ฉบับที่แล้วตั้งปุจฉาไว้ ฉบับนี้จะนำ วิสัชนา ของ สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (ป. อ. ปยุตฺโต) มาแผยแพร่ต่อดังนี้
วิสัชนา
โรคเกิดได้จากเหตุปัจจัยหลายอย่าง เกิดจากสภาพดินฟ้าอากาศก็มี การบริหารร่างกายไม่สม่ำเสมอก็มี การถูกทำร้ายก็มี เกิดจากกรรมก็มี พระพุทธเจ้าได้ตรัสไว้ว่า หากใครเห็นว่าโรคทุกอย่าง ความบาดเจ็บทุกอย่าง เกิดจากกรรมทั้งสิ้น อย่างนั้นถือเป็นความเข้าใจผิดพลาด โรคนี้เกิดได้จากกรรมก็เป็นเหตุปัจจัยอย่างหนึ่งในบรรดาปัจจัย หลายเหตุเหล่านั้น พีชนิยามก็เป็นกฎธรรมชาติอีกกฎหนึ่งที่มักเข้ามาเกี่ยวข้องกับเรื่องนี้
ในทางพุทธศาสนาได้แบ่งกฎธรรมชาติไว้อย่างน้อย 5 กฎ
อุตุนิยาม เป็นกฎธรรมชาติเกี่ยวกับความเป็นไปของสภาพแวดล้อม เช่น ดินฟ้าอากาศความเปลี่ยนแปลงของอุณหภูมิการเคลื่อนไหวของดวงอาทิตย์ ดวงจันทร์ และดวงดาวต่างๆ
พีชนิยาม กฎธรรมชาติเกี่ยวกับพืชพันธุ์
จิตตนิยาม กฎธรรมชาติเกี่ยวกับการทำงานของจิตใจ
กรรมนิยาม กฎธรรมชาติที่ว่าด้วยการกระทำของมนุษย์ที่เกิดจากเจตจำนงหรือเจตนา คือกระบวนการแสดงผลของเจตจำนง
ธรรมนิยาม คือกฎทั่วไปแห่งเหตุและผล เช่นว่าสิ่งทั้งหลายเกิดขึ้นดับไป เป็นอนิจจัง ทุกขัง อนัตตา
เมื่อพิจารณาดูสิ่งทั้งหลายก็อยู่ภายใต้กฎเหล่านี้ ชีวิตมนุษย์นั้นเป็นส่วนประกอบที่ขึ้นอยู่กับ 5 กฎครบทั้งหมด(ธรรมชาติภายนอกหลายอย่างจะขึ้นอยู่เพียง 2-3 กฎ เช่น ต้นไม้ ภูเขา แม่น้ำ ขึ้นอยู่กับกฎธรรมชาติเพียงอย่างสองอย่าง อุตุนิยามและพีชนิยาม) ฉะนั้นเราจะต้องแยกออกไป เอาอย่างใดอย่างหนึ่งไม่ได้ จะบอกว่าเกิดเพราะกรรมเป็นกำหนดไปหมดไม่ได้
โรคของพืชพันธุ์ หรือพันธุกรรม คงใช้ศัพท์ผิดเลย เป็นเรื่องกรรมไปจริง ๆ แล้วไม่ใช่เรื่องกรรม อาจเรียกว่าพันธุนิยามหรือเรียกเป็นอย่างอื่น ของพระเรียกว่าพืชนิยาม กฎแห่งพืชพันธุ์เป็นเรื่องของยีนหรืออื่น ๆ กรรมจะมีความสำคัญที่ว่ากรรมเป็นตัวปรับสภาพของจิตที่เป็นองค์แห่งภพของเขา ให้เข้ากันกับพืชพันธุ์ที่มีความบกพร่อง ถ้ามองในแง่กรรมก็คล้าย ๆ ว่า กรรมนำให้เขามาเกิดให้เหมาะกับสภาพการเกิดที่มีความบกพร่องอันนี้ แต่บางทีก็เหมาะกันในแง่อื่น ส่วนนี้ก็เลยต้องมารับผลเสียไป จะมองแบบแง่เดียวตายตัวไม่ได้
(อ่านต่อฉบับหน้า)