เรียนรู้พระปรีชาสามารถในสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ ด้านการอนุรักษ์ทรัพยากรสัตว์น้ำ ดร.สุทิน ลี้ปิยะชาติ ด้วยพระอัจฉริยภาพและพระปรีชาสามารถและด้วยทรงมีพระวิสัยทัศน์ที่กว้างไกล สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถทรงปฏิบัติพระราชกรณียกิจอยู่เนืองนิจ โดยทรงช่วยฟื้นฟูทรัพยากรสัตว์น้ำให้ยังคงความอุดมสมบูรณ์สมดังคำกล่าวที่ว่า “...ในน้ำมีปลา ในนามีข้าว...”ด้วยสำนึกในพระมหากรุณาธิคุณอย่างหาที่เปรียบมิได้ ในวันนี้ กระผมขอนำเรียนทุกท่านเกี่ยวกับโครงการตามแนวพระราชดำริเพื่อการฟื้นฟูและอนุรักษ์สัตว์น้ำโดยสังเขป ซึ่งได้รับความสนับสนุนด้านข้อมูลจากสำนักงานคณะกรรมการพิเศษเพื่อประสานงานโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ (สำนักงาน ก.ป.ร.) ดังนี้ครับ โครงการฟื้นฟูปลาไทย สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถได้พระราชทานแนวพระราชดำริและแนะนำให้กรมประมงพัฒนาพันธุ์ปลาไทยในโครงการพัฒนาอาชีพของกรมประมง เพื่อสนับสนุนให้ประชาชนในภูมิภาคต่างๆ ได้พัฒนาคุณภาพชีวิตที่ดียิ่งขึ้น โครงการสมเด็จฯ อนุรักษ์พันธุ์เต่าทะเล ด้วยเต่าทะเลเป็นสัตว์น้ำชนิดหนึ่งที่มีคุณค่า และมีแนวโน้มที่จะลดลงจนน่าเป็นห่วงว่าจะสูญพันธ์ในอนาคต สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถจึงได้พระราชทานเกาะมันใน อำเภอแกลง จังหวัดระยอง ซึ่งเป็นทรัพย์สินส่วนพระองค์ เพื่อสร้างเป็นศูนย์อนุรักษ์พันธุ์เต่าทะเลและได้พระราชทานชื่อว่า “โครงการสมเด็จฯ อนุรักษ์พันธ์เต่าทะเล” มีวัตถุประสงค์เพื่อเพิ่มและขยายพันธุ์เต่าทะเลในธรรมชาติ เลี้ยงไว้เป็นพ่อพันธุ์แม่พันธุ์ ส่งเสริมการทำฟาร์มเต่าทะเล และส่งเสริมเป็นแหล่งท่องเที่ยวและศูนย์กลางการเผยแพร่ความรู้เกี่ยวกับเต่าทะเล โครงการจัดตั้งวังปลา สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถได้พระราชทานพระราชดำริให้กรมประมงร่วมกับมูลนิธิกตเวทินสร้างวังปลา เพื่อเป็นสถานที่แสดงพันธุ์สัตว์น้ำ ตั้งอยู่ภายในบริเวณศูนย์ศิลปาชีพบางไทร จังหวัดพระนครศรีอยุธยา และกรมประมงได้ดำเนินโครงการอนุรักษ์ฟื้นฟูปลาไทย เพื่อเป็นการแสดงกตเวทิตาในพระมหากรุณาธิคุณของสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ ซึ่งพระองค์ได้พระราชทานพระราชทรัพย์ส่วนพระองค์สนับสนุนการก่อสร้างวังปลาด้วย โครงการอุทยานหอยมือเสือในพระบรมราชินูปถัมถ์ สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถทรงรับโครงการอุทยานหอยมือเสือที่เกาะเต่า จังหวัดสุราษฎร์ธานี ไว้ในพระบรมราชินูปถัมภ์ ตั้งเมื่อวันที่ ๒๔ กรกฎาคม ๒๕๔๐ เพื่อให้นำลูกหอยไปปล่อยไว้ตามแนวปะการังธรรมชาติ ซึ่งได้รับความร่วมมือจากองค์กรต่างๆ เป็นอย่างดี โครงการป่ารักน้ำ ที่อำเภอส่องดาว จังหวัดสกลนคร เป็นโครงการตามแนวพระราชดำริในสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถที่ทรงสนับสนุนให้ราษฎรปลูกต้นยูคาลิปตัส ซึ่งต้องใช้เวลาในการเติบโตเป็นหลายปี ทำให้ราษฎรไม่มีรายได้เลี้ยงชีพ พระองค์ทรงมีพระราชดำรัสให้ราษฎรแต่ละครอบครัวขุดบ่อเลี้ยงปลาและให้กรมประมงนำปลานิลไปปล่อยในบ่อราษฎร พร้อมกับกุ้งก้ามกราม ซึ่งเป็นการดำเนินตามกระแสพระราชดำรัสที่ว่า “...กุ้งก้ามกรามเป็นสัตว์น้ำราคาแพง เป็นของดี เป็นของคนไทย เพราะฉะนั้น ชาวบ้านซึ่งเป็นเจ้าของประเทศก็น่าจะมีโอกาสได้รับประทานกุ้งก้ามกรามด้วย...” ผลปรากฎว่า กุ้งก้ามกรามเจริญเติบโตดี เมื่อมีความจำเป็นต้องใช้กุ้งก้ามกราม กรมประมงจึงได้ตั้งโรงเพาะฟักกุ้งก้ามกรามเป็นแห่งแรกในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ซึ่งได้ผลสำเร็จเป็นอย่างดี โครงการเลี้ยงกบเลี้ยงปลาและปล่อยลงสู่แหล่งน้ำธรรมชาติ สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถได้เสด็จฯ ไปทรงเยี่ยมเยียนราษฎร ณ บ้านซิแบร หมู่ที่ ๗ ตำบลแม่ตื่น อำเภออมก๋อย จังหวัดเชียงใหม่ และได้พระราชทานพระราชดำริเมื่อวันที่ ๑๐ มีนาคม ๒๕๔๒ ความตอนหนึ่งว่า “...ให้ปล่อยพันธุ์ปลาในแหล่งน้ำธรรมชาติและบ่อน้ำสาธารณะ เพื่อเป็นแหล่งอาหารของหมู่บ้าน ให้ส่งเสริมการเลี้ยงกบแก่ราษฎร และจัดทำโครงการเลี้ยงกบ เลี้ยงปลาและปล่อยลงสู่แหล่งน้ำธรรมชาติ โดยมีวัตถุประสงค์ เพื่อเพิ่มผลผลิตสัตว์น้ำ ส่งเสริมอาชีพการเลี้ยงสัตว์น้ำไว้บริโภคในครัวเรือนและเพื่อเป็นการอนุรักษ์พันธุ์สัตว์น้ำในท้องถิ่นชนิดที่หายากและใกล้สูญพันธุ์...” โครงการอนุรักษ์สภาพป่าในพื้นที่อมก๋อย จังหวัดเชียงใหม่ สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถได้เสด็จฯ ไปยังภูมิภาคต่างๆ เพื่อทรงเยี่ยมเยียนราษฎร ซึ่งรวมถึงพื้นที่บ้านทุ่งต้นงิ้ว หมู่ที่ ๑๑ ตำบลแม่ตื่น อำเภออมก๋อย จังหวัดเชียงใหม่และทรงมีพระราชดำริให้ช่วยเหลือราษฎรในหมู่บ้าน โดยผ่านการดำเนินโครงการอนุรักษ์สภาพป่าในพื้นที่อมก๋อย ซึ่งมุ่งส่งเสริมการเลี้ยงปลา ปล่อยกบและปลาสู่แหล่งน้ำสาธารณะ ตลอดจนช่วยกันรักษาแหล่งน้ำสาธารณะให้เป็นแหล่งเพาะขยายพันธุ์สัตว์น้ำประจำหมู่บ้าน และยังมุ่งลดปัญหาการทำลายทรัพยากรป่าไม้ ควบคู่ไปกับการส่งเสริมคนให้สามารถอยู่กับป่าได้อย่างยั่งยืน โครงการฟื้นฟูทรัพยากรชายฝั่งทะเลอันเนื่องมาจากพระราชดำริ จังหวัดปัตตานีและจังหวัดนราธิวาส เกิดขึ้นเนื่องจากราษฎรบ้านละเวง อำเภอไม้แก่น จังหวัดปัตตานี ได้กราบบังคมทูลขอพระราชทานความช่วยเหลือจากสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ และพระองค์ได้ทรงพิจารณาช่วยฟื้นฟูความอุดมสมบูรณ์ของสัตว์น้ำ ซึ่งปัจจุบันได้ลดจำนวนลงอย่างมาก และราษฎรได้กราบทูลว่า ยินดีที่จะร่วมกันดำเนินการอนุรักษ์ทรัพยากรสัตว์น้ำ สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถได้รับพระราชทานคำแนะนำจากพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ให้จัดประชุมหารือผู้เชี่ยวชาญที่เกี่ยวข้องและพระราชทานพระบรมราชวินิฉัยให้จัดตั้งโครงการฟื้นฟูทรัพยากรชายฝั่งทะเลอันเนื่องมาจากพระราชดำริ จังหวัดปัตตานีและจังหวัดนราธิวาส ครอบคลุมกิจกรรมฟื้นฟูระบบนิเวศสัตว์น้ำ จัดสร้างแหล่งอาศัยสัตว์ทะเล (ปะการังเทียม) โดยใช้วัสดุจากคอนกรีต ท่อระบายน้ำ ซากเรือหรือวัสดุขนาดใหญ่ที่ไม่ใช้งานแล้ว ทั้งนี้ จากการประเมินผลโครงการดังกล่าว พบว่า สามารถช่วยจัดสร้างแหล่งอาศัยสัตว์ทะเลทำให้สามารถจับสัตว์น้ำได้มากขึ้น โดยเฉพาะอย่างยิ่งสัตว์น้ำหน้าดิน ทำให้ชาวประมงขนาดเล็กพื้นบ้านมีรายได้จากการจับสัตว์น้ำเพิ่มขึ้นร้อยละ ๑๐-๓๐ มีค่าใช้จ่ายลดลงร้อยละ ๘-๒๐ นอกจากนี้ โครงการดังกล่าวยังทำให้ความขัดแย้งระหว่างชาวประมงพื้นบ้านและประมงพาณิชย์ลดลง เนื่องจากแหล่งดังกล่าวช่วยป้องกันไม่ให้เรือประมงพาณิชย์ ซึ่งมีเครื่องมือจับสัตว์น้ำแบบทำลายเข้ามาทำการประมงในบริเวณดังกล่าว โครงการดังกล่าวได้ช่วยพัฒนาแหล่งน้ำบริเวณดังกล่าวเป็นสถานที่ท่องเที่ยว ช่วยสร้างรายได้ให้แก่ชุมชนท้องถิ่นเป็นที่ตกปลา ดำน้ำและชมปะการังด้วย ท่านผู้อ่านที่เคารพครับ เพื่อน้อมรำลึกถึงพระมหากรุณาธิคุณในสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถที่ได้พระราชทานแนวพระราชดำริ เพื่อการอนุรักษ์และพัฒนางานการเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำให้มีผลผลิตที่ยั่งยืน และเพื่อเป็นการเรียนรู้ตามรอยพระยุคลบาทและสืบสานแนวพระราชดำริที่แสดงถึงพระราชหฤทัยที่มุ่งมั่นในการให้ความสำคัญกับการพัฒนาสัตว์น้ำและทรัพยากรธรรมชาติทั้งมวล เพื่อให้ราษฎรมีคุณภาพชีวิตที่ดี มีทรัพยากรสัตว์น้ำอย่างยั่งยืนตลอดไป กระผมขอเชิญชวนทุกท่านร่วมอนุรักษ์สัตว์น้ำและช่วยกันบำรุงรักษาทรัพยากรธรรมชาติในประเทศไทยให้ยั่งยืนตราบไปจนถึงชั่วลูกชั่วหลานครับ