หน้าที่ของข้าราชการประจำทองแถม นาถจำนง

ทองแถม นาถจำนง ประชาธิปไตยประเทศไทยจะไปเหมือนกับประเทศอื่นไม่ได้หรอก ประเทศไทยมีประวัติพัฒนาการของตนเอง แตกต่างจากประเทศอื่น ๆ เมื่อสังคมไทยพัฒนามีประชาธิปไตยแล้ว ทำให้เกิดการแบ่งแยกอำนาจในทางต่าง ๆ มีสภาผู้แทนราษฎรให้อำนาจนิติบัญญัติ มีรัฐบาลใช้อำนาจบริหาร มีศาลใช้อำนาจตุลาการ แต่ก็ยังต้องมีข้าราชการประจำไว้เป็นเครื่องมือในการใช้อำนาจเหล่านี้ จะขาดเสียมิได้ และข้าราชการประจำประเทศไทยก็มีลักษณะพิเศษของไทยเราเองอีกด้วย ระบอบประชาธิปไตยไทยมีข้าราชการการเมืองกับข้าราชการประจำ ในสมัยก่อนโน้น ยุคที่นักการเมืองยังไม่แสบไม่เลวนัก ข้าราชการประจำมักจะคือ “เป้า” ของการวิพากษ์โจมตีเรื่องคอร์รัปชั่น ต่อมานักการเมืองละทิ้งหิริโอตตัปปะไปหมด “เป้า” ของการวิพากษ์โจมตีเรื่องคอร์รัปชั่นจึงพุ่งไปที่นักการเมือง แต่อย่างไรก็ตาม ข้าราชการประจำก็ยังเป็นกลไกขับเคลื่อนสังคมที่สำคัญที่สุด ผู้เขียนไม่แน่ใจว่า แผนการปฏิรูปที่กำหนดกันออกมานี้ ให้ความสำคัญต่อการปฏิรูปข้าราชการประจำมากเพียงใด แต่ดูเหมือนว่า การบริหารประเทศไทยขณะนี้และอีกหลายปีข้างหน้านั้นจะมี “กลุ่มพลังของข้าราชการประจำ” เป็นตัวหลัก เมื่อเป็นอย่างนี้ จึงต้องตั้งข้อเรียกร้องกับข้าราชการประจำไว้ ผู้เขียนมิได้คิดเอง ขอนำเอาข้อเสนอของ ม.ร.ว คึกฤทธิ์ ปราโมช มาเตือนใจข้าราชการประจำดังต่อไปนี้ “ข้าราชการประจำเป็นข้าช่วงใช้ของนักการเมืองหรือรัฐมนตรีหรือ ? เปล่าเลย ข้าราชการประจำเป็นปัจจัย หรือเครื่องมือของคนทั้งชาติที่จะทำการต่าง ๆในการบริหารราชการแผ่นดิน เพื่อให้เกิดประโยชน์แก่ตัวของเขาเท่านั้น ประโยชน์ที่เกิดแก่ข้าราชการประจำเป็นประโยชน์ที่ได้จากการเป็นปัจจัยนั้นเท่านั้น ข้าราชการประจำมิใช่เป็นผู้ได้รับประโยชน์โดยตรงของการบริหาร ประชาชนเป็นผู้ได้รับ นอกจากข้าราชการประจำจะมิได้เป็นขี้ข้าของนักการเมืองแล้ว ข้าราชการยังเป็นสติของนักการเมืองผู้เข้ามาเป็นรัฐมนตรีอีกด้วย สติเป็นของสำคัญ เพราะเป็นเครื่องคอยคุมให้คนทำถูก คนที่หวังดีนั้น หากทำอะไรโดยขาดสติแล้ว การนั้นก็ไม่สำเร็จ คนที่กำลังจะทำชั่วนั้น ถ้าหากขาดสติก็จะทำชั่วโดยไม่ยั้ง รัฐมนตรีที่หวังดีต่อบ้านเมืองนั้นอาจคิดเอาง่าย ๆ ว่า การสร้างเขื่อน ตัดถนนตะพึดตะพือไป ต้องเป็นผลดีต่อบ้านเมือง ถ้าข้าราชการประจำเป็นสติคอยชี้ให้เห็นผลดีผลเสีย รัฐมนตรีก็จะไม่ทำอะไรที่ฟุ่มเฟือยจนเป็นผลเสียหาย ส่วนรัฐมนตรีที่ชั่วนั้นอาจมีนโยบายให้ตัดถนนเรื่อยไปไม่มีที่สิ้นสุด เพื่อเอาเงินก้อนโต ๆ จากผู้รับเหมาเอามาเข้าพรรคหรือเข้ากระเป๋าตนเอง ถ้าข้าราชการประจำไม่เป็นสติยับยั้ง ก็คงพังเข้าสักวันหนึ่ง หรือมิฉะนั้นข้าราชการประจำก็ต้องเข้าตะรางเอง ข้าราชการที่ไม่เป็นสติให้แก่นักการเมืองนั้น ก็เป็นขี้ข้านักการเมืองจริง ๆ ตำแหน่งฐานะ สายสะพาย เงินเดือนสูง ไม่ทำให้เกียรติของข้าราชการเช่นนั้นสูงขึ้นมาได ระบอบประชาธิปไตยคือระบอบการปกครองที่ประชาชนปกครองตนเอง ด้วยตนเอง เอาประโยชน์ของตนเอง ในการนี้ประชาชนต้องมีปัจจัย ต้องมีเครื่องมือ ข้าราชการประจำคือปัจจัยและเครื่องมือของประชาชนในระบอบประชาธิปไตย ถ้าข้าราชการประจำไม่เป็นปัจจัยหรือเครื่องมือให้แก่ประชาชนเสียแล้ว ระบอบประชาธิปไตยจริง ๆ ก็ไม่มี มีแต่ระบอบประชาธิปไตยแบบไทย ๆ ซึ่งข้าราชการเอาประชาชนเป็นปัจจัยและเครื่องมือในการปกครองแผ่นดิน ด้วยข้าราชการ เพื่อประโยชน์ของข้าราชการเอง ข้าราชการคนไหนทำอย่างนั้นก็ไม่ใช่ข้าราชการ เป็นอะไรหรือ ? ก็เป็นนักประชาธิปไตยแบบไทย ๆ นั่นแหละครับ” แก่นสำคัญตรงนี้บอกว่า การปฏิรูปต้องทำการเปลี่ยนแปลงแก้ไข ไม่ให้ข้าราชการเอาประชาชนเป็นปัจจัยและเครื่องมือในการปกครองแผ่นดิน ด้วยข้าราชการ เพื่อประโยชน์ของข้าราชการเอง แต่จะต้องทำให้ “ข้าราชการประจำคือปัจจัยและเครื่องมือของประชาชนในระบอบประชาธิปไตย”