พระร่วงหลังลิ่ม วัดช้างล้อม อ.ศรีสัชนาลัย จ.สุโขทัย

สัปดาห์พระเครื่อง / ราม วัชรประดิษฐ์ พระร่วงนั่งหลังลิ่ม พระสำคัญแห่งเมืองศรีสัชนาลัย พุทธลักษณะคล้ายคลึงกับพระพุทธรูปสมัยอู่ทอง โดยเฉพาะ 'อู่ทองหน้าแก่' ซึ่งมีอายุอยู่ในช่วงต้นอยุธยา ด้านหลังเป็นหลังร่องคล้าย ‘ลิ่ม’ จึงนำมาตั้งพระนามองค์พระ นับเป็นพระร่วงยืนเนื้อชินหนึ่งในพระยอดขุนพลที่ได้รับความนิยมอย่างกว้างขวาง โดยเฉพาะที่ 'กรุวัดช้างล้อม ศรีสัชนาลัย' วัดสำคัญในสมัยสุโขทัย ที่สร้างโดยพ่อขุนรามคำแหงมหาราชนั้น จะมีลักษณะโดดเด่นเป็นที่นิยมมาก เป็นที่แสวงหาอย่างสูงแต่จะหาของแท้ได้ยากยิ่ง ผู้สร้าง-การค้นพบ พระร่วงหลังลิ่ม วัดช้างล้อม แตกกรุครั้งแรกเมื่อปี พ.ศ.2480 ณ พระเจดีย์เก่าทรงลังกาที่มีช้างล้อมรอบ ซึ่งสร้างมาตั้งแต่ครั้งสร้างวัด จึงเชื่อว่า พ่อขุนรามคำแหงมหาราช น่าจะทรงสร้าง พระร่วงนั่งหลังลิ่ม นี้ บรรจุในพระเจดีย์เพื่อสืบสานพระศาสนาตามคติโบราณ หลังจากนั้นในปี พ.ศ.2495 มีการพบอีกครั้งที่กรุเดียวกัน ในปี พ.ศ.2500 พบพระในลักษณะเดียวกันที่บ้านแก่งสาระจิตและกรุวัดเจดีย์เจ็ดแถว แต่องค์พระที่พบจะมีผิวปรอทขาวมากกว่า ต่างจากวัดช้างล้อมที่จะมีผิวดำเป็นส่วนมาก และในปี พ.ศ.2507 ยังพบพระที่มีลักษณะคล้ายกันอีกที่กรุวัดเขาพนมเพลิง แต่องค์พระจะไม่ค่อยลึกชัดนักและขนาดเล็กกว่า อีกทั้งด้านหลังเป็นแบบหลังตันทั้งหมด จึงเข้าใจว่าน่าจะเป็นการสร้างล้อพิมพ์ เนื้อหามวลสาร พระร่วงหลังลิ่ม เป็นพระเนื้อชินเงิน พุทธลักษณะ องค์พระร่วงเป็นพระแบบครึ่งซีก องค์พระประทับนั่งขัดสมาธิราบ แสดงปางมารวิชัย เหนืออาสนะฐานเขียง พระเกศเป็นแบบปลีซ้อน อยู่เหนือพระเมาฬี กรอบไรพระศกเป็นเส้น อันเป็นเอกลักษณ์ของศิลปะอู่ทองที่มีอิทธิพลขอมปะปน วงพระพักตร์ออกเค้าอู่ทองหน้าแก่ เคร่งขรึม ดุดัน พระเนตรเป็นเนตรเนื้อนูนขึ้นมา ซึ่งเป็นการบรรจงสร้างองค์พระอย่างประณีตวิจิตร แสดงให้เห็นถึงคุณค่าในเชิงพุทธศิลปะอู่ทองอย่างชัดเจน เอกลักษณ์แม่พิมพ์ - บริเวณกลางพระเพลา ใต้พระหัตถ์ขวา ขององค์พระ จะถูกเทเป็น 'เนื้อเกิน' เป็นตุ่มยื่นขึ้นมาทุกองค์ - พระกรรณ (หู) ทั้งสองข้างทำเป็นร่องลึกเหมือนใบหูมนุษย์ - ในองค์ที่ติดชัดเจนจะปรากฏสร้อยพระศอ 2 เส้น - พระวรกายสูงชะลูดและผอมบางเหมือนคนแก่ ตามพุทธลักษณะสำคัญของพระพุทธรูปอู่ทอง - พระอุระ นูนเด่นและอวบอิ่ม -เส้นอังสะและสังฆาฏิ คมชัดเจน - ช่องพระอุทร (ท้อง) เน้นกล้ามเนื้อเป็นสองลอน พุทธคุณ มีพุทธคุณขึ้นชื่อลือเลื่องด้านด้านแคล้วคลาด นิรันตราย อยู่ยงคงกระพัน และเมตตามหานิยม การพิจารณา นอกเหนือจากการพิจาณาเรื่องคราบกรุ สนิมขุม-สนิมไข ที่ขึ้นอยู่ทั่วไปแล้ว พระเนื้อชินเงินจะมีเอกลักษณ์สำคัญ คือ รอยระเบิดซึ่งจะแตกปริจากเนื้อใน และขอบโดยรอบไม่คม ประการสุดท้าย รูปลิ่มที่ด้านหลังจะเป็นลายกาบหมาก ส่วนบนเป็นรอยในแนวดิ่งลงมาถึงด้านล่าง ส่วนลำพระศอ (คอ) ด้านหลังจะมีรอยกาบหมากเป็นเส้นขวางอยู่ ก็เป็นจุดในการพิจารณาได้เช่นกันครับผม