พระกับAI จะเลือกฟังใคร?

ในวันที่เทคโนโลยีอย่างปัญญาประดิษฐ์หรือ AI เข้ามามีบทบาทในชีวิตประจำวันมากขึ้นเรื่อย ๆ ผู้คนในสังคมบางส่วนเริ่มหันไปพึ่งพา AIมากขึ้นเหมือนเป็นที่ปรึกษาและที่ยึดเหนี่ยวจิตใจ กลับมีคำถามสำคัญผุดขึ้นมาว่า "พระมีไว้ทำไม" คำถามนี้ไม่ได้เกิดขึ้นลอย ๆ หากแต่มีที่มาจากข่าวคราวที่บั่นทอนศรัทธา ประกอบกับความสามารถของ AI ในการให้คำตอบเชิงข้อมูลได้อย่างแม่นยำและรวดเร็ว แต่คำตอบที่แท้จริงของคำถามนี้ไม่ได้อยู่ที่การให้ข้อมูล หากแต่อยู่ที่แก่นแท้ของธรรมะและการประพฤติปฏิบัติ

จากการสนทนาในรายการ PHRA TALKs Podcast Ep.1 ที่มีชื่อตอนว่า "พระมีไว้ทำไม สนทนา" กับ พระไพศาล วิสาโล” ช่อง Manoottangwai (5 กันยายน 2568) พระไพศาล เจ้าอาวาสวัดป่าสุคะโต จังหวัดชัยภูมิ ได้ให้มุมมองที่ลึกซึ้งว่า บทบาทของพระสงฆ์นั้นเป็นยิ่งกว่าแหล่งข้อมูล เพราะท่านคือ "ครู" และ "แบบอย่าง" ที่มีชีวิต พระสงฆ์ไม่ได้สอนให้เราแสวงหาทรัพย์สินเพื่อจะได้มาซึ่งความสุข แต่สอนให้เราแสวงหา "ความสุขที่ยั่งยืน" โดยไม่ต้องพึ่งพิงวัตถุภายนอก การที่พระสงฆ์ไม่มีทรัพย์สินทางโลกไม่ได้แปลว่าท่านไม่มีคุณค่า แต่เป็นเครื่องยืนยันว่าความสุขที่แท้จริงนั้นหาได้จากภายในจิตใจ ซึ่งเป็นสิ่งที่ AI ไม่อาจเลียนแบบได้

พระไพศาลชี้ให้เห็นว่า แม้ AI จะให้คำตอบเรื่องธรรมะได้ แต่ AI ไม่สามารถเป็นแบบอย่างหรือชักชวนให้เราทำความดีได้จริงจัง ไม่สามารถสอนให้เราฝึก "สติ" ที่เป็นเครื่องมือสำคัญในการจัดการกับสิ่งเร้าที่ถาโถมเข้ามาในโลกยุคใหม่ รวมถึงไม่สามารถเป็น "กัลยาณมิตร" ที่คอยให้คำแนะนำที่ปรับเข้ากับแต่ละบุคคลได้อย่างลึกซึ้ง ความท้าทายของคณะสงฆ์จึงไม่ใช่แค่การปรับตัวให้เข้ากับยุคสมัย แต่เป็นการปฏิรูปโครงสร้างและระบบภายใน เพื่อให้พระสงฆ์ที่ดีมีที่ยืนและสามารถเป็นเสาหลักทางจิตใจให้กับสังคมได้อย่างแท้จริง การมีอยู่ของพระสงฆ์จึงเป็นเครื่องเตือนใจว่า "ความสุขที่แท้จริงนั้นอยู่เหนือกว่าการครอบครองวัตถุ" และการพัฒนาจิตใจคือสิ่งที่จำเป็นอย่างยิ่งในโลกที่เต็มไปด้วยความวุ่นวายและแรงกดดัน

ทั้งนี้ เราเห็นว่าหากคณะสงฆ์สามารถสื่อสารบทบาทของตนเองในฐานะ "ผู้พัฒนาจิตใจ" และ "ผู้นำทางสู่ความสงบสุขภายใน" ได้อย่างเข้าถึงคนรุ่นใหม่มากขึ้น เช่น การใช้สื่อดิจิทัลในการเผยแพร่คำสอนที่เข้าใจง่าย และการเน้นบทบาทของวัดให้เป็น "พื้นที่ปลอดภัย" สำหรับการฝึกสติและเยียวยาจิตใจ การตั้งคำถามเรื่องความจำเป็นของพระสงฆ์อาจจะค่อย ๆ ลดลงไป และพระสงฆ์จะกลับมามีบทบาทสำคัญในฐานะ "ที่พึ่งทางใจ" ของสังคมได้อย่างยั่งยืน