รศ.ดร.สุขุม เฉลยทรัพย์
ที่ปรึกษาสวนดุสิตโพล มหาวิทยาลัยสวนดุสิต
“บทเรียน” (Lesson learned) เป็นความรู้หรือความเข้าใจที่ได้มาจากประสบการณ์ ไม่ว่าบทเรียนนั้นจะเป็นเชิงบวกหรือเชิงลบต่างเชื่อมโยงกับการไตร่ตรองถึงการกระทำ โครงการ หรือสถานการณ์ในอดีตเพื่อระบุสิ่งที่ทำงานได้ดีและสิ่งที่ไม่ได้ผลหรือล้มเหลว โดยจุดมุ่งหมายของการถอดบทเรียนก็เพื่อนำมาใช้เป็นข้อมูลประกอบการตัดสินใจในอนาคต ป้องกันการเกิดข้อผิดพลาดซ้ำอีก ส่งเสริมนวัตกรรม ส่งเสริมวัฒนธรรมการเรียนรู้ เพิ่มประสิทธิภาพและประสิทธิผลการปฏิบัติงาน ปรับตัวเข้ากับในสภาพแวดล้อมที่มีการแข่งขันและมีพลวัตหรือเปลี่ยนแปลงเสมอ
เหตุใด??? “บทเรียน” เก่า ๆ ยังคงได้รับความนิยมและหยิบนำมาปรับใช้อยู่เสมอ
1) บทเรียนที่เรียนรู้นั้นอยู่เหนือกาลเวลาและนำไปใช้ได้ในระดับสากล ข้อมูลเชิงลึกที่ได้รับจากประสบการณ์ในอดีตอยู่เหนือสถานการณ์เฉพาะและสามารถชี้แนะ และช่วยรับมือกับความท้าทายในอนาคต โดยไม่คำนึงถึงบริบท
2) การแบ่งปันบทเรียนเอื้อให้เกิดการเติบโตและการเรียนรู้ร่วมกัน โดยการถอดภูมิปัญญาที่ได้รับจากประสบการณ์สามารถสร้างแรงบันดาลใจ นำทาง และสนับสนุนคนรุ่นต่อไป ซึ่งบทเรียนที่ชัดเจนยังช่วยตอกย้ำความสำคัญของบทเรียน
3) บทเรียนที่ได้เรียนรู้ทำหน้าที่เป็นหลักการ ช่วยชี้แนะและกำหนดพฤติกรรมและการตัดสินใจ ข้อมูลเชิงลึกที่ได้รับเป็น
เข็มทิศนำทางไปสู่ทางเลือกและการกระทำที่สอดคล้องกับค่านิยมที่ยึดปฏิบัติ
4) การทบทวนบทเรียนที่ได้เรียนรู้เป็นกุญแจสำคัญในการเติบโตและการพัฒนาตนเอง การประเมินประสบการณ์ที่ผ่านมาช่วยให้สามารถระบุจุดที่ต้องปรับปรุง ตั้งเป้าหมายในการพัฒนาตนเอง และพัฒนาเป็นบุคคลที่ตระหนักรู้ในตนเองและมีความยืดหยุ่นมากขึ้น
การยอมรับบทเรียนที่ได้รับเป็นสิ่งสำคัญสำหรับการเรียนรู้และการปรับปรุงอย่างต่อเนื่อง
5) บทเรียนที่ได้รับถอดมาจากคนรุ่นก่อนที่มีประสบการณ์มาก่อนจะเป็นแนวทางสำหรับผู้ที่มีความมุ่งมั่น และการสังเกตวิธีจัดการกับสถานการณ์ทั้งเชิงบวกและเชิงลบเป็นวิธีที่มีประสิทธิภาพในการเรียนรู้ ซึ่งการศึกษาบทเรียนในอดีตยังเป็นรากฐานสำคัญในการพัฒนารูปแบบความเป็นตัวตน
อย่างไรก็ดี การรับเอาบทเรียนที่ถอดมาจากคนรุ่นก่อนหรือผู้ที่มีประสบการณ์มาก่อนมาใช้ ไม่จำเป็นต้องเอามาทั้งหมด
แต่ควรมีการปรับปรุงบ้างแม้ว่าบทเรียนที่ถอดมาจะส่งถ่ายทอดข้อมูลเชิงลึกและภูมิปัญญาอันมีคุณค่าจากประสบการณ์ และสามารถชี้นำองค์กรไปสู่ผลลัพธ์ที่ดีขึ้น ตลอดจนการบ่มเพาะวัฒนธรรมแห่งการเติบโตและการพัฒนาก็ตาม
