ความสุขยุคดิจิทัล

รศ.ดร.สุขุม เฉลยทรัพย์

ที่ปรึกษาอธิการบดีมหาวิทยาลัยสวนดุสิต

นักศึกษามหาวิทยาลัยยุคนี้มีความสุขจริงหรือ? สถิติจาก American College Health Association (ACHA) ชี้ชัด 62% ของนักศึกษามหาวิทยาลัยในปี 2564 รายงานว่ามีความวิตกกังวลและไม่มีความสุข ซึ่งเป็นตัวเลขที่เพิ่มสูงขึ้นเมื่อเทียบกับในปี 2553 ที่มีตัวเลขเพียง 50% ทั้งที่ยุคดิจิทัลมีเทคโนโลยีก้าวล้ำและการเชื่อมต่อไร้ขีดจำกัด แต่นักศึกษากลับยิ่งห่างไกลจากความสุขที่แท้จริงมากขึ้น!!!

ความสุขเป็นประเด็นพื้นฐานของการดำรงอยู่ของมนุษย์และเป็นปัจจัยสำคัญที่ส่งผลต่อคุณภาพชีวิตของมนุษย์มาโดยตลอด โดยเฉพาะในหมู่นักศึกษามหาวิทยาลัยที่อยู่ในช่วงวัยแห่งการเรียนรู้และพัฒนาตนเอง ซึ่งช่วงทศวรรษที่ผ่านมาวิธีการที่บุคคลโดยเฉพาะนักศึกษามหาวิทยาลัยสัมผัสและแสวงหาความสุขได้พัฒนาไปอย่างมาก

ในยุคก่อนดิจิทัล ความสุขของนักศึกษาเกิดจากความสำเร็จที่จับต้องได้ ผลการเรียนที่ดี การพบปะเพื่อนฝูง และกิจกรรมที่สร้างสรรค์ในรั้วมหาวิทยาลัย ปัจจุบันความสุขถูกบิดเบือนผ่านเลนส์ของโซเชียลมีเดีย บังคับให้นักศึกษาต้องรักษาภาพลักษณ์ออนไลน์ ต้องนับไลก์ ติดตามคอมเมนต์ และหวาดกลัวการพลาดโอกาสหรือตกเทรนด์ (FOMO - Fear of Missing Out)

ขณะที่นักศึกษามหาวิทยาลัยยุคดิจิทัลสัมผัสกับความสุขที่ซับซ้อนมากขึ้น ยุคดิจิทัลได้เปลี่ยนแปลงวิธีที่นักศึกษาแสวงหาความสุข แพลตฟอร์มโซเชียลมีเดีย เช่น Facebook Instagram และ TikTok มีบทบาทสำคัญในการกำหนดประสบการณ์ทางสังคมของนักศึกษา แม้ว่าสื่อดิจิทัลจะช่วยให้สามารถติดต่อกับเพื่อนและครอบครัวได้ง่ายขึ้น แต่ก็นำมาซึ่งความท้าทายอื่น เช่น การเปรียบเทียบตนเองกับผู้อื่น ความรู้สึกโดดเดี่ยว และความเครียดจากการดูแลภาพลักษณ์ออนไลน์

ผลกระทบของความสุขที่มีต่อนักศึกษามหาวิทยาลัยเปลี่ยนไปตามกาลเวลา เมื่อสองทศวรรษที่แล้วความสุขมีความเชื่อมโยงอย่างใกล้ชิดกับความสำเร็จส่วนบุคคลและความเป็นอยู่ที่ดีทางร่างกาย นักศึกษาส่วนใหญ่มุ่งเน้นไปที่การรักษาสมดุลที่ดีระหว่างการเรียนและชีวิตทางสังคมเพื่อนำไปสู่ความรู้สึกสมหวังและความพึงพอใจ ขณะที่ยุคดิจิทัลผลกระทบของความสุขต่อนักศึกษามหาวิทยาลัยมีหลายแง่มุม การเชื่อมต่อทางดิจิทัลช่วยให้เข้าถึงข้อมูลและเครือข่ายสนับสนุนได้มากขึ้น ยิ่งกว่านี้การวิจัยล่าสุดเผยความจริงที่น่าตกใจว่าทุก ๆ ชั่วโมงที่นักศึกษาใช้หรือเล่นโซเชียลมีเดีย เพิ่มความเสี่ยงของภาวะซึมเศร้าถึง 27% ขณะที่การพบปะแบบเห็นหน้าค่าตากันลดลงอย่างฮวบฮาบ หรืออยู่ด้วยกันแต่กลับสื่อสารหรือเชื่อมต่อกันผ่านทางโซเชียลมีเดียแทน

 ปัจจุบันนักศึกษามหาวิทยาลัยได้รับประโยชน์จากการเชื่อมต่อที่เพิ่มขึ้นและการเข้าถึงทรัพยากรที่สะดวกมากขึ้น ซึ่งส่งผลดีต่อความสุข แต่นักศึกษาก็ต้องเผชิญกับความท้าทายใหม่ที่ทำให้ความเป็นอยู่ทางอารมณ์ซับซ้อนมากขึ้น การเปลี่ยนแปลงจากแหล่งความสุขแบบดั้งเดิมไปสู่แหล่งความสุขดิจิทัลที่ได้รับอิทธิพลจากการโต้ตอบทางดิจิทัลตอกย้ำถึงความจำเป็นในการใช้แนวทางที่สมดุลในการดูแลสุขภาพจิตนักศึกษาในยุคนี้ ซึ่งมหาวิทยาลัยต้องปรับตัวให้เข้ากับการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้น อาทิ การส่งเสริมสภาพแวดล้อมที่ส่งเสริมการเชื่อมต่อที่แท้จริงทั้งออนไลน์และออฟไลน์เพื่อสนับสนุนความสุขของนักศึกษายุคดิจิทัล

เพื่อสร้างความสุขในยุคดิจิทัล นักศึกษาต้องเรียนรู้ที่จะสร้างสมดุลระหว่างการใช้ประโยชน์และการลดข้อเสียของเทคโนโลยี การฝึกสติทางดิจิทัล เช่น การกำหนดขอบเขตเวลาหน้าจอหรือการจัดสรรพื้นที่ออนไลน์เชิงบวก สามารถช่วยให้นักศึกษารักษาความสัมพันธ์ที่ดี นอกจากนี้ การสนับสนุนของมหาวิทยาลัยผ่านโครงการที่ส่งเสริมความเป็นอยู่ที่ดีทางจิตใจและสุขภาพจิต หรือกิจกรมเชิงสร้างสรรค์ก็เป็นสิ่งสำคัญเพื่อให้นักศึกษาสามารถจัดการกับความท้าทายที่เกิดขึ้นจากการใช้เทคโนโลยีและโซเชียลมีเดียได้อย่างมีประสิทธิภาพ

ความสุขของนักศึกษามหาวิทยาลัยยุคดิจิทัลนี้ขึ้นอยู่กับผลรวมของปัจจัยต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับความสัมพันธ์ทางสังคม ความสำเร็จทางวิชาการ และการจัดการสุขภาพจิต การตระหนักถึงผลกระทบของเทคโนโลยีต่อความสุข และการพัฒนาแนวทางที่สมดุลในการใช้เทคโนโลยี จะช่วยให้นักศึกษาสามารถบรรลุความสุขและความเป็นอยู่ที่ดีได้ในระยะยาว