ก่อนจะเป็นรัฐล้มเหลว

ในห้วงสัปดาห์ที่ผ่านมา บรรยากาศในสังคมไทยเต็มไปด้วยความอึมครึมและเขม็งเกลียว จากปมปัญหาภาพที่ไม่ควรมีคำบรรยายในอดีตของโฆษกพรรคการเมืองหนึ่ง ที่กำลังเข้าสู่กระบวนการตรวจสอบ คู่ขนานไปกับภาพข่าววิกฤตการณ์ชุมนุมประท้วงกฎหมายส่งตัวผู้ร้ายข้ามแดน ที่ฮ่องกง เป็นบทสะท้อนให้ประเทศไทยได้หันมาทบทวน จังหวะก้าวจากนี้ที่เป็นห้วงสำคัญ เพราะเป็นช่วงของการเปลี่ยนผ่าน แม้ตัวนายกรัฐมนตรี จะยังเป็นคนเดิมคือ พล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา และรัฐมนตรีจะมีหลายคนจากรัฐบาลชุดที่แล้ว ได้กลับมานั่งเก้าอี้รัฐมนตรีต่อไปก็ตาม กระนั้นแรงเสียดทานต่างๆ ที่รัฐนาวาใหม่กำลังเผชิญอยู่นั้น มีแนวโน้มที่จะทวีความรุนแรงเพิ่มมากขึ้นเรื่อยๆ กระนั้น ในห้วงที่ผ่านมา มีนักวิชาการพูดถึง ประเทศที่ล้มเหลว หรือ Fail State เอาไว้ คือดร.สมเกียรติ โอสถสภา อดีตอาจารย์ประจำคณะเศรษฐศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ที่โพสต์ข้อความเอาไว้ในเพจเฟซบุ๊กถึงเตือนไปยังรัฐบาลใหม่ โดยยกปัจจัยที่ทำให้ประเทศล้มเหลว โดยนำความมาถ่ายทอดดังนี้ “ตัวอย่างของประเทศที่ล้มเหลว เช่น เวเนซูเอล่า ซูดาน และประเทศในตะวันออกกลาง จะเกิดจากหลายปัจจัยประกอบกัน หนึ่ง วางจุดยืนในกิจการระหว่างประเทศในสงครามระหว่างมหาอำนาจผิดพลาด ประเทศกลายเป็นสมรภูมิสู้รบระหว่างมหาอำนาจ ห้าปีที่ผ่านมาของไทย มีโอกาสสร้างดุลยภาพใหม่ ที่สมดุล วางตำแหน่งประเทศได้ดีมาก ไม่น่าห่วง ต่างจากเวเนซูเอล่า สอง ประเทศที่ล้มเหลว เกิดจากการสร้างสงครามกลางเมืองของคนในประเทศ เมื่อต่างชาติเข้าแทรกแซง สงครามจะไม่จบ ต้องหลบหนีออกนอกประเทศ เป็นล้าน สาม เกิดจากแนวทางมาร์กซิสม์ เกิดการสู้รบในประเทศ ปรัชญาความเชื่อของคนต่างกันไป ตัวอย่าง ลาว เวียดนาม กัมพูชา เกาหลี เวเนซูเอล่า ละตินอเมริกาหลายประเทศ ยุโรปตะวันออก ท้ายสุดต้องแยกประเทศ สี่ เกิดจากลัทธิชาตินิยมสุดโด่ง จนเกิดความขัดแย้งกับเพื่อนบ้านและมหาอำนาจ ขาดการประนีประนอม รักษาเอกลักษณ์ของตนเองมากเกินไป ตัวอย่างอิหร่าน เกาหลีเหนือ เวเนซูเอล่าของไทยมีกรอบอาเซียนและความอ่อนตัว ไม่มีปัญหา ห้า เกิดลัทธิภูมิภาคนิยมสุดโต่ง ตัวอย่างคือความเชื่อว่าละตินอเมริกาเป็นศูนย์กลาง มีอุดมการณ์เดียวกัน