“เมืองนับพันเมืองจะมีปัญหาเหมือนกันหมด เพราะการวางแผนผังที่มองข้ามเอกลักษณ์ของแต่ละเมืองครับ การวางแผนผังเมืองใหม่สงอาน (XiongAn) ได้คำนึงถึงลักษณะพิเศษของพื้นที่ ไม่มีแผนโครงการใดที่เลียนแบบได้ มีเพียงแนวคิดและความคิดการวางแผนผังเมืองที่ยั่งยืนได้และเจาะลึกอย่างต่อเนื่องได้เท่านั้นครับ” ในสายตาของนายหยางเป่าจูน ผู้อำนวยการสถาบันวิจัยออกแบบวางแผนผังเมืองแห่งประเทศจีน การวางแผนผังเมืองใหม่สงอาน มีเอกลักษณ์ ยืนอยู่ที่จุดเริ่มต้นของยุคใหม่ ไม่เพียงแต่จะเป็นแบบฉบับและเกณฑ์การวัดการสร้างเมืองยุคใหม่ของจีนเท่านั้น หากยังจะเป็นทางเลือก “ภูมิปัญญาจีน” และ “แผนจีน” ให้กับการสร้างเมืองของโลกด้วย
- ความลับเบื้องหลัง “ลีลาจีน”
สงอานในอนาคตจะมี “โฉมหน้าจีน” ที่โดดเด่น “กลิ่นไอเมืองน้ำ” ที่ธรรมชาติ และ “ลักษณะการสร้างนวัตกรรม” ที่ทันสมัย ตาม “เค้าโครงการวางแผนผังเมืองสงอาน”
“โฉมหน้าจีน” ได้สะท้อนให้เห็นการแสวงหาวัฒนธรรมของสงอาน นายจูจื่อหยวี หัวหน้าวางแผนของสถาบันวิจัยออกแบบวางแผนผังเมืองแห่งประเทศจีนแนะนำว่า สงอานจะสานต่อแนวความคิดการวางแผนผังเมืองแบบแกนสมมาตร แบบสวรรค์กับมนุษย์เชิงผสมผสาน ซึ่งเป็นแบบที่สืบทอดมาช้านานของประชาชาติจีน โดยจะสร้างเป็นสวนขนาดใหญ่ แบ่งเป็น “เป่ยเฉิง (ตัวเมืองด้านเหนือ) จงย่วน (สวนกลาง) หนานเตี้ยน (ทะเลสาบไป๋หยางเตี้ยนด้านใต้)” เริ่มต้นที่ “เป่ยเฉิง” จะวางแผนผังเมืองให้เป็นเมืองสวนแบบทันสมัยที่มีสวนในเมือง มีเมืองในสวน “จงย่วน” จะใช้พื้นที่ต่ำในตอนกลางฟื้นฟูทะเลสาบโบราณต้าอินกู่เตี้ยนขึ้นมา “หนานเตี้ยน” จะคุมเข้มการก่อสร้างริมทะเลสาบไป๋หยางเตี้ยน โดยใช้ทรัพยานิเวศน์ไป๋หยางเตี้ยนและทรัพยากรวัฒนธรรมซากกำแพงเมืองจีนเอียนหนาน (ด้านใต้เมืองปักกิ่ง) ให้เป็นประโยชน์ สร้างเส้นชายฝั่งทะเลสาบไป๋หยางเตี้ยนที่สืบทอดเอกลักษณ์วัฒนธรม แสดงทิวทัศน์ระบบนิเวศน์ ให้หลักประกันแก่ความปลอดภัยในการป้องกันน้ำท่วม
“กลิ่นไอเมืองน้ำ” หมายถึง ทิวทัศน์ทะเลสาบไป๋หยางเตี้ยนที่มีเฉพาะของเขตเมืองสงอาน ทะเลสาบไป๋หยางเตี้ยนเป็นทะเลสาบที่มีน้ำตลอดปีและกว้างที่สุดบนที่ราบเรียบหัวเป่ย (ภาคเหนือจีน) มีฉายาว่า “ไตของหัวเป่ย” ความสัมพันธ์ระหว่างตัวเมืองกับทะเลสาบก็เป็นปัญหาหลักในการวางแผนผังก่อสร้างเขตเมืองใหม่สงอาน โดยสงอานจะยืนหยัดในหลักการพื้นฐาน “ห้ามรุกล้ำเข้าทะเลสาบ จำกัดที่ริมทะเลสาบ ให้มองทะเลสาบจากที่ไกล” เข้มงวดในการใช้มาตรการปรับปรุงและฟื้นฟูระบบนิเวศน์อย่างครบวงจรด้วยการนำที่บุกรุกคืนให้ทะเลสาบ หลีกเลี่ยงการสร้างเมืองที่เกิดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมระบบนิเวศน์ทะเลสาบ ฟื้นฟูทิวทัศน์ “คลื่นน้ำกว้างหมื่นเฮกต้า เป็นบ่อบัวและทะเลอ้อ” ให้กลับขึ้นมาใหม่ “พวกเราปรารถนาที่จะพรรณนาภาพตัวเมืองที่สมานฉันท์ริมทะเลสาบไป๋หยางเตี้ยนดังนี้ครับ ใต้กิ่งไม้ กลางป่าทึบ สุขสบายมีเรกิ ข้างทะเลสาบ กลางน้ำเงิน-เขียว สดใสสว่างไสว ริมตรอกซอย กลางสวนบ้าน ใกล้ชิดและน่าอยู่ -นายจูจื่อหยวีกล่าวอย่างซาบซึ้งใจ
“ลักษณะการสร้างนวัตกรรมใหม่” เป็นการออกแบบแผนผังเมืองสงอานโดยการเติมเต็มกลิ่นไอความทันสมัยเข้าไปในลีลาคลาสสิกโบราณที่มีอยู่ เพื่อแสดงการสร้างนวัตกรรมใหม่ที่มีวัฒนธรรมหลากหลาย นายจูจื่อหยวีเห็นว่า การสร้างเมืองสงอานตามแบบแผนผังให้เป็นพื้นที่ทันสมัย มีตัวเมืองที่น่าอยู่น่าสร้างธุรกิจเป็นส่วนสำคัญ โดยการนำศิลปะเชื่อมต่อจุดทิวทัศน์และสิ่งแวดล้อมของพื้นที่สาธารณะอย่างบริเวณต้นไม้สีเขียว ทิวทัศน์พื้นที่ชุ่มชื้น อุทยานสาธารณะชานเมือง พื้นที่สีเขียวตามท้องถนน เพื่อให้ตอบสนองความต้องการของฝูงชนในแต่ละช่วงอายุ ขณะเดียวกัน มีการออกแบบขนาดของชุมชนตามแนวคิดความเป็นเพื่อนบ้าน บริการชุมชนอย่างสะดวกและสมบูรณ์แบบยิ่งขึ้นอย่างต่อเนื่อง ทำให้พื้นที่สาธารณะในเมืองมีความสวยงาม ความปลอดภัย ความสะดวกสบาย และการแบ่งปันอย่างแท้จริง
- “สายตาระดับโลก” กับ “มาตรฐานสงอาน”
กล่าวสำหรับนายหยางเป่าจูนแล้ว แม้ได้ “ผ่านศึกร้อยศึก” แล้ว แต่การวางแผนผังเขตเมืองใหม่สงอานก็เป็นการท้าทายที่ไม่เคยมีมาก่อน หลังจากได้ประกาศข่าวการจัดตั้งเขตเมืองใหม่สงอานแล้ว สถาบันวิจัยออกแบบวางแผนผังเมืองแห่งประเทศจีนที่นำโดยนายหยางเป่าจูน ได้เชิญผู้เชี่ยวชาญนักวิชาการชื่อดัง 200 กว่าคนจากทั้งในประเทศจีนและต่างประเทศมาร่วมประชุมสัมมนาหัวข้อเฉพาะ 15 รอบ เพื่อร่วมกันวิจัยแขนงงานสำคัญของการวางแผนผังและก่อสร้างเขตเมืองใหม่ รวมทั้งสมาชิกสภาวิทยาศาสตร์แห่งชาติจีนและสมาชิกสภาวิศวกรรมศาสตร์แห่งชาติจีน 15 คน และ ผู้เชี่ยวชาญจากสหภาพยุโรป 4 คน
“ท่านประธานาธิบดีสีจิ้นผิงกล่าวว่า การสร้างเขตเมืองใหม่สงอานต้องยืนหยัดใน วิสัยทัศน์ระดับโลก มาตรฐานระดับสากล เอกลักษณ์ของจีนและการกำหนดตำแหน่งระดับสูง พวกเราเข้าใจว่า วิสัยทัศน์ระดับโลก ก็คือ ต้องมีสายตากว้างไกลครับ จะคำนึงถึงแต่ปัญหาตนเองไม่ได้ หากยังต้องมองเห็นปัญหาระดับโลก ต้องยืนบนจุดสูงสุดแห่งประวัติศาสตร์การพัฒนาเมืองของมนุษยชาติ กลั่นกรองให้ได้แบบจีน สติปัญญาจีนจากแผนผังโครงการสงอานครับ จะได้เป็นตัวอย่างสำหรับเรียนรู้และอาหารเสริมให้กับการสร้างเมืองของจีน และประเทศอื่นๆ ในโลกอีกด้วยครับ” นายหยางเป่าจูนกล่าว
เพื่อสะท้อนถึงความต้องการนี้ ทีมงานวางแผนผังออกแบบเขตใหม่สงอาน ได้รวบรวม วิจัยแนวความคิด วิธีและเทคโนโลยีที่ก้าวหน้าในแขนงงานต่างๆ ทั่วโลก ผสมผสานกับสภาพความเป็นจริงของสงอาน ก่อรูปขึ้นเป็น “มาตรฐานสงอาน” ที่มีระดับแนวหน้าของโลก ยกตัวอย่างเช่น ในแขนงงานเมืองอัจฉริยะ เขตใหม่สงอานในระหว่างการออกแบบแผนผัง ยืนหยัดวางแผนผังเมืองดิจิตอลกับเมืองความเป็นจริงไปพร้อมกัน สร้างพร้อมกัน เร่งสร้างพื้นที่เครือข่ายเชื่อมต่อทุกสรรพสิ่งด้วยกัน และควบคุมห่วงโซ่การผลิต ห่วงโซ่มูลค่า และระบบนิเวศน์บิ๊กดาต้าที่เป็นของตนเองได้ สร้างระบบสิ่งอำนวยความสะดวกทางการสัมผัสที่สร้างพร้อมกับสิ่งอำนวยความสะดวกพื้นฐานของเมือง สร้างเมืองอัจฉริยะแบบดิจิตอลเมืองแรกของโลก
เมืองเป็นพาหะของวัฒนธรรม ในสายตาของหยางเป่าจูน การแสดงออกถึงความมั่นใจในวัฒนธรรม ไม่เพียงแต่ต้องอาศัยวิสัยทัศน์ระดับโลกที่กว้างไกลเท่านั้น หากยิ่งต้องทุ่มกำลังแสดงพลังก่อสร้างในประเทศจีน แสดงเสน่ห์ที่พิเศษของเมืองจีนอย่างเต็มที่ด้วย “จีนมีพื้นฐานเมืองสืบทอดและวัฒนธรรมสิ่งปลูกสร้างที่หนักแน่นมาก ในกระบวนการวางแผนผัง พวกเราสนใจดูดซับความรู้จากวัฒนธรรมที่สืบทอดเป็นพิเศษครับ การออกแบบเส้นแกนกลางของเมืองในเขตเมืองใหม่สงอาน มีเอกลักษณ์ของจีนอย่างเข้มข้นมากครับ ขณะเดียวกัน พวกเราก็ยืนหยัดการสร้างระบบนิเวศน์ก่อนอื่นใด การพัฒนาสีเขียวปลอดมลพิษ ให้ความสำคัญแก่การประกันและการปรับปรุงชีวิตความเป็นอยู่ของประชาชน พยายามสร้างเป็นอนุสรณ์ในประวัติศาสตร์การพัฒนาเมืองมนุษยชาติครับ”
- การเปลี่ยนเมืองเป็นสวนบ้าน
เมื่อเทียบแผนผังเขตใหม่สงอานกับแผนผังเมืองอื่นๆ แล้ว จุดที่แตกต่างกันมากที่สุดคือ ทุกอย่างเริ่มต้นจากศูนย์ นายหยางเป่าจูนมองข้อนี้เป็นโอกาสทองในการดำเนินการเปลี่ยนแปลงโดยสิ้นเชิง “เขตใหม่สงอาน ในฐานะเมืองที่สร้างใหม่ ผมคิดว่ามีความพร้อมที่จะหลีกเลี่ยง โรคเมืองใหญ่ โดยสิ้นเชิงตั้งแรกเริ่มต้นครับ” ดังนั้น ตั้งแต่เริ่มวางแผนผัง ทีมออกแบบก็ได้สรุปปัญหาต่างๆ ที่อาจเกิดขึ้นในการพัฒนาเมืองทั้งในจีนและต่างประเทศอย่างตั้งใจ พยายามจะป้องกันการเกิด “โรคเมืองใหญ่” เช่น การจราจรติดขาด มลภาวะเป็นพิษ บ้านราคาสูง ความปลอดภัยมีความยืดหยุ่นไม่เพียงพอ ระดับการบริการทางสาธารณะไม่สมดล เป็นต้น
นอกจากนั้น ในระหว่างจัดวางแผนผัง ทีมวางแผนผังยังได้ทำการสำรวจและการทดลองมากมายเจาะจงต่อปัญหาในระดับชั้นที่ลึก นายหยางเป่าจูนบรรยายสรุปว่า เจาะจงต่อโครงการเชิงสนับสนุนการวางแผนผังก่อสร้างเขตใหม่สงอาน เช่น หลักประกันทรัพยากรน้ำและพลังงาน การป้องกันน้ำท่วมกับความปลอดภัยทางธรณีวิทยา สิ่งอำนวยความสะดวกพื้นฐานการคมนาคมในพื้นที่ เป็นต้น หน่วยงานที่เกี่ยวข้องและองค์กรวางแผนได้ผลักดันการแก้ปัญหาก่อนล่วงหน้าตามเป้าหมายแผนผัง เพื่อเป็นหลักประกันการก่อสร้างตามแผนผังต่างๆ คืบหน้าไปอย่างมั่นคง เจาะจงต่อแขนงงานสำคัญ เช่น ระบบนิเวศน์สีเขียวปลอดมลพิษ การสร้างนวัตกรรมใหม่เพื่อพัฒนาเมืองอัจฉริยะ เป็นต้น ทีมวางแผนผังได้ดำเนินการวิจัยอย่างลุ่มลึกในทั่วทุกด้าน พร้อมๆ กับการเสริมสร้างนวัตกรรมในแขนงงานวิชาการ แผนผังเขตใหม่สงอานให้ความสำคัญอย่างยิ่งแก่การบูรณาการทางระบบและการวางแผนทั้งเมืองในการปฏิบัติการก่อสร้าง เพื่อสงวนพื้นที่ให้แก่การพัฒนาในอนาคต และเป็นการให้การสนับสนุนแก่การคืบหน้าในปัจจุบัน
การวางแผนผังจะต้องตอบสนองความต้องการตามยุคสมัยได้ ซึ่งเป็นแก่นแท้ที่ทำให้เขตใหม่สงอานสามารถเทียบกับเขตพิเศษเซินเจิ้นและเขตใหม่ผู่ตงได้ในมุมมองประวัติศาสตร์ มุ่งหน้าอนาคต การปฏิรูปและการสร้างนวัตกรรมใหม่ก็เป็นภาระหน้าที่ๆสงอานได้รับมอบหมายจากยุคสมัย เมื่อกล่าวถึงความหมายของการวางแผนผังสงอาน นายหยางเป่าจูนมีความรู้สึกอย่างลึกซึ้งว่า “โรคของเมืองแพร่กระจายในวงกว้างที่ประเทศจีนครับ โดยมีรากเง่าคือพวกเราให้ความสำคัญกับฟังค์ชั่นการพัฒนาเศรษฐกิจของเมืองมากเกินไป แต่กลับมองข้ามคุณสมบัติพื้นฐานของเมือง ซึ่งเป็นสวนบ้านสำหรับใช้ชีวิตครับ การวางแผนผังสงอาน เป็นการคืนกลับสู่ความดั้งเดิมครั้งหนึ่งครับ”
เขียนโดย ลิ่นจื่อโอว แปลโดย ฟานจูน