"ว่าด้วยรัก...ในวันแห่งความรัก”

รศ.ดร.สุขุม เฉลยทรัพย์

ประธานที่ปรึกษาสวนดุสิตโพล มหาวิทยาลัยสวนดุสิต

ทุกวันที่ 14 กุมภาพันธ์ เป็นที่รู้จักกันทั่วไปว่าเป็นวันแห่งความรัก ‘วาเลนไทน์’ ที่ตั้งขึ้นตามชื่อของนักบุญวาเลนไทน์ผู้พลีชีพในกรุงโรมโบราณ วันวาเลนไทน์มีความเกี่ยวข้องกับความรักและความโรแมนติกมาตั้งแต่ศตวรรษที่ 14 เป็นวันที่คู่รักนิยมออกเดทหรือไปดินเนอร์ใต้แสงเทียนเพื่อเฉลิมฉลองความรักและความเสน่หาต่อกัน อย่างไรก็ตามวันวาเลนไทน์ไม่ได้มีไว้สำหรับ ความรักโรแมนติกเท่านั้น แต่ยังเป็นช่วงเวลาแห่งการเฉลิมฉลองความรักระหว่างเพื่อน คนในครอบครัว และบุคคลสำคัญอื่น ๆ ในชีวิต โดยการแลกของขวัญ ดอกไม้ ช็อกโกแลต หรือการ์ดต่าง ๆ  ทุกวันนี้วันวาเลนไทน์กลายเป็นปรากฏการณ์ทางวัฒนธรรมและมีการเฉลิมฉลองกันทั่วโลก

กล่าวกันว่าความรักเป็นส่วนผสมที่ซับซ้อนระหว่าง 3 สิ่ง คืออารมณ์ (Emotions) พฤติกรรม (Behaviors) และความเชื่อ (Beliefs) เกี่ยวข้องกับความรู้สึกรักใคร่ การปกป้อง ความอบอุ่น และความเคารพผู้อื่น รวมถึงความโรแมนติกหรือแรงดึงดูดทางเพศ ความรักอาจมีดีกรีหรือความรุนแรงแตกต่างกันไปและสามารถเปลี่ยนแปลงได้ตลอดเวลา และความรักยังเป็นอารมณ์ความรู้สึกที่มีหลากหลายแง่มุมที่สัมผัสได้หลายวิธี ซึ่งบุคคลจะให้นิยามความรักที่แตกต่างกันขึ้นกับบุคคลนั้น ๆ และวัฒนธรรมที่ฝังในตัวตน

ความรักไม่มีรูปแบบที่แน่นอน เนื่องจากเป็นอารมณ์ที่ซับซ้อนและมีหลายแง่มุมที่สามารถสัมผัสและแสดงออกได้หลายวิธี แต่รูปแบบความรักที่เป็นที่รู้จักกันดี เช่น รักโรแมนติก รักสงบ รักในครอบครัว รักตัวเอง รักไม่มีเงื่อนไข เป็นต้น ซึ่งภายใต้รูปแบบของความรักที่เป็นที่รู้จักกันดีนี้อาจมีความรักในรูปแบบอื่น ๆ ซ้อนรวมอยู่ด้วย เช่น ความรักที่เร่าร้อน ความรักแบบเพื่อน และอื่น ๆ

ความรักยังมองได้หลายมิติ ในแต่ละมิติของความรักจะเชื่อมโยงกับอารมณ์ที่แตกต่างกัน โดยทั่วไปแล้วความรักแบ่งออกเป็น 5 มิติ ได้แก่ ความใกล้ชิด (Intimacy)  หมายถึง ความใกล้ชิดทางอารมณ์และความเชื่อมโยงระหว่างบุคคลสองคน ความหลงใหล (Passion) หมายถึง อารมณ์ที่รุนแรงและแรงดึงดูดทางกายภาพที่ขับเคลื่อนความสัมพันธ์ที่โรแมนติก ความมุ่งมั่น (Commitment) หมายถึง ระดับของการอุทิศตนและความภักดีในความสัมพันธ์ และความเต็มใจที่จะรักษาไว้เมื่อเวลาผ่านไป การดูแล (Caring) หมายถึง การกระทำและพฤติกรรมที่แสดงถึงความห่วงใยและความเป็นห่วงในความเป็นอยู่ที่ดีของบุคคลอื่น และการแบ่งปัน (Sharing) หมายถึง ความเต็มใจที่จะแบ่งปันชีวิต ความคิด ความรู้สึก และประสบการณ์ของตนกับบุคคลอื่น

ระดับของมิติความรักสามารถเปลี่ยนแปลงได้ตลอดเวลา คนเราจึงควรพยายามสร้างและรักษาความรักในมิติต่าง ๆ ให้สมดุลเพื่อความสัมพันธ์ที่ดีและการเติมเต็มให้กับผู้อื่น เพราะความรักมีอิทธิพล มีพลังที่แข็งแกร่ง และมีคุณค่าสามารถสร้าง การเปลี่ยนแปลงในชีวิตและความสัมพันธ์ ความรักสามารถชักพาและนำผู้คนมารวมกัน สร้างสายสัมพันธ์อันลึกซึ้ง และส่งเสริมความรู้สึกสบายใจ ความปลอดภัย และความสุข ตลอดจนสร้างแรงบันดาลใจให้บุคคลได้แสดงตัวตนที่ดีที่สุดและมีชีวิตที่สมบูรณ์ นอกเหนือจากนี้พึงตระหนักและไม่หลงลืมอีกด้วยว่า ‘ความรักเป็นดาบสองคม’ สามารถส่งผลทางลบหากแสดงออกในทางที่เป็นอันตรายหรือเป็นพิษ ความรักจะกลายเป็น ‘พลังดำ’ ที่จะสร้างพิษภัยมากหรือน้อยก็ขึ้นอยู่กับบุคคล วิธีการแสดงออก และประสบการณ์ประกอบกัน

ข้อมูลจากศูนย์ปฏิบัติการกรมกิจการสตรีและสถาบันครอบครัว กรมกิจการสตรีและสถาบันครอบครัว กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ ระบุตัวเลขความรุนแรงในครอบครัว ระหว่างเดือนตุลาคม 2563 – พฤษภาคม 2564 ว่ามีผู้ถูกกระทำด้วยความรุนแรงในครอบครัว 1,492 ราย เป็นเพศหญิง 81% โดยมีความสัมพันธ์แบบสามี-ภรรยา 39% และปีงบประมาณ 2565 พบว่า ในช่วงไตรมาสที่ 1 มีจำนวนความรุนแรงในครอบครัวสูงขึ้นถึง 667 ราย เมื่อเปรียบเทียบกับช่วงไตรมาสเดียวกันของ 5 ปีที่ผ่านมา โดยปี 2565 มีความรุนแรงในครอบครัวสูงสุดเท่ากับ 29%

เมื่อความรักเป็นพิษ (Toxic Love) สร้างความสัมพันธ์ที่เป็นอันตราย สร้างความเสียหาย หรือทำลายบุคคลหนึ่งหรือทั้งสองคนที่เกี่ยวข้อง ไม่ว่าจะเป็นในลักษณะหรือรูปแบบใด เช่น การล่วงละเมิดทางอารมณ์ ร่างกาย หรือจิตใจ การบงการ การควบคุมพฤติกรรม และการละเลย ฯลฯ ซึ่งภายใต้ความสัมพันธ์ที่รักเป็นพิษนั้น คนรักคนหนึ่งอาจรู้สึกไม่มีความสุข ไม่ได้รับความช่วยเหลือ หรือไม่มีใครได้ยิน และความสัมพันธ์อาจส่งผลเสียต่อความเป็นอยู่ ความนับถือตนเอง และความสุขโดยรวม

ความรักที่เป็นพิษไม่ใช่ความรักที่แท้จริงและก่อให้เกิดอันตรายได้... ณ วันนี้ ความรักที่สังคมไทยต้องการมาก ๆ ก็คงไม่พ้นคำว่า “รักที่จะปกป้อง” (Love to Protect) หรือการแสดงความรักด้วยการดูแล ห่วงใย ใส่ใจ และแบ่งปันให้กับกลุ่มเปราะบางหรือกลุ่มด้อยโอกาส รวมถึงการประกันความปลอดภัยและความเป็นอยู่ที่ดี การพยายามรักษาและปกป้องอันตรายหรือการปฏิเสธ...ความรักที่จะปกป้องนี้ยังรวมถึงการยืนหยัดต่อสู้กับความอยุติธรรม การเลือกปฏิบัติ หรือความไม่เท่าเทียมกัน และการสนับสนุนผู้ที่ไม่สามารถปกป้องตนเองด้วย

ท่านผู้อ่านมีความคิดเห็นประการใด...กับ..ความรักที่ว่าด้วยรักในวันแห่งความรักสะท้อนมาให้ฟังนะครับ...