เวเนซูเอล่า ผลิตน้ำมันให้ประเทศเพื่อนบ้านราคาถูกมายาวนาน ให้แนวคิดประชานิยมสุดโด่งด้วย ของไทยเคยมีแนวคิดรับซื้อสินค้าเกษตรข้ามแดนทั้งหมด หก ลัทธิประชานิยม เต็มเหนี่ยว ตัวอย่างเวเนซูเอล่า ทำลายภาคเกษตรหมด สั่งอาหารเข้าลูกเดียว ประเทศล้มละลาย เจ็ด การลงทุนในโครงการก่อสร้างพื้นฐานต่างๆเช่น สนามบิน ท่าเรือ โครงการยักษ์ล้มเหลวไม่คืนทุน ตัวอย่างใกล้ๆคือมาเลเซีย ค่าเงินรูด หนี้เยอะ ของไทยก็ต้องระวัง แปด เจอสงครามอาหรับสปริง คือการรบด้วยความเร็วใช้สงครามไซเบอร์ รบกันเอง เกิดสงครามกลางเมือง ต่างชาติมาแทรกแซง เกิดในตะวันออกกลางสิบกว่าประเทศ เป็นทวีปล้มเหลว เป็นสงครามที่ชูแนวคิดประชาธิปไตยแบบตะวันตก จบที่สงคราม เก้า สร้างหนี้มากเกินไป เช่นหนี้จีน หลายๆประเทศเจอ ถูกยึดท่าเรือ ทางรถไฟ จุดยุทธศาสตร์ มหาอำนาจอื่นเข้ามาช่วงชิงกลับ ตอนนี้เป็นหนี้หัวโตกันทั่วโลก สิบ ประเมินสถานการณ์โลกผิด ทั้งอเมริกา จีน หลายประเทศไม่เตรียมสำรองให้พอ สิบเอ็ด ไม่สามารถอธิบายประชาชนว่าจะนำประเทศไปในทิศทางใด เป็นปัญหาการนำทางความคิด เช่น เศรษฐกิจใหม่ โรบอท AI เทคโนโลยี่ใหม่ การศึกษาใหม่ การฝึกคน งานใหม่ แทนงานเดิม จัดการกับระบบอีคอมเมร์ส ที่ส่งผลต่อความเหลื่อมล้ำ เงินไหลออกนอกประเทศ ทำให้คนว่างงาน การนำทางความคิด การสื่อสารสำคัญมาก สิบสอง ความสามารถในการจัดการกับพืช หรือสินค้าที่ดีมานด์หายไปฉับพลัน ปาล์ม ยาง สิบสาม ความเข้าใจคนรุ่นใหม่ และการกำหนดแผนงานเช่น ที่เหมาะสมให้เขาเซกส์ ความหลากหลายทางเพศ การศึกษาล้าหลัง ค่านิยม งาน การสร้างงานนอกประเทศ สร้างโอกาสให้คนรุ่นใหม่ดึงคนรุ่นใหม่มาเป็นผู้นำ เป็นรัฐมนตรี สิบสี่ วางแผนเศรษฐกิจที่คนสูงวัย คนมีลูกน้อย จัดการคนต่างชาติ การแย่งชิงงานของผู้อพยพ บริหารงานเช่น โรงพยาบาลนี่คือแนวทางที่ต้องคิดใหม สิบห้า ปัญหาเมืองยุคใหม่ ให้เทียบเท่าต่างประเทศ เป็นสากล ขอบคุณนะครับ ที่อาสามาเป็นรัฐบาล ทุกคน ทุกพรรค เอาประเทศไทยให้รอดนะครับ trade war looming สื่อสารให้ได้ผล ตรงประเด็น นำความคิด สี่ปีนี้จัดการสงครามไซเบอร์ภายในไม่ได้ จบครับ อย่าหวังพึ่งแต่โรนิน อาสาสมัคร” เสียงเตือนเช่นนี้ เราเห็นว่ารัฐบาลใหม่ควรรับฟัง หาแนวทางรับมือและต่อยอดไปสู่การพัฒนาให้พ้นหากเหวแห่งความเสียงที่จะนำไปสู่ความล้มเหลว