เป็นไป ตามพระราชอัธยาศัย ให้ประธานรัฐสภาเป็นผู้ลงนามรับสนองพระบรมราชโองการแต่งตั้งประธานองคมนตรีหรือ ให้ประธานองคมนตรีพ้นจากตําแหน่ง ให้ประธานองคมนตรีเป็นผู้ลงนามรับสนองพระบรมราชโองการแต่งตั้งองคมนตรีอื่นหรือ ให้องคมนตรีอื่นพ้นจากตําแหน่ง
ล่าสุด เว็บไซต์ราชกิจจานุเบกษา เผยแพร่ประกาศแต่งตั้งองคมนตรี ความว่า พระบาทสมเด็จพระปรเมนทรรามาธิบดีศรีสินทรมหาวชิราลงกรณฯ พระวชิรเกล้า เจ้าอยู่หัว มีพระบรมราชโองการโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้ประกาศว่า ตามที่ทรงพระกรุณา โปรดเกล้าโปรดกระหม่อมแต่งตั้งองคมนตรีตามประกาศ ลงวันที่ 2 ตุลาคม 2561 แล้วนั้น บัดนี้ ทรงพระราชดำริเห็นเป็นการสมควรแต่งตั้งองคมนตรีเพิ่มขึ้น อาศัยอำนาจตามความในมาตรา 10 และมาตรา 11 ของรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมแต่งตั้ง นายนุรักษ์ มาประณีต เป็นองคมนตรี ทั้งนี้ ตั้งแต่บัดนี้ เป็นต้นไป ประกาศ ณ วันที่ 4 พฤษภาคม พ.ศ.2563 เป็นปีที่ 5 ในรัชกาลปัจจุบัน ผู้รับสนองพระบรมราชโองการ พล.อ.สุรยุทธ์ จุลานนท์ ประธานองคมนตรี
สำหรับประวัติของ นายนุรักษ์ ปัจจุบันอายุ 71 ปี เกิดเมื่อวันที่ 24 เม.ย. 2492 จบการศึกษาระดับปริญญาตรีจากคณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ นติบัณฑิตไทย สำนักอบรมศึกษากฎหมายแห่งเนติบัณฑิตยสภา และวิทยาลัยป้องกันราชอาณาจักร
รับราชการเป็นผู้พิพากษาหัวหน้าศาลจังหวัดภูเก็ต วันที่ 1 พฤษภาคม 2533 รองอธิบดีผู้พิพากษาศาลอุทธรณ์ ภาค 6 วันที่ 1 ตุลาคม 2539 ผู้พิพากษาหัวหน้าคณะในศาลอุทธรณ์ ภาค 8 วันที่ 1 ตุลาคม 2542 ประธานแผนกคดีเยาวชนและครอบครัวในศาลอุทธรณ์ ภาค 7 วันที่ 1 ตุลาคม 2547และผู้พิพากษาศาลฎีกา วันที่ 1 ตุลาคม 2549
หลังการรัฐประหาร เมื่อวันที่ 19 กันยายน พ.ศ. 2549 ได้เป็นสมาชิกสภาร่างรัฐธรรมนูญ 2550 และได้รับแต่งตั้งให้เป็นตุลาการรัฐธรรมนูญ ต่อมาในวันที่ 21 พฤษภาคม พ.ศ. 2557 นายนุรักษ์ ได้รับเลือกในที่ประชุมศาลรัฐธรรมนูญ ให้ดำรงตำแหน่งประธานศาลรัฐธรรมนูญคนต่อไป ต่อจากนายจรูญ อินทจาร ที่ได้ลาออกไป
หลังจากหมดวาระการดำรงตำแหน่ง 9 ปีในวันที่ 5 เมษายน 2560 หัวหน้าคณะรักษาความสงบแห่งชาติมีคำสั่งให้งดเว้นการสรรหาตุลาการศาลรัฐธรรมนูญ และให้ตุลาการที่หมดวาระแล้วยังปฏิบัติหน้าที่ต่อไป โดยภารกิจสุดท้ายคือวินิจฉัยคดียุบพรรคอนาคตใหม่ กระทั่งพ้นวาระไปเมื่อวันที่ 31 มีนาคม 2563