“เราผลัดกันเป็นสมองและเป็นมือให้กัน บางครั้งทีม Developer ก็เป็นสมองให้เรา และบางครั้งเราก็เป็นมือให้ทีม Developer และในบางครั้งเราก็สลับตัวเองไปเป็นสมองบ้าง สนุกดีและมันสร้างการขับเคลื่อนชิ้นงานให้เป็นประโยชน์กับสังคมออกมาได้จริงๆ“ ชนิกานต์ กาญจนสาลี ผู้สื่อข่าวอิสระ บอกเล่าความรู้สึกตนเองหลังจากได้เข้าร่วมโครงการอบรมนักสื่อสารข้อมูลเชิงลึกหรือ Thailand Data Journalism Network (TDJ)รุ่นที่ 1 ของชมรมนักสื่อสารข้อมูลเชิงลึกสมาคมนักข่าวนักหนังสือพิมพ์แห่งประเทศไทย โครงการนี้จัดทำขึ้นมาเพื่อเป็นการติดอาวุธให้กับสื่อมวลชนในการนำข้อมูลจำนวนมหาศาลที่เกิดขึ้นในยุคดิจิตอลไปใช้ให้เกิดประโยชน์กับประชาชนให้มากที่สุด
มงคล บางประภา นายกสมาคมนักข่าวนักหนังสือพิมพ์แห่งประเทศไทยระบุว่า “สมาคมนักข่าวนักหนังสือพิมพ์แห่งประเทศไทยได้ริเริ่มโครงการอบรมนักสื่อสารข้อมูลเชิงลึกหรือ Thailand Data Journalism Network ขึ้นโดยยืนอยู่บนพื้นฐานการสื่อสารข้อมูลสาธารณะในเชิงลึกที่ส่งผลกระทบกับประชาชนและผู้คนในสังคม ซึ่งทุกวันนี้มีข้อมูลที่รอการสื่อสารมากมายมหาศาลมากซึ่งการสื่อสารข้อมูลในขนาดที่ใหญ่และเติบโตขึ้นมากมายในขณะนี้เราไม่สามารถนิยามให้นักข่าวเป็นผู้ที่สื่อสารข้อมูลเหล่านั้นเพียงกลุ่มเดียวได้
“เราจึงได้จัดทำโครงการที่เป็นการรวมตัวที่ไม่จำกัดเฉพาะแค่นักข่าวแต่มีโปรแกรมเมอร์ Developer และผู้ที่เชี่ยวชาญด้านการจัดการข้อมูล Big Data ที่จะมาช่วยกันนำเทคโนโลยีไปเชื่อมกับข้อมูลและเชื่อมออกมาให้เกิดการเปลี่ยนแปลงในสังคม ซึ่งต่อไปนี่สังคมไทยจะมีทางเลือกที่ไม่ต้องรับข้อมูลตอบโต้กันแบบข่าวปิงปองอีกแล้ว เราจะได้รับฟังข้อมูลอีกด้านที่เป็นประโยชน์และสร้างทางเลือกให้กับสังคมไทยอย่างแท้จริง”
สำหรับโครงการอบรมนักสื่อสารข้อมูลเชิงลึกหรือ Thailand Data Journalism Network (TDJ)แบ่งการดำเนินงานออกเป็น 3 ช่วง โดยในช่วงแรกสมาคมนักข่าวฯประกาศเปิดรับสมัครสื่อมวลชนและโปรแกรมเมอร์ Developer และผู้ที่เชี่ยวชาญด้านการจัดการข้อมูล Big Data ที่สนใจมาเข้าร่วมสมัคร และนำผู้ที่ผ่านการคัดเลือกทั้งหมดเข้าร่วมอบรมเพื่อทำความเข้าใจกับบทบาทและการทำข่าวในรูปแบบของ Data Journalism โดยสื่อมวลชนเองได้เรียนรู้เทคนิคในการหาข้อมูลและรูปแบบในการจัดการข้อมูลขนาดใหญ่ผ่านโปรแกรมที่หลากหลายผ่านการบรรยายจากวิทยากรที่มีความรู้และความเชี่ยวชาญด้านการจัดการข้อมูล Big Data หลากหลายสาขา และในส่วนของโปรแกรมเมอร์ Developer และผู้ที่เชี่ยวชาญด้านการจัดการข้อมูล Big Data ที่เข้าร่วมอบรมก็ได้เรียนรู้การทำงานของสื่อมวลชนว่าต้องการเนื้อหาและข้อมูลไปใช้ในงานสื่อสารในรูปแบบใด จึงกลายเป็นการผสมผสานการทำงานที่ลงตัว
ขณะที่ ดร.เอกพล เธียรถาวร ประธานชมรมเครือข่ายนักสื่อสารข้อมูลเชิงลึกกล่าวถึงรูปแบบการทำงานของ Thailand Data Journalism Network (TDJ)กล่าวว่า ตลอดระยะเวลากว่า 9 เดือนที่เราได้เริ่มโครงการนี้ขึ้นมาทำให้การทำงานระหว่างสื่อมวลชนและผู้ที่เชี่ยวชาญด้านการจัดการข้อมูลสร้างชิ้นงาน Data ที่มีประโยชน์ต่อสังคมไทยถึง 5 เรื่อง ซึ่งทุกคนได้ทำงานร่วมกันด้วยความมุ่งมั่นตลอดระยะเวลาพัฒนาผลงานกว่า 4 เดือน
สำหรับผลงานทั้ง 5 เรื่องที่ นักสื่อสารข้อมูลเชิงลึก (TDJ)ได้ร่วมกันจัดทำขึ้นมาล้วนเป็นประเด็นที่ผมเชื่อว่าจะสร้างการเปลี่ยนแปลงให้กับสังคมได้ โดย 5 ประเด็นประกอบด้วยหัวข้อต่างๆดังนี้ หัวข้อที่ 1.เรื่องเปิดขุมทรัพย์ 6 แสนล้าน...รอยรั่วงบประมาณท้องถิ่น หัวข้อที่ 2.เรื่องความสัมพันธ์ดาต้า 30 ปี...“แหล่งเก็บน้ำ”กับ“อุณหภูมิแปรปรวน” หัวข้อที่ 3.วิเคราะห์ข้อมูล “ภาวะสมองเสื่อม ขาดความเข้าใจ ขาดแพทย์ วิกฤติชาติ หัวข้อที่ 4.เจาะตัวเลขปัญหา “คนล้นคุก” และ “นักโทษติดซ้ำ” หัวข้อที่ 5.ต้นไม้ใหญ่ ใครอนุรักษ์? ร่วมปักหมุดข้อมูลต้นไม้ใหญ่ เพื่อ “กม. คุ้มครองมรดกสีเขียว”
โดยทุกๆหัวข้อล้วนมีข้อมูลสถิติที่หน่วยงาน องค์กรต่างๆ หรือภาคประชาสังคมสามารถนำไปต่อยอดในการขับเคลื่อนประเด็นให้เกิดการเปลี่ยนแปลงในสังคมได้ นี่จึงถือเป็นก้าวแรกของการเริ่มต้นที่ดีของนักข่าว Data Journalism ในบ้านเรา
ด้าน สราวุฒิ ศรีเพ็ชรสัย ผู้สื่อข่าวจากหนังสือพิมพ์ข่าวสดได้บอกเล่าความรู้สึกและอุปสรรคที่ต้องพบเจอตลอดระยะเวลาของการเข้าร่วมโครงการในครั้งนี้ไว้อย่างน่าสนใจเช่นกันว่า รู้สึกดีมากที่ได้เข้าร่วมโครงการนี้เพราะเป็นการทำงานในรูปแบบใหม่ของผมเลย ผมทำงานข่าวสายตำรวจจะเห็นข้อมูลที่เกี่ยวข้องในกระบวนการยุติธรรมเป็นจำนวนมาก จึงสนใจอยากทำข้อมูลในเรื่องนี้โดยเฉพาะในส่วนของผู้ต้องขัง เพราะมีผู้ต้องขังจำนวนที่อยู่ในเรือนจำด้วยการกลับมาติดซ้ำ เราจึงอยากได้คำตอบที่จะเปลี่ยนแปลงสังคมไทยในเรื่องนี้
“เราเริ่มตั้งต้นในเรื่องที่เราอยากทำรวมถึงการลงไปสืบค้นข้อมูลที่เราอยากได้ ซึ่งกว่าจะมาเป็นข้อมูลในหัวข้อ“เจาะตัวเลขปัญหา “คนล้นคุก” และ“นักโทษติดซ้ำ” เราผ่านอุปสรรคกันมาเยอะมากโดยเฉพาะการขอข้อมูลจากหน่วยงานรัฐและเอกชนที่เกี่ยวข้องกับเรื่องนี้ข้อยากมาก หากเราอยากให้ Data Journalism ในบ้านเราประสบความสำเร็จ เรื่องการเปิดเผยข้อมูลของหน่วยงานที่เกี่ยวข้องในรูปแบบของ open data ก็ต้องเอื้อต่อการทำงานของเราด้วย”
นอกจากผู้สื่อข่าวที่เข้าร่วมอบรมแล้ว โปรแกรมเมอร์ Developer และผู้ที่เชี่ยวชาญด้านการจัดการข้อมูล Big Data หลายคนที่เข้าร่วมอบรมก็เป็นครั้งแรกที่ได้ทำงานในการจัดการข้อมูลกับผู้สื่อข่าวด้วยเช่นกัน โดย กานต์ อุ่ยวิรัช หนึ่งในโปรแกรมเมอร์ที่เข้าร่วมโครงการนี้กล่าวว่า “สายงานของเราจะอยู่กับข้อมูลกับการจัดการระบบในด้านไอที หลายคนก็อยากสื่อสารเรื่องราวพวกนี้ให้เป็นเหมือนกันนะครับ การมาร่วมอบรมของพวกเราในครั้งนี้จึงเหมือนเป็นการเปิดมุมมองใหม่ในเรื่องของการสื่อสารให้กับพวกเรา เราก็ได้มาเรียนรู้ว่านักข่าวเขาทำงานกับแบบนี้ ข้อมูลที่เขาต้องการมันคือแบบนี้และวิธีการสื่อสารของเขาเป็นแบบนี้ และก็รู้สึกดีใจมากถ้าความเชี่ยวชาญของพวกเราในด้านการจัดการข้อมูลขนาดใหญ่จะช่วยสนับสนุนการทำงานของผู้สื่อข่าวและทำให้เกิดการสร้างชิ้นงานที่จะเปลี่ยนแปลงสังคมได้ รู้สึกดีที่ได้เข้าร่วมเป็นส่วนหนึ่งของโครงการในครั้งนี้”
มงคล บางประภา นายกสมาคมนักข่าวนักหนังสือพิมพ์แห่งประเทศไทยระบุว่า “สมาคมนักข่าวนักหนังสือพิมพ์แห่งประเทศไทยได้ริเริ่มโครงการอบรมนักสื่อสารข้อมูลเชิงลึกหรือ Thailand Data Journalism Network ขึ้นโดยยืนอยู่บนพื้นฐานการสื่อสารข้อมูลสาธารณะในเชิงลึกที่ส่งผลกระทบกับประชาชนและผู้คนในสังคม ซึ่งทุกวันนี้มีข้อมูลที่รอการสื่อสารมากมายมหาศาลมากซึ่งการสื่อสารข้อมูลในขนาดที่ใหญ่และเติบโตขึ้นมากมายในขณะนี้เราไม่สามารถนิยามให้นักข่าวเป็นผู้ที่สื่อสารข้อมูลเหล่านั้นเพียงกลุ่มเดียวได้
“เราจึงได้จัดทำโครงการที่เป็นการรวมตัวที่ไม่จำกัดเฉพาะแค่นักข่าวแต่มีโปรแกรมเมอร์ Developer และผู้ที่เชี่ยวชาญด้านการจัดการข้อมูล Big Data ที่จะมาช่วยกันนำเทคโนโลยีไปเชื่อมกับข้อมูลและเชื่อมออกมาให้เกิดการเปลี่ยนแปลงในสังคม ซึ่งต่อไปนี่สังคมไทยจะมีทางเลือกที่ไม่ต้องรับข้อมูลตอบโต้กันแบบข่าวปิงปองอีกแล้ว เราจะได้รับฟังข้อมูลอีกด้านที่เป็นประโยชน์และสร้างทางเลือกให้กับสังคมไทยอย่างแท้จริง”
สำหรับโครงการอบรมนักสื่อสารข้อมูลเชิงลึกหรือ Thailand Data Journalism Network (TDJ)แบ่งการดำเนินงานออกเป็น 3 ช่วง โดยในช่วงแรกสมาคมนักข่าวฯประกาศเปิดรับสมัครสื่อมวลชนและโปรแกรมเมอร์ Developer และผู้ที่เชี่ยวชาญด้านการจัดการข้อมูล Big Data ที่สนใจมาเข้าร่วมสมัคร และนำผู้ที่ผ่านการคัดเลือกทั้งหมดเข้าร่วมอบรมเพื่อทำความเข้าใจกับบทบาทและการทำข่าวในรูปแบบของ Data Journalism โดยสื่อมวลชนเองได้เรียนรู้เทคนิคในการหาข้อมูลและรูปแบบในการจัดการข้อมูลขนาดใหญ่ผ่านโปรแกรมที่หลากหลายผ่านการบรรยายจากวิทยากรที่มีความรู้และความเชี่ยวชาญด้านการจัดการข้อมูล Big Data หลากหลายสาขา และในส่วนของโปรแกรมเมอร์ Developer และผู้ที่เชี่ยวชาญด้านการจัดการข้อมูล Big Data ที่เข้าร่วมอบรมก็ได้เรียนรู้การทำงานของสื่อมวลชนว่าต้องการเนื้อหาและข้อมูลไปใช้ในงานสื่อสารในรูปแบบใด จึงกลายเป็นการผสมผสานการทำงานที่ลงตัว
ขณะที่ ดร.เอกพล เธียรถาวร ประธานชมรมเครือข่ายนักสื่อสารข้อมูลเชิงลึกกล่าวถึงรูปแบบการทำงานของ Thailand Data Journalism Network (TDJ)กล่าวว่า ตลอดระยะเวลากว่า 9 เดือนที่เราได้เริ่มโครงการนี้ขึ้นมาทำให้การทำงานระหว่างสื่อมวลชนและผู้ที่เชี่ยวชาญด้านการจัดการข้อมูลสร้างชิ้นงาน Data ที่มีประโยชน์ต่อสังคมไทยถึง 5 เรื่อง ซึ่งทุกคนได้ทำงานร่วมกันด้วยความมุ่งมั่นตลอดระยะเวลาพัฒนาผลงานกว่า 4 เดือน
สำหรับผลงานทั้ง 5 เรื่องที่ นักสื่อสารข้อมูลเชิงลึก (TDJ)ได้ร่วมกันจัดทำขึ้นมาล้วนเป็นประเด็นที่ผมเชื่อว่าจะสร้างการเปลี่ยนแปลงให้กับสังคมได้ โดย 5 ประเด็นประกอบด้วยหัวข้อต่างๆดังนี้ หัวข้อที่ 1.เรื่องเปิดขุมทรัพย์ 6 แสนล้าน...รอยรั่วงบประมาณท้องถิ่น หัวข้อที่ 2.เรื่องความสัมพันธ์ดาต้า 30 ปี...“แหล่งเก็บน้ำ”กับ“อุณหภูมิแปรปรวน” หัวข้อที่ 3.วิเคราะห์ข้อมูล “ภาวะสมองเสื่อม ขาดความเข้าใจ ขาดแพทย์ วิกฤติชาติ หัวข้อที่ 4.เจาะตัวเลขปัญหา “คนล้นคุก” และ “นักโทษติดซ้ำ” หัวข้อที่ 5.ต้นไม้ใหญ่ ใครอนุรักษ์? ร่วมปักหมุดข้อมูลต้นไม้ใหญ่ เพื่อ “กม. คุ้มครองมรดกสีเขียว”
โดยทุกๆหัวข้อล้วนมีข้อมูลสถิติที่หน่วยงาน องค์กรต่างๆ หรือภาคประชาสังคมสามารถนำไปต่อยอดในการขับเคลื่อนประเด็นให้เกิดการเปลี่ยนแปลงในสังคมได้ นี่จึงถือเป็นก้าวแรกของการเริ่มต้นที่ดีของนักข่าว Data Journalism ในบ้านเรา
ด้าน สราวุฒิ ศรีเพ็ชรสัย ผู้สื่อข่าวจากหนังสือพิมพ์ข่าวสดได้บอกเล่าความรู้สึกและอุปสรรคที่ต้องพบเจอตลอดระยะเวลาของการเข้าร่วมโครงการในครั้งนี้ไว้อย่างน่าสนใจเช่นกันว่า รู้สึกดีมากที่ได้เข้าร่วมโครงการนี้เพราะเป็นการทำงานในรูปแบบใหม่ของผมเลย ผมทำงานข่าวสายตำรวจจะเห็นข้อมูลที่เกี่ยวข้องในกระบวนการยุติธรรมเป็นจำนวนมาก จึงสนใจอยากทำข้อมูลในเรื่องนี้โดยเฉพาะในส่วนของผู้ต้องขัง เพราะมีผู้ต้องขังจำนวนที่อยู่ในเรือนจำด้วยการกลับมาติดซ้ำ เราจึงอยากได้คำตอบที่จะเปลี่ยนแปลงสังคมไทยในเรื่องนี้
“เราเริ่มตั้งต้นในเรื่องที่เราอยากทำรวมถึงการลงไปสืบค้นข้อมูลที่เราอยากได้ ซึ่งกว่าจะมาเป็นข้อมูลในหัวข้อ“เจาะตัวเลขปัญหา “คนล้นคุก” และ“นักโทษติดซ้ำ” เราผ่านอุปสรรคกันมาเยอะมากโดยเฉพาะการขอข้อมูลจากหน่วยงานรัฐและเอกชนที่เกี่ยวข้องกับเรื่องนี้ข้อยากมาก หากเราอยากให้ Data Journalism ในบ้านเราประสบความสำเร็จ เรื่องการเปิดเผยข้อมูลของหน่วยงานที่เกี่ยวข้องในรูปแบบของ open data ก็ต้องเอื้อต่อการทำงานของเราด้วย”
นอกจากผู้สื่อข่าวที่เข้าร่วมอบรมแล้ว โปรแกรมเมอร์ Developer และผู้ที่เชี่ยวชาญด้านการจัดการข้อมูล Big Data หลายคนที่เข้าร่วมอบรมก็เป็นครั้งแรกที่ได้ทำงานในการจัดการข้อมูลกับผู้สื่อข่าวด้วยเช่นกัน โดย กานต์ อุ่ยวิรัช หนึ่งในโปรแกรมเมอร์ที่เข้าร่วมโครงการนี้กล่าวว่า “สายงานของเราจะอยู่กับข้อมูลกับการจัดการระบบในด้านไอที หลายคนก็อยากสื่อสารเรื่องราวพวกนี้ให้เป็นเหมือนกันนะครับ การมาร่วมอบรมของพวกเราในครั้งนี้จึงเหมือนเป็นการเปิดมุมมองใหม่ในเรื่องของการสื่อสารให้กับพวกเรา เราก็ได้มาเรียนรู้ว่านักข่าวเขาทำงานกับแบบนี้ ข้อมูลที่เขาต้องการมันคือแบบนี้และวิธีการสื่อสารของเขาเป็นแบบนี้ และก็รู้สึกดีใจมากถ้าความเชี่ยวชาญของพวกเราในด้านการจัดการข้อมูลขนาดใหญ่จะช่วยสนับสนุนการทำงานของผู้สื่อข่าวและทำให้เกิดการสร้างชิ้นงานที่จะเปลี่ยนแปลงสังคมได้ รู้สึกดีที่ได้เข้าร่วมเป็นส่วนหนึ่งของโครงการในครั้งนี้”