ทั้งนี้ คุณลักษณะของ “บทเรียน” ที่ดี จะช่วยให้องค์กรเกิดการเรียนรู้ ต่อยอด และอยู่รอดได้ตลอดไป นำไปสู่การรับและ
การถอดบทเรียนที่ดีอย่างต่อเนื่อง อาทิ
บทเรียนต้องอิงจากประสบการณ์จริงทั้งเชิงบวกและเชิงลบ มีหลักฐานข้อเท็จจริงประกอบ สะท้อนการเปลี่ยนแปลงที่ส่งผลกระทบต่อชีวิตของผู้คนและสามารถสังเกตได้ มีมุมมองที่ครอบคลุม รวมข้อมูลเชิงลึกจากผู้มีส่วนได้ส่วนเสียที่เกี่ยวข้องทั้งหมด มีนัยสำคัญที่บอกเล่าถึงผลกระทบที่เกิดขึ้นจริงหรือที่สันนิษฐานไว้ก่อน ควรระบุการออกแบบ กระบวนการ หรือจุดตัดสินใจเฉพาะที่ช่วยลดความล้มเหลวหรือเสริมสร้างผลลัพธ์เชิงบวก มีความเฉพาะเจาะจง สามารถปรับเปลี่ยนให้เข้ากับบริบทต่าง ๆ ได้ และสามารถนำไปปฏิบัติได้
นอกจากนี้ บทเรียนควรส่งเสริมการขับเคลื่อนวัฒนธรรมของการปรับปรุงอย่างต่อเนื่องภายในองค์กร ควรใช้เพื่อปรับปรุงกระบวนการ เพิ่มประสิทธิภาพ และปรับให้เข้ากับสถานการณ์ที่เปลี่ยนแปลงไป ได้รับการวิเคราะห์และจัดระเบียบในลักษณะที่มีโครงสร้างเพื่อรองรับการใช้งานในอนาคต ซึ่งเกี่ยวข้องกับการระบุรูปแบบ การจัดหมวดหมู่ข้อมูลเชิงลึก และการสังเคราะห์ประเด็นสำคัญ และสิ่งที่สำคัญที่สุดคือ บทเรียนที่ดีที่สุดจะต้องได้รับการบันทึกไว้ เก็บไว้ในพื้นที่เก็บข้อมูลที่สามารถเข้าถึงได้ และแบ่งปันกับ ผู้มีส่วนได้ส่วนเสียที่เกี่ยวข้อง เพื่อให้มั่นใจว่าข้อมูลเชิงลึกที่ได้สามารถดึงและนำไปใช้กับสถานการณ์ปัจจุบันหรืออนาคต
ความสำคัญของ “บทเรียน” ต่อผู้นำ บุคลากร และองค์กรอยู่ที่ความเข้าใจอันมีคุณค่าและภูมิปัญญาที่ได้รับจากประสบการณ์ทั้งเชิงบวกและเชิงลบ การไตร่ตรองถึงการกระทำและโครงการในอดีตช่วยระบุสิ่งที่ใช้ได้ผลดีและสิ่งที่ใช้ไม่ได้ผล พร้อมปรับตัวให้เข้ากับ
การเปลี่ยนแปลง โดยเฉพาะอย่างยิ่งบทเรียนที่ได้รับมีความสำคัญสำหรับผู้นำเนื่องจากเป็นตัวกำหนดความสำเร็จของผู้นำ
ท้ายนี้ ถึงแม้ว่าบทเรียนจะเก่า แต่บทเรียนกลับไม่เก่า (จริง) เพราะประวัติศาสตร์มักวนเวียนเกิดซ้ำใหม่ การถอดบทเรียนเพื่อการเรียนรู้จึงเป็นทางลัดที่จะช่วยเพิ่มศักยภาพให้กับองค์กร ผ่านการให้คุณค่ากับความคิดเห็น การปรับปรุงกระบวนการการป้องกันข้อผิดพลาด และการสร้างวัฒนธรรมแห่งการเติบโตและการพัฒนา และในที่สุดการบูรณาการบทเรียนที่เรียนรู้เข้ากับ การปฏิบัติจะนำไปสู่การตัดสินใจที่ดีขึ้น ผลลัพธ์ดีขึ้น และการปรับปรุงอย่างต่อเนื่